Nieuwe pensioenwet: meer duidelijkheid over de btw-vrijstelling

Achtergrond

Met de invoer van het nieuwe pensioencontract komt de vraag op of de administratie- en vermogensbeheerdiensten aan pensioenfondsen btw-vrijgesteld zijn. Voor de vrijstelling is vereist dat pensioenfondsen worden aangemerkt als een ‘gemeenschappelijk beleggingsfonds’. Daarvan kan alleen sprake zijn als de deelnemers het risico van de beleggingen lopen. 

Op dit moment kwalificeren pensioenfondsen die een DB- of CDC-regeling uitvoeren conform het beleid van de Belastingdienst niet als zodanig en kunnen zij deze diensten niet vrij van btw inkopen. De reden hiervoor is dat de deelnemers (onvoldoende direct) het risico van de beleggingen zouden lopen. Hoewel veel partijen in de sector dit  onjuist vinden, en Rechtbank Gelderland hierover prejudiciële vragen gaat stellen, is op grond van het beleid van de Belastingdienst de btw momenteel wel een kostenpost bij deze pensioenfondsen. Voor de DC-regelingen in het nieuwe pensioenstelsel komt daarmee de vraag op in hoeverre pensioenfondsen gebruik kunnen gaan maken van de btw-vrijstelling onder de nieuwe pensioencontracten.

Ontwikkelingen in MvT

Op 30 maart 2022 is het Wetsvoorstel Wet Toekomst Pensioenen aan de Tweede Kamer aangeboden. Onder dit nieuwe pensioenstelsel worden de huidige uitkeringsregelingen vervangen door premieregelingen. Er worden drie varianten onderscheiden: de solidaire premieovereenkomst, de flexibele premieovereenkomst en de premie-uitkeringsovereenkomst. De regelingen verschillen van elkaar in de mate van solidariteit en zekerheid. 

In de MvT bij het wetsvoorstel wordt in paragraaf 14.4 ingegaan op de toepassing van de btw-vrijstelling. Onder alle drie de nieuwe premieregelingen ligt in de meeste gevallen in de opbouwfase de pensioeninleg vast en is de uiteindelijke pensioenuitkering afhankelijk van de inleg en de daarmee behaalde beleggingsresultaten. Het risico van de beleggingen ligt conform de MvT in die gevallen dan ook bij de deelnemers. Dat betekent dat het pensioenfonds / verzekeraar voor deze regelingen tijdens de opbouwfase kwalificeert als een gemeenschappelijk beleggingsfonds en beheerdiensten vrij van btw kan inkopen.

Wat betekent dit voor u?

Uit de MvT bij het wetsvoorstel volgt dat het beheer van de nieuwe premieregelingen in de opbouwfase in ieder geval vrij van btw kan plaatsvinden. De toepassing van de btw-vrijstelling in de uitkeringsfase hangt sterk af van de gekozen regeling en gewenste risicospreiding.

Een bredere toepassing van de btw-vrijstelling binnen de pensioensector komt hiermee in zicht. Het is echter nog wel de vraag of in de uitvoering in alle gevallen ook tot toepassing van de vrijstelling gekomen kan worden. In praktijk zullen vermogensbeheerders en pensioenuitvoerders hun diensten kunnen verrichten voor een pensioenfonds waarin zowel een gedeelte in aanmerking komt voor de vrijstelling alsook een gedeelte niet voldoet. In dat geval is het de vraag of de dienstverlening van de beheerder kan worden gesplitst tussen de verschillende delen binnen het pensioenfonds. Het zal in ieder geval gaan leiden tot complexe uitvoeringsproblematiek.

Dit geldt in elk geval voor de pensioenregelingen waarin de opbouwfase onder de vrijstelling valt en de uitkeringsfase btw-belast is. Voor ingekochte diensten die gemengd worden gebruikt, kan dit tot ingewikkelde btw-consequenties aanleiding geven. Wij denken aan vermogensbeheerdiensten die veelal worden ingekocht voor het beheer van het gehele vermogen. In dat geval bestaat mogelijk geen onderscheid tussen het beheer in de opbouw- en de uitkeringsfase. 

Bij de pensioenadministratie is het wellicht eenvoudiger om een onderscheid te maken maar zal nog steeds aan de hand van de opgestelde contracten moeten worden getoetst of de vrijstelling op een gedeelte van de diensten kan worden toegepast. Daarnaast komt ook de vraag op hoe om te gaan met de meer algemene ondersteuning die een administrateur biedt aan een pensioenfonds.

Voor het beheer van een solidaire premieovereenkomst lijkt de uitleg in de MvT op dit moment de meeste ruimte te bieden voor toepassing van de btw-vrijstelling. Belangrijk blijft dat de vrijstelling slechts op diensten van beheer ziet. Daar vallen in ieder geval pensioenadministratie en vermogensbeheer onder. Het blijft dus zo dat goed moet worden gekeken of de dienst van elk van de dienstverleners als beheer aan te merken is.

De mogelijkheid om de btw-vrijstelling toe te passen zal in elk geval uitsluitend vanaf de invoering van het nieuwe pensioenstelsel bestaan. Onder het huidige pensioenstelsel zal de Belastingdienst het beleid voortzetten dat beheerdienstverlening aan een pensioenfonds dat een DB- of CDC-regeling uitvoert, is belast met btw. Over deze btw-behandeling is het laatste woord echter nog niet gezegd, getuige de vele (bezwaar en beroeps)procedures die op dit punt worden gevoerd door partijen in de pensioensector.