EU-pakket Fit for 55: maatregelen klimaatdoelstelling 2030

22/07/21

De EU streeft naar een 55% netto vermindering van uitstoot van broeikasgas in 2030 ten opzichte van het niveau van 1990 én tegen 2050 klimaatneutraal te zijn. Daarvoor heeft de Europese Commissie op 14 juli 2021 het Fit for 55-pakket gepresenteerd. Hierin staan voorstellen om de CO2-reductiedoelstelling voor 2030 te halen en daarnaast de weg te effenen om in 2050 het eerste klimaatneutrale continent ter wereld te worden. Het Fit for 55-pakket is een omvangrijk wetgevingsvoorstel van 12.000 bladzijden waarin de uitgangspunten van de EU-klimaatwet worden uitgewerkt en vastgelegd.

Het Fit for 55-pakket moet het Europese milieubelasting- en regelgevingskader en een aantal van de ESG-beginselen meer met elkaar in lijn brengen. Naast milieudoelstellingen adresseert het pakket ook maatschappelijke aspecten van de energietransitie. Zo wordt bijvoorbeeld een ‘Climate Social Fund’ opgericht om de maatschappelijke gevolgen van de uitgebreide regeling voor de handel in emissierechten te verzachten. Gezien het brede scala aan maatregelen en de indrukwekkende omvang van het voorgestelde pakket, wordt verwacht dat dit een aanzienlijke impact zal hebben op zowel de particuliere sector als de bredere samenleving in de EU en daarbuiten.

Lees meer details op onze Fit for 55 website

Wat betekent dit voor uw onderneming?

Dit pakket zal aanzienlijke impact hebben op een verscheidenheid van bedrijven en personen. Zoals de Europese Commissie stelt, is het pakket gericht op "the transformational change needed across our economy, society and industry". Het zal met name gevolgen hebben voor nutsbedrijven, bedrijven in de energie- of grondstoffensector (inclusief energie-intensieve industrieën), bedrijven in de logistiek en transport (waaronder scheepvaart, wegvervoer en luchtvaart), de bouwsector en bedrijven met onroerend goed en met productielocaties in de EU die bepaalde grondstoffen van buiten de EU gebruiken.

Voor de meeste bedrijven is een van de belangrijkste maatregelen om de eigen toeleveringsketen, waardeketen en de daarmee samenhangende ‘carbon footprint’ (direct en indirect) te evalueren en te onderzoeken welke opties er zijn om deze ‘footprint’ te verkleinen. Dit zou de extra belasting die in beginsel voortvloeien uit de maatregelen van het Fit for 55-pakket kunnen beperken. Om het bedrijfsleven te helpen bij investeringen om de uitstoot te verkleinen, is een breed scala aan EU- en binnenlandse stimuleringsmaatregelen beschikbaar. Idealiter zouden zowel de aanvullende belastingmaatregelen als de beschikbare subsidies een integraal onderdeel vormen van een duurzaam ondernemingsplan.

Europese klimaatwet en de Green Deal

De Europese Klimaatwet treedt in werking op 20 juli 2021. Om de beoogde EU-klimaatneutraliteit voor 2050 te halen, is in de Europese Klimaatwet een bindende EU-klimaatdoelstelling opgenomen voor 2030 van een binnenlandse reductie van de netto broeikasgas-uitstoot (uitstoot na aftrek van compensatie) met ten minste 55 procent ten opzichte van het niveau van 1990. Met de Europese Green Deal voert de EU specifieke maatregelen in om deze klimaatambities en -doelstellingen te bereiken.

Het 'Fit for 55’-pakket: 13 Green Deal-bouwstenen

Op 14 juli 2021 heeft de Europese Commissie het ‘Fit for 55’-pakket aangenomen en gepresenteerd. Een pakket van uitgebreide en onderling samenhangende voorstellen voor de herziening van diverse verordeningen en richtlijnen, alsmede bepaalde nieuwe wetgevingsvoorstellen. Volgens de Europese Commissie combineert het pakket “application of emissions trading to new sectors and a tightening of the existing EU Emissions Trading System; increased use of renewable energy; greater energy efficiency; a faster roll-out of low emission transport modes and the infrastructure and fuels to support them; an alignment of taxation policies with the European Green Deal objectives; measures to prevent carbon leakage; and tools to preserve and grow our natural carbon sinks.”

EU-regeling voor de handel in emissierechten (EU ETS)

De Europese Commissie stelt voor de totale hoeveelheid emissierechten (het zogenaamde ‘plafond’) jaarlijks in toenemende mate te verminderen, waarbij de vermindering jaarlijks in omvang toeneemt. Voor de luchtvaart stelt de Europese Commissie voor de gratis emissierechten geleidelijk af te schaffen en aan te sluiten bij het mondiale ‘Carbon Offsetting and Reduction Scheme for International Aviation’ (CORSIA). Voorgesteld wordt om ook de scheepvaartemissies op te nemen in het bestaande EU-ETS-systeem.

Daarnaast wordt een nieuwe afzonderlijke regeling voor de handel in emissierechten voorgesteld voor de sectoren bouw en wegtransport.

Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM)

Het CBAM voert vanaf 2023 een EU-heffing in op de invoer van bepaalde goederen: cement, elektriciteit, meststoffen, ijzer, staal en aluminium. Doel is het risico van ‘carbon leakage’ aan te pakken en de EU-ETS te versterken. De invoer van een CBAM voor de hele EU moet een gemeenschappelijk en uniform kader creëren om te zorgen voor gelijkwaardig beleid voor CO2-prijzen de interne markt én op invoer.

Richtlijn energiebelasting (ETD)

De langverwachte herziene energiebelastingrichtlijn moet ervoor zorgen dat de belasting van energieproducten en elektriciteit beter aansluit bij het effect ervan op milieu en gezondheid. Dit wordt bewerkstelligd door nadelen voor schone technologieën weg te nemen en hogere belastingtarieven in te voeren voor inefficiënte, vervuilende brandstoffen.

Op de PwC-website Managing tax and energy transition - Fit for 55 vindt u een uitgebreidere uitleg van deze drie maatregelen, alsook een korte schets van de andere 10 bouwstenen zoals hieronder genoemd, bestaande uit groene belastingen, herzieningen en maatregelen.

Aanpassingen bestaande EU wetgeving

Renewable Energy Directive (RED)
Effort Sharing Regulation (ESR)
Energy Efficiency Directive (EED)
Regulation on the inclusion of greenhouse gas emissions and removals from Land Use, Land Use Change and Forestry (LULUCF)
Alternative Fuels Infrastructure Regulation (AFID)
Regulation setting CO2 emission performance standards for new cars and vans

Overige nieuwe wetsvoorstellen

ReFuelEU Aviation Initiative
FuelEU Maritime Initiative
Climate Social Fund
EU Forest Strategy

Vervolgstappen

Hoewel de Europese klimaatwet op 20 juli 2021 in werking treedt, hebben de verschillende wetsvoorstellen van het Fit for 55-pakket elk hun eigen tijdschema voor implementatie en inwerkingtreding. Bovendien moeten de voorstellen eerst nog door het Europees Parlement worden goedgekeurd. De algemene verwachting is echter dat een groot deel van het Fit for 55-pakket op 1 januari 2023 in werking zal treden. Dit betekent dat er nog maar weinig tijd is om bedrijfsprocessen aan te passen om de verwachte hogere kosten voor CO2-uitstoot te vermijden.