Houvast voor nieuw belastingbeleid

15/10/20

Maatschappelijke blik op fiscale beleidskeuzes

Het belastingstelsel loopt achter op uitdagingen waar de samenleving voor staat, zoals toegenomen ongelijkheid, klimaatverandering, vergrijzing, nieuwe bedrijfsmodellen en uiteraard de gevolgen van de coronacrisis. Dat leidt tot knelpunten in de praktijk.

PwC wil houvast bieden bij het oplossen van die knelpunten. Op donderdag 8 oktober 2020 heeft PwC de notitie ‘Houvast voor nieuw belastingbeleid’ gestuurd naar de Vaste Kamercommissie Financiën. Dit is een eerste reactie op het rapport ‘Bouwstenen voor een beter belastingstelsel’.

Het Bouwstenenrapport laat het voor PwC herkenbare beeld zien dat het huidige belastingstelsel onder druk staat. Maar het rapport mist een perspectief op hoe individuele beleidsopties zich verhouden tot een samenhangend stelsel dat de samenleving ondersteunt.

In de eerste PwC-reactie schetsen we daarom een meetlat voor het maken van fiscale beleidskeuzes vanuit een meer maatschappelijke blik. Hiermee willen we politici en beleidsmakers een handvat aanreiken richting een goed gefundeerd en robuust belastingstelsel. Hierna leest u wat de hoofdlijnen zijn van de PwC-notitie.

Belastingstelsel loopt achter

In een snel veranderende wereld zien we dat belastingbeleid achterloopt op de maatschappelijke ontwikkelingen, zoals toenemende ongelijkheid, vergrijzing en veranderende bedrijfsmodellen. Het levert knelpunten op, zowel nationaal als internationaal. Die knelpunten zijn mede aanleiding geweest voor het Bouwstenenrapport.

Brede, maatschappelijke blik vereist

Het Bouwstenenrapport biedt opties voor een fundamentele hervorming van het belastingstelsel. Dit rapport laat met name een fiscale blik op de fiscaliteit zien, terwijl voor een fundamentele hervorming een bredere, maatschappelijke blik vereist is, die kijkt naar de fiscaliteit binnen de context van maatschappelijke ontwikkelingen. Van daaruit kan vervolgens een vertaalslag naar de fiscaliteit worden gemaakt. Het belastingstelsel moet immers een antwoord bieden op de uitdagingen van deze tijd.

Kleinere stappen

Omdat een fundamentele hervorming een te grote opgave kan zijn, pleiten we ervoor om alle fiscale beleidskeuzes meer dan nu expliciet te prioriteren en te toetsen aan een aantal uitgangspunten. Hierdoor kan het stelsel in kleinere stappen neutraler, transparanter, coherenter, uitvoerbaarder en robuuster worden gemaakt.

Daarvoor moeten we eerst vaststellen waar een nieuw stelsel aan moet voldoen.

Stap 1: prioritering van beleidskeuzes

Prioritering van fiscale beleidskeuzes kan plaatsvinden aan de hand van vijf grote sociaal-maatschappelijke thema’s. Het gaat om asymmetrie, disruptie, vergrijzing, polarisatie en vertrouwen. Dit werken we in de PwC-notitie verder uit door aan iedere maatschappelijke trend fiscale thema’s of beleidsvraagstukken te koppelen die daarmee samenhangen.

Stap 2: toetsing van beleidskeuzes

Nadat de prioriteiten zijn gesteld met behulp van bovenstaand kader, moeten beleidskeuzes worden getoetst aan een aantal beginselen. Voor een fundamenteel perspectief dat ten grondslag moet liggen aan belastingbeleid hebben wij zes fundamentele beginselen van coherent en evenwichtig belastingbeleid geselecteerd: rechtvaardigheid, efficiency, neutraliteit, eenvoud, zekerheid en uitvoerbaarheid. Deze zes beginselen dienen als een meetlat waarlangs elke beleidskeuze moet worden gelegd.

Bij elk beginsel illustreren we aan de hand van voorbeelden waar besluitvorming zonder toetsing van deze beginselen toe heeft geleid. Denk bijvoorbeeld bij het eenvoudigheidsbeginsel aan de gevolgen van het complexe toeslagenstelsel.

Wat kunt u verwachten van PwC?

Vanuit PwC willen wij bijdragen aan het vertrouwen in de maatschappij en helpen bij het oplossen van belangrijke vraagstukken. In de lijn van deze purpose willen wij graag meedenken in de uitwerking van de hierboven beschreven stappen en nadere input geven, met name op het terrein van de fiscale vergroening en fiscaliteit en familiebedrijven.

Hiermee willen wij politici en beleidsmakers handvatten aanreiken voor het maken van beleidskeuzes in het kader van een goed gefundeerde, robuuste hervorming van ons belastingstelsel op lange termijn.