Nieuw wetsvoorstel toegang UBO-registers

15/07/24

De langverwachte regels voor toegang tot informatie over uiteindelijk belanghebbenden staan in het voorstel Wijzigingswet beperking toegang tot UBO-registers. Dit wetsvoorstel is ingediend op 1 juli 2024. Na de uitspraak van het Hof van Justitie EU (Hof) op 22 november 2022, werd deze UBO-informatie in het Handelsregister afgeschermd voor het publiek. Deze uitspraak heeft ook gevolgen voor de publieke toegang tot informatie over UBO's van trusts en soortgelijke juridische constructies.

Met dit wetsvoorstel brengt de wetgever de regels voor toegang tot informatie over de uiteindelijk belanghebbende (in het Engels: Ultimate Beneficial Owner, afgekort als UBO) in lijn met de uitspraak van het Hof. De crux van de uitspraak van het Hof is dat het openbaar toegankelijk maken van de UBO-informatie verder gaat dan noodzakelijk is en daardoor in strijd is met het grondrecht op privacy. De toegang voor ‘derden’ zou daarom moeten worden beperkt tot partijen met een legitiem belang. De precieze invulling van dit legitiem belang zal in lagere regelgeving komen.

Het wetsvoorstel gaat zowel over de toegang tot UBO-informatie van vennootschappen en andere juridische entiteiten, als dat van trusts en soortgelijke juridische constructies. In de tussentijd heeft de EU ook een nieuw antiwitwaspakket aangenomen, zie voor de inhoud daarvan ons Belastingnieuwsbericht ‘Aanscherping regelgeving via nieuw EU-antiwitwaspakket’.

Wat betekent dit voor u en uw organisatie?

Op grond van dit wetsvoorstel hebben alleen de volgende vier categorieën partijen toegang tot de UBO-registers:

partijen die op basis van de antiwitwasrichtlijn verplichte toegang hebben: de bevoegde autoriteiten en FIUs, meldingsplichtige entiteiten in het kader van het cliëntenonderzoek en elke natuurlijke persoon of rechtspersoon die een legitiem belang kan aantonen;
partijen die toegang nodig hebben voor naleving, toezicht en de handhaving van sancties;
bestuursorganen en rechtspersonen met een specifieke overheidstaak waarvoor het achterhalen van UBO's noodzakelijk is; en
in de UBO-registers opgenomen partijen, voor zover het eigen gegevens betreft.

Invulling legitiem belang

Wat een legitiem belang is (onderdeel van categorie 1), wordt nader uitgewerkt in lagere regelgeving, een zogeheten algemene maatregel van bestuur (amvb). De minister geeft aan dat deze uitwerking niet in de wet past, omdat de afbakening van de (rechts)personen met een legitiem belang op termijn mogelijk nog aanpassing of aanvulling behoeft. Dit is met name met het oog op het EU-antiwitwaspakket - met daarin onder andere een nieuwe EU-antiwitwasrichtlijn - dat in juni 2024 is gepubliceerd.

De amvb zal voor deze groep belanghebbende aangeven hoe de aanvragende partij haar legitiem belang kan aantonen en wat de voorwaarden zijn voor het inzien of verstrekking van de UBO-informatie. Bij de aanvragende partij moet in ieder geval sprake zijn van doelbinding met het voorkomen of bestrijden van fraude, witwassen en terrorismefinanciering. De amvb wijst ook de bestuursorganen en rechtspersonen met een overheidstaak van categorie 3 aan (bestuursorganen en rechtspersonen met een specifieke overheidstaak waarvoor het achterhalen van UBO's noodzakelijk is).

Achtergrond

De beperking van de toegang tot UBO-registers en een snelle invoering daarvan is nodig omdat het Hof van Justitie EU op 22 november 2022 de openbare toegankelijkheid van het UBO-register ongeldig heeft verklaard. Hoewel die uitspraak zag op de verplichte openbare toegang UBO-informatie van juridische entiteiten, heeft ze ook gevolgen voor de publieke toegang tot UBO-informatie van trusts en soortgelijke juridische constructies.

Naar aanleiding van de uitspraak van het Hof bevat de nieuwe antiwitwasrichtlijn voorstellen om tot een nieuwe, uniforme werkwijze rondom de invulling van het begrip legitiem belang te komen. De richtlijn identificeert een aantal categorieën (rechts)personen die geacht worden een legitiem belang te hebben, namelijk journalisten en maatschappelijke en wetenschappelijke organisaties die zich bezighouden met het voorkomen en bestrijden van witwassen, terrorismefinanciering en delicten die daarmee samenhangen. Ook vermeldt de richtlijn hierbij (rechts)personen die van plan zijn een zakelijke transactie aan te gaan met een wederpartij.

Bij de uitwerking van de amvb zal de regelgever rekening houden met zowel de inhoud van de nieuwe richtlijn als de uitspraak van het Hof.