Wetsvoorstel UBO-register trust en soortgelijke constructies in consultatie

Als u betrokken bent bij een trust of een fonds voor gemene rekening, dan wordt u mogelijk binnenkort als uiteindelijk belanghebbende geregistreerd. De vierde antiwitwasrichtlijn schrijft een register voor waarin trusts en soortgelijke juridische constructies en de uiteindelijke belanghebbenden (UBO’s) daarvan worden geregistreerd. Het doel van dit register is het gebruik van het financiële stelsel van de Europese Unie voor witwassen of terrorismefinanciering te voorkomen. Het conceptwetsvoorstel ter invoering van dit register is op 17 april 2020 ter internetconsultatie voorgelegd. In dit consultatievoorstel staat dat ook open en besloten fondsen voor gemene rekening in het register worden opgenomen.

De Kamer van Koophandel (KvK) wordt de beheerder van dit register. Maar de verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de in het register opgenomen informatie over de UBO’s van trusts en soortgelijke juridische constructies rust op de trustee. Anders dan het UBO-register voor vennootschappen en andere juridische entiteiten maakt het UBO-register voor trusts geen onderdeel uit van het handelsregister en vormt het een afzonderlijk register. Evenals bij het UBO-register voor vennootschappen en andere juridische entiteiten zijn bepaalde gegevens openbaar maar andere (aanvullende) gegevens alleen toegankelijk voor de FIU en de bevoegde autoriteiten.

Reikwijdte registratieplicht

De registratieplicht rust op de trustee. Deze moet zich daarvoor identificeren bij de beheerder van het register. De trustee moet binnen een week na het plaatsvinden van het feit waarvoor de registratieverplichting ontstond, aan die plicht voldoen. Dat feit kan bijvoorbeeld zijn de vestiging van de trustee in Nederland of de totstandkoming van de trust of soortgelijke juridische constructie.

Als de trustee in Nederland woont of in Nederland gevestigd is, dan geldt de registratieplicht voor de trust(s) die hij of zij beheert. Ook als de trustee weliswaar niet in de Europese Unie woont of gevestigd is maar wel namens de trust in Nederland een zakelijke relatie aangaat of onroerend goed verwerft, is de registratieplicht van toepassing.

Om te voorkomen dat trustees zich in meerdere lidstaten moeten registreren en omdat de registers van de verschillende lidstaten per 10 maart 2021 worden gekoppeld, is registratieplicht niet van toepassing op trusts die al in het register van een andere EU-lidstaat zijn geregistreerd. Als de trustee van een trust of soortgelijke juridische constructie die in andere lidstaat is geregistreerd diensten wil afnemen van een Nederlandse zakelijke dienstverlener zoals een bank, accountant, notaris etc., dan moet deze dienstverlener een bewijs van registratie vragen.

De trustee is verantwoordelijk voor de kwaliteit van de informatie die in het register wordt opgenomen over trusts, soortgelijke juridische constructies en de UBO’s daarvan.

Wat is een soortgelijke juridische constructie?

Een soortgelijke juridische constructie wordt gelijkgesteld aan een trust. Elke lidstaat heeft bepaald welke juridische constructies die door haar recht worden beheerst een soortgelijke structuur of soortgelijke functie hebben als een trust. De Europese Commissie heeft een geconsolideerde lijst van deze constructies gepubliceerd (PbEU 2019/C 434/13).

In Nederland gaat het bij soortgelijke juridische constructies om bij overeenkomst, of samenstel van overeenkomsten, tot stand gebrachte fondsen zonder rechtspersoonlijkheid, niet zijnde ondernemingen als bedoeld in de Handelsregisterwet 2007, waarin de deelnemers vermogen bijeenbrengen dat voor gezamenlijke rekening wordt belegd of anderszins wordt aangewend ten behoeve van de UBO’s van dat fonds. Belangrijke elementen hierin zijn:

• Het ontbreken van rechtspersoonlijkheid en de uitsluiting van ondernemingen in de zin van de Handelsregisterwet 2007. De UBO’s van ondernemingen worden al opgenomen in het handelsregister op grond van de Handelsregisterwet 2007;
• Het bijeenbrengen van vermogen door de deelnemers;
• Het vermogen wordt voor gezamenlijke rekening aangewend;
• Het vermogen wordt aangewend ten behoeve van de UBO’s.

Bij deze definitie heeft de wetgever bewust gekozen voor een inhoudelijke omschrijving zodat de naam van de juridische constructie er niet toe doet maar enkel de wezenlijke kenmerken van de juridische constructie. Onder de definitie vallen in ieder geval open en besloten fondsen voor gemene rekening. Het is mogelijk dat in het Nederlandse register ook soortgelijke juridische constructies uit andere EU-lidstaten moeten worden geregistreerd. Deze vallen derhalve ook onder de definitie van ‘soortgelijke juridische constructies’ en zijn opgenomen in de geconsolideerde lijst van de Europese Commissie.

Ten aanzien van soortgelijke juridische constructies uit andere lidstaten is van belang dat registratie daarvan in het Nederlandse register alleen aan de orde is wanneer de trustee voldoet aan de criteria voor registratie in Nederland en als de juridische constructie niet al in een andere lidstaat geregistreerd is.

Wie is de trustee?

De trustee beschikt over de goederen uit de trust maar deze goederen maken geen deel uit van het vermogen van de trustee. De personen die in een soortgelijke juridische constructie een vergelijkbare positie hebben als een trustee in een trust, worden gelijk gesteld aan trustees.

Wie is de UBO van een trust?

De volgende personen worden in ieder geval aangemerkt als UBO(‘s) van een trust:

• de oprichter(s) van de trust;
• de trustee(s) van de trust;
• de protector(s) van de trust, voor zover van toepassing;
• de begunstigden van de trust, of voor zover de afzonderlijke personen die de begunstigden zijn van de trust niet kunnen worden bepaald, de groep van personen in wier belang de trust hoofdzakelijk is opgericht of werkzaam is; en
• elke andere natuurlijke persoon die door directe of indirecte eigendom of via andere middelen uiteindelijke zeggenschap over de trust uitoefent.

Ook natuurlijke personen die niet in deze categorieën vallen, kunnen als de UBO’s van een trust of van een soortgelijke juridische constructie worden aangemerkt.

Informatie over de UBO

De informatie die over de UBO geregistreerd moet worden, bestaat uit:

• identiteit en nationaliteit: de naam, de geboortemaand, het geboortejaar, de woonstaat en de nationaliteit. Hierbij zal het veelal gaan om een identiteitsbewijs of een uittreksel uit de gemeentelijke basisadministratie. Ook moeten afschrift(en) van document(en) worden opgenomen op grond waarvan de gegevens zijn geverifieerd;
• de aard en de omvang van het door de UBO gehouden economische belang en afschriften van documenten waaruit die gegevens blijken. Ten aanzien van de omvang van het economisch belang worden in een afzonderlijk besluit verschillende klassen van economische belangen vastgesteld, zodat uit het register blijkt binnen welke klassen het economisch belang van de betreffende UBO valt.
• het BSN (voor zover toegekend aan de UBO) en de afschriften van documenten op grond waarvan het BSN is geverifieerd;
• het Fiscaal identificatienummer (TIN) (voor zover toegekend aan de UBO). met afschrift(en) van document(en) op grond waarvan het TIN is geverifieerd;
• nadere persoonsgegevens: de geboortedag, de geboorteplaats, het geboorteland en het woonadres van de UBO evenals de afschrift(en) van document(en) op grond waarvan deze gegevens zijn geverifieerd. Het zal hier veelal gaan om een uittreksel uit de gemeentelijke basisadministratie;

Openbare gegevens

Door de openbaarheid van het register zijn de volgende gegevens voor iedereen toegankelijk:

• de naam van en het type trust of soortgelijke juridische constructie;
• op welke datum en plaats en voor welk doel de trust of soortgelijke juridische constructie tot stand is gebracht;
• de naam, de geboortemaand, het geboortejaar, de woonstaat en de nationaliteit van iedere UBO van de trust of soortgelijke juridische constructie; en
• de aard en de omvang van het door iedere UBO gehouden economische belang.

De afschriften van de documenten waaruit deze gegevens blijken of zijn geverifieerd zijn alleen toegankelijk voor de FIU-Nederland en de bevoegde autoriteiten.

Niet-openbare gegevens

De volgende (aanvullende) gegevens en afschriften zijn alleen toegankelijk voor FIU-Nederland en de bevoegde autoriteiten:

• het BSN alsmede afschriften van documenten op grond waarvan dit is geverifieerd;
• het TIN alsmede afschriften van documenten op grond waarvan dit is geverifieerd;
• de geboortedag, de geboorteplaats, het geboorteland en het woonadres en afschriften van documenten op grond waarvan dit is geverifieerd;
• afschriften van documenten waaruit de datum, de plaats en het doel van de totstandkoming van de trust of soortgelijke juridische constructie blijken;
• afschriften van documenten op grond waarvan de naam, geboortemaand, geboortejaar,woonstaat en de nationaliteit van zijn geverifieerd;
• afschriften van documenten waaruit de aard en de omvang van het door de UBO’s gehouden economische belang blijken.

Bevoegde autoriteiten

In een afzonderlijk besluit worden de ‘bevoegde autoriteiten’ aangewezen, zodat het een afgebakende groep betreft. Het zal ieder geval gaan om:

• de Wwft-toezichthouders voor zover zij hun taken op grond van de Wwft uitvoeren;
• de handhavende instantie;
• instanties die (eveneens) deel uitmaken van het FEC;
• bijzondere opsporingsautoriteiten; en
• overige instanties die de opdracht hebben het witwassen van geld, daarmee verband houdende basisdelicten en terrorismefinanciering te onderzoeken of te vervolgen en criminele activa op te sporen en in beslag te nemen of te bevriezen en in beslag te nemen.