Alternatieven voor omstreden maatregelen Belastingplan 2024

Bij de behandeling van het Belastingplan 2024 (BP 2024) in de Tweede Kamer afgelopen oktober zijn op het laatste moment amendementen met aanvullende maatregelen aangenomen. De Eerste Kamer heeft daar bij stemming zijn zorgen en inhoudelijke bezwaren over geuit. Staatssecretaris Van Rij (Fiscaliteit en Belastingdienst) en minister Adriaansens (EZK) bieden nu een Kamerbrief aan met een overzicht van dekkingsopties voor het terugdraaien van deze maatregelen. Een belangrijke aanleiding voor deze brief vormen ook de zorgwekkende signalen vanuit het bedrijfsleven over het ondernemings- en vestigingsklimaat in Nederland.

Het gaat om de volgende maatregelen: de versobering van de 30%-regeling, de afschaffing van de vrijstelling van dividendbelasting bij inkoop van aandelen, de extra verhoging van het box 2-tarief van 31 procent naar 33 procent, de extra verhoging van het box 3-tarief van 34% naar 36% en de verhoging van de bankenbelasting. Voor wat betreft alternatieven voor de aanpassingen van de 30%-regeling heeft het kabinet de evaluatie van de 30%-regeling vervroegd, om op basis van deze evaluatie met een alternatief voorstel in het Belastingplan 2025 te kunnen komen.

Afschaffing inkoopfaciliteit dividendbelasting

Omdat het afschaffen van de aandeleninkoopfaciliteit per 1 januari 2025 de Nederlandse internationale concurrentiepositie voor beursvennootschappen schaadt (zie ook ons eerdere artikel), is het kabinet geen voorstander van eenzijdige afschaffing van deze vrijstelling. De verwachting is dat nog slechts een klein deel van de inkopen voortgang zal vinden. Voor de rest is de verwachting dat gebruik zal worden gemaakt van andere, fiscaal toegestane structuren, of vertrek van het hoofdkantoor van beursgenoteerde vennootschappen uit Nederland. Een optie zou zijn om de dividendbelasting op Europees niveau te harmoniseren maar dit lijkt op korte termijn niet haalbaar.

De staatssecretaris noemt als alternatieve dekkingsopties allereerst het afschaffen of versoberen van negatief geëvalueerde btw-regelingen (o.a. het verlaagde btw-tarief op kappersdiensten) of specifieker het afschaffen van het verlaagde btw-tarief op logies. Een tweede optie is het verhogen van de werkgeverspremie voor het arbeidsongeschiktheidsfonds (het hoge tarief verhogen met 0,38%-punt). Deze optie heeft echter als nadeel dat het de lasten op arbeid verhoogt en uiteindelijk werken minder doet lonen. De derde optie betreft het verhogen van het Vpb-opstaptarief met 1,5 punt (nu: 19%), het verlagen van de eerste Vpb-schijfgrens naar € 125.000 (nu: € 200.000) of het verhogen van het reguliere Vpb-tarief met 0,8%-punt (nu; 25,8%). De Kamerbrief bevat wel de waarschuwing dat omdat het reguliere Vpb-tarief voor veel bedrijven leidend is in hun investeringsbeslissing, een verhoging van dit tarief ongunstige gevolgen voor het vestigingsklimaat kan hebben.

Extra verhoging box 2-tarief en box 3-tarief

Naar aanleiding van de verhoging van de box 2- en box 3-tarieven per 1 januari 2024 is een nadere analyse gemaakt van de effecten hiervan. Hieruit blijkt dat aanmerkelijkbelanghouders in box 2 en vermogenden in box 3 fiscaal reageren op de tariefwijzigingen. Tevens wordt opgemerkt dat het van belang is “om het globale evenwicht in de gaten te houden tussen alle drie de boxen, omdat het ontbreken van een globaal evenwicht kan leiden tot fiscaal gedreven gedrag, waardoor ondernemers een rechtsvorm kiezen die alleen bedoeld is om belasting te besparen en niet die het beste bij de onderneming past.” Op basis daarvan zou de belastingdruk voor ondernemen via box 2 en als IB-ondernemer (in box 1) niet te veel van elkaar moeten afwijken en zou de belastingdruk in box 3 onder de gecombineerde belastingdruk in box 2 moeten blijven.

De Kamerbrief constateert dat – bezien vanuit het globale evenwicht – het hoge tarief in box 2 per 1 januari 2024 te hoog is geworden ten opzichte van het tarief in box 1. Voor de financiering van het terugdraaien daarvan (i.e. verlaging van het hoge box 2-tarief) worden twee opties voorgesteld:

1. verlaging van de MKB-winstvrijstelling met 1,6%-punt naar 11,1%; of
2. verhoging van het lage box 2-tarief van 24,5% naar 26,5%.

Als de verhoging van het hoge box 2-tarief wordt teruggedraaid, zou ook de verhoging van het box 3-tarief moeten worden teruggedraaid om verstoring van het globaal evenwicht tussen de boxen te voorkomen. Ter financiering van het terugdraaien van de verhoging van het box 3-tarief worden drie maatregelen voorgesteld:

1. verhoging van het eigenwoningforfait (laag) met 0,05%-punt;
2. verhoging van alle schenk- en erfbelastingtarieven met 1,9%-punt; of
3. verlaging van het heffingsvrij vermogen in box 3 van 58.026 euro naar 46.455 euro.