Box 3: heden en toekomst

Een concreet vergezicht voor een hervorming van box 3 blijft helaas uit. Een eerdere schets van een toekomstige hervorming van box 3 is teruggestuurd naar de tekentafel, zie ook ons bericht Nieuw plan kortetermijnaanpassing box 3 verschijnt op Prinsjesdag 2020. Bij het Pakket Belastingplan 2021 is enkel aangegeven dat belasten van het werkelijke rendement het uiteindelijke doel is voor het huidige kabinet. Tegelijk tempert de staatssecretaris direct de verwachtingen met de opmerking dat dit doel niet op de korte termijn te realiseren is.

Wat betreft suspense was het ook wachten op antwoord op de vraag of in eerdere jaren te veel box 3 is geheven en of belastingplichtigen hiervoor compensatie mogen verwachten. Daarover heeft de staatssecretaris inmiddels duidelijkheid verschaft en aangegeven dat voor de jaren 2013 tot en met 2016 geen financiële compensatie komt: “Op basis van de tot nu toe gewezen jurisprudentie, waaronder de hiervoor genoemde arresten van de Hoge Raad, en de notitie van het Centraal Planbureau (CPB) komt het kabinet daarom tot de conclusie dat de vermogensrendementsheffing in de jaren 2013 tot en met 2016 niet in strijd is met het EVRM-recht. Dit betekent dat financiële compensatie nu niet aan de orde is.” Zie ook de Kamerbrief Kabinetsreactie box 3 2013 - 2016.

Toekomst: hervorming van box 3

Nog geen belasting van reële rendementen

Hoewel het belasten van het reële rendement het uiteindelijke doel blijft, is een belasting van het reële rendement volgens Vijlbrief, de huidige staatssecretaris van Financiën, op dit moment niet uitvoerbaar. De Belastingdienst zou precieze rendementen uit investeringen namelijk niet kunnen nagaan en dus ook niet belasten.

Voor latere jaren is een extern onderzoek gestart naar de praktische mogelijkheden voor een heffing op basis van werkelijk rendement. Daarin wordt ook de rol van banken meegenomen bij het vaststellen van werkelijk rendement. Verder komt er een onderzoek naar de mogelijkheden om een tegenbewijsregeling in te voeren voor mensen die vooral of uitsluitend spaargeld in box 3 hebben. Uitkomsten van beide onderzoeken worden in het voorjaar van 2021 bekendgemaakt, zodat ze gebruikt kunnen worden tijdens de kabinetsformatie.

Kritiek op het oorspronkelijke voorstel

De grootste kritiek van de huidige staatssecretaris is dat het voorstel van zijn voorganger onvoldoende rekening houdt met relatief kleine beleggers. Het eerdere voorstel kwam erop neer dat vanaf 2022 gerekend zou worden met de werkelijke bedragen aan spaargeld, beleggingen en schulden per belastingplichtige. Voor deze drie verschillende categorieën zou een afzonderlijk forfaitair rendement worden vastgesteld, dat zo goed mogelijk aansluit bij werkelijke gemiddelde rendementen. Dit wetsvoorstel was gepland voor de zomer van 2020. Zie voor het oorspronkelijke voorstel ons eerdere bericht: 'Aanpassing box 3: Kamervragen beantwoord'.

Dat oorspronkelijke voorstel verdwijnt nu van tafel omdat het volgens Vijlbrief op grote bezwaren stuit. Het plan zou namelijk een te groot verschil maken tussen belasting die particulieren moeten betalen over rendementen uit sparen (forfaitair rendement 2020: 0,07 procent) en beleggingen (forfaitair rendement 2020: 5,28 procent procent). Daarmee zouden weliswaar spaarders worden ontzien, maar anderen niet.

Voor mensen met een box 3-vermogen dat voor een relatief klein deel uit spaargeld bestaat en voor een relatief groot deel uit overige bezittingen of schulden en die tegelijkertijd relatief lage werkelijke rendementen behalen, zou de belastingdruk juist toenemen ten opzichte van de huidige situatie. Dat voorstel zou andere groepen dan spaarders onevenredig benadelen. Denk daarbij aan kleine beleggers die defensief beleggen en daardoor gemiddeld genomen lagere beleggingsrendementen halen.

Een van de risico’s van het oorspronkelijke voorstel is dat de kleine beleggers voor zeer risicovolle beleggingen zouden gaan kiezen.

Hoe de hervorming van box 3 er uit komt te zien, zullen we dus moeten afwachten.