Deelnemingsvrijstelling van toepassing op 'aflopende’ opties

Wat betekent dit voor uw onderneming?

Uit het arrest blijkt dat in meer gevallen de deelnemingsvrijstelling van toepassing is. Als uw onderneming koopopties op aandelen heeft, kan het zijn dat de deelnemingsvrijstelling hierop van toepassing is, ook als het belang is gedaald onder de 5 procent. 

Regeling inzake de aflopende deelneming (artikel 13 lid 16 Wet Vpb)

Als uitgangspunt geldt dat om als deelneming in de zin van de Wet Vpb te worden aangemerkt vereist is dat de belastingplichtige een belang houdt van ten minste 5 procent van het nominaal aandelenkapitaal van het andere lichaam. Vervolgens gelden er aanvullende voorwaarden om in aanmerking te komen voor de deelnemingsvrijstelling (of in sommige gevallen de deelnemingsverrekening). In de voorliggende casus werd aan alle overige voorwaarden voldaan. Artikel 13, lid 16 Wet Vpb bepaald dat wanneer op enig moment het belang beneden de 5 procent daalt, de deelnemingsvrijstelling nog gedurende drie jaar van toepassing blijft. Voorwaarde is wel dat bij de belastingplichtige gedurende een periode van één jaar onafgebroken de deelnemingsvrijstelling van toepassing moet zijn geweest op het moment dat direct voorafgaat aan het moment waarop het belang beneden de 5 procent daalt.

Falcons-doctrine

In het zogenoemde Falcons-arrest uit 2002 heeft de Hoge Raad beslist dat de deelnemingsvrijstelling ook van toepassing kan zijn op de resultaten die worden behaald met een optie op een deelneming. De Hoge Raad heeft dit beslist op basis van de ratio van de deelnemingsvrijstelling. De deelnemingsvrijstelling strekt ertoe te voorkomen dat in een deelnemingsverhouding dezelfde winst tweemaal in een belasting naar de winst wordt betrokken. Indien een belang bij een tot een deelneming behorend aandeel wordt opgesplitst, zoals het geval is bij het schrijven van een optie op dat aandeel, strookt het met die strekking bij beide belanghebbenden bij dat aandeel de deelnemingsvrijstelling toe te passen. In de fiscale literatuur wordt dit ook wel de opgesplitstbelangdoctrine genoemd. 

Enige jaren na het Falcons-arrest heeft de Hoge Raad in een andere procedure beslist dat ook opties op nieuwe aandelen onder de deelnemingsvrijstelling kunnen vallen.

Het arrest van de Hoge Raad

De Hoge Raad heeft echter beslist dat de deelnemingsvrijstelling wel van toepassing is op het resultaat behaald met de optie-uitoefening. Indien het belang bij een tot een deelneming behorend aandeel is opgesplitst en beide belanghebbenden bij dat aandeel in aanmerking kwamen voor de deelnemingsvrijstelling, strookt het met de in het Falcons-arrest verwoorde strekking van de deelnemingsvrijstelling om de regeling van artikel 13 lid 16 Wet Vpb toe te passen met betrekking tot hun beider belang bij dat aandeel. Dit is volgens de Hoge Raad ook in overeenstemming met de totstandkomingsgeschiedenis van art. 13 lid 16 Wet Vpb. 

De Hoge Raad heeft nu meer duidelijkheid gegeven over de toepassing van de deelnemingsvrijstelling bij opties. Toch zijn nog niet alle vragen opgelost. Een vraag die ook na dit arrest nog openstaat is of opties waarop de deelnemingsvrijstelling van toepassing is, kwalificeren als deelneming. Zoals beschreven, is dit volgens de staatssecretaris niet het geval maar de Hoge Raad laat zich hier helaas niet over uit. Deze vraag is relevant voor bijvoorbeeld de  meesleep- en meetrekregeling van art. 13 lid 4 en 5 Wet Vpb. Om in aanmerking te komen voor die regelingen* moet namelijk sprake zijn van een deelneming. Als opties ook kunnen kwalificeren als ‘deelneming’ dan staan deze regelingen voor meer belastingplichtigen open.

_{* De meesleepregeling houdt in dat de deelnemingsvrijstelling ook van toepassing is op winstbewijzen en bepaalde schuldvorderingen, mits de belastingplichtige ook een deelneming heeft. De meetrekregeling houdt in dat de deelnemingsvrijstelling bijvoorbeeld ook van toepassing is als de belastingplichtige zelf geen deelneming heeft maar een met de belastingplichtige verbonden lichaam wel een deelneming heeft.}