Hof: overnamerente niet aftrekbaar op basis van fraus legis

Binnen de wet op de vennootschapsbelasting geldt als uitgangspunt dat een belastingplichtige in beginsel keuzevrijheid heeft bij de wijze van financiering van een vennootschap waarin hij deelneemt. Wettelijke aftrekbeperkingen die hier een inbreuk op maken moeten volgens de Hoge Raad beperkt worden uitgelegd. In een casus waarin de Hoge Raad eerder al had overwogen dat de renteaftrekbeperking van artikel 10a Wet Vpb 1969 niet van toepassing is vanwege een geslaagd beroep op de tegenbewijsregeling, moest Hof Amsterdam onderzoeken of er andere gronden waren waarop de rente kon worden beperkt in aftrek. In die verwijzingsuitspraak oordeelt het Hof dat de renteaftrek op een aandeelhouderslening alsnog moet worden geweigerd, namelijk op basis van het leerstuk van fraus legis (wetsontduiking).

Geschil

In de onderhavige procedure werden middelen aangetrokken uiteindelijk van de fondsen die beschikten over eigen vermogen dat was ingelegd door hun investeerders. De entiteiten waaruit deze fondsen bestonden, hadden geen van alle een belang van een derde of meer in de Nederlandse vennootschap die de aandelen in de winkelketen verkregen. Op basis van de wettelijke regeling zijn deze fondsen dus geen zogenoemd verbonden lichamen van de Nederlandse vennootschap. De middelen werden echter eerst verstrekt aan de Luxemburgse moedermaatschappij die ze vervolgens doorleende aan de Nederlandse vennootschap. De Luxemburgse moedermaatschappij is wel een verbonden lichaam, waardoor de situatie binnen de scope van de wettelijke bepaling viel.

De Belastingdienst nam het standpunt in dat omdat de fondsen op zich beschikten over eigen vermogen, zij de middelen voor de overname ook in de vorm van eigen vermogen aan de Nederlandse vennootschap hadden kunnen verstrekken. In dat geval zou er van rente geen sprake zijn. Door de middelen in de vorm van een lening (vreemd vermogen) via de Luxemburgse moedermaatschappij te verstrekken zou sprake zijn van een omleiding. De Belastingdienst (en bij de Hoge Raad, de staatssecretaris) vond dan dat er geen sprake is van een zakelijke financiering.

De Hoge Raad: keuzevrijheid financiering en tegenbewijs

De Hoge Raad heeft in het eerdere verwijzingsarrest overwogen dat als uitgangspunt geldt dat de belastingplichtige in beginsel keuzevrijheid heeft bij de wijze van financiering van een vennootschap waarin hij deelneemt. Voor zover artikel 10a Wet Vpb 1969 een inbreuk vormt op deze keuzevrijheid, moet deze bepaling beperkt worden uitgelegd. De Hoge Raad stelt vervolgens dat aan een schuld in overwegende mate zakelijke overwegingen ten grondslag liggen als de voor de externe acquisitie aangewende middelen niet zijn omgeleid. Volgens de in de wetsgeschiedenis gegeven voorbeelden is slechts sprake van een omleiding wanneer het verbonden lichaam dat de lening heeft verstrekt, de voor deze lening aangewende middelen heeft verkregen van een ander lichaam uit hetzelfde concern of dezelfde groep als de belastingplichtige. De Hoge Raad overwoog vervolgens dat ‘groep’ en ‘concern’ niet zijn gedefinieerd in de wet en daarom voor de tegenbewijsregeling en met name de vraag of de middelen binnen de groep of het concern onzakelijk zijn omgeleid, geldt dat een lichaam niet behoort tot ‘het concern’ of ‘de groep’ van de belastingplichtige als dat lichaam geen met de belastingplichtige verbonden lichaam is in de zin van artikel 10a Wet Vpb 1969. Gelet hierop liggen aan de onderhavige schuld in overwegende mate zakelijke overwegingen ten grondslag en wordt voldaan aan de tegenbewijsregeling.