Impact jaarrekening - tijdelijke solidariteitsbijdrage

Op 30 september 2022 hebben de EU-ministers van Energie een politiek akkoord bereikt over een voorstel voor een Europese verordening vanwege de hoge elektriciteitsprijzen (het voorstel).

Het voorstel dient als noodinterventie om de effecten van de hoge elektriciteitsprijzen te beperken middels exceptionele, doelgerichte en tijdelijke maatregelen. Eén van de maatregelen is de invoering van een tijdelijke verplichte solidariteitsbijdrage (i.c., een winstbelasting) van ten minste 33 procent, welke geheven zal worden over de overwinsten van 2022 en/of 2023 uit activiteiten in de olie, gas, kolen en raffinaderij industrieën.

EU-lidstaten dienen de solidariteitsbijdrage te implementeren (inclusief het publiceren van de corresponderende nationale maatregelen ervan) uiterlijk op 31 december 2022. Bovendien zal elke EU-lidstaat haar keuze ten aanzien van het toepasselijke belastingjaar (i.c., 2022, 2023 of beide) aan de Europese Commissie (EC) bekend moeten maken vóór 31 december 2022.

Overzicht van de solidariteitsbijdrage

Hieronder vindt u een kort overzicht van de werking van de solidariteitsbijdrage. 

Toepassingsbereik (Artikel 1 van de voorgestelde verordening)
Ondernemingen en vaste inrichtingen met voornamelijk activiteiten in de olie-, gas-, kolen- en raffinaderij industrieën binnen de EU-lidstaten vallen onder de voorgestelde solidariteitsbijdrage.

Grondslag (Artikel 14 van de voorgestelde verordening)
De grondslag voor de berekening van de solidariteitsbijdrage is de belastbare winst in 2022 en/of 2023 uit activiteiten in de olie-, gas-, kolen- en raffinaderij sectoren zoals bepaald onder nationale belastingregelgeving voor zover de belastbare winst met minimaal 20% is gestegen ten opzichte van de gemiddelde belastbare winst in de vier boekjaren die aanvangen op of na 1 januari 2018. Een negatief gemiddeld jaarresultaat leidt ertoe dat de gemiddelde belastbare winst nihil is.

EU-lidstaten dienen hun keuze ten aanzien van het toepasselijke belastingjaar (i.c., 2022, 2023 of beide) richting de EC bekend te maken vóór 31 december 2022.

Belastingtarief (Artikel 15 van de voorgestelde verordening)
Het van toepassing zijnde tarief bedraagt 33 procent over de hiervoor genoemde grondslag. 

Wel staat in de preambule van de voorgestelde verordening dat lidstaten de mogelijkheid hebben om een hoger tarief toe te passen ingeval de desbetreffende lidstaat al een soortgelijke bijdrage/heffing/belasting hanteert. Ter volledigheid merken wij op dat de preambule ook vermeldt dat EU-lidstaten andere noodzakelijke aanpassingen in hun nationale belastingregelgeving kunnen doorvoeren. Deze aanpassingen kunnen o.a. betrekking hebben op het tijdig innen van de solidariteitsbijdrage, de fiscale behandeling van de solidariteitsbijdrage (fiscaal aftrekbaar of niet-aftrekbaar), behandeling van verliezen uit voorgaande jaren en hoe om te gaan met korte fiscale boekjaren etc.

Duur (Artikel 17 van de voorgestelde verordening)
De solidariteitsbijdrage zal van tijdelijke aard zijn. De duur van de solidariteitsbijdrage is afhankelijk van de keuze van de desbetreffende EU-lidstaat ten aanzien van het toepasselijk belastingjaar. De solidariteitsbijdrage zou van toepassing kunnen zijn op overwinsten van 2022, 2023 of beide jaren.

De EU-lidstaten zijn verplicht de opbrengsten van de solidariteitsbijdrage aan te wenden voor financiële steunmaatregelen, die op een welomschreven, transparante, evenredige, niet-discriminerende en verifieerbare manier gefaciliteerd dienen te worden.

Gevolgen voor de jaarrekening

Zodra de solidariteitsbijdrage voor verslaggeving doeleinden “als wetgeving is aangenomen”,  zal deze gevolgen hebben voor de (interim) jaarrekening. Om de gevolgen voor de (interim) jaarrekening in kaart te brengen, is het van belang om te benoemen dat de solidariteitsbijdrage een winstbelasting is. Deze zal daarom conform de regels van IAS 12 verantwoord moeten worden in de jaarrekening.

“Als wetgeving aangenomen”
Ondernemingen zullen de (numerieke) impact van de voorgestelde solidariteitsbijdrage in hun (interim) jaarrekening moeten verantwoorden zodra de voorgestelde verordening voor verslaggeving doeleinden “als wetgeving is aangenomen” (i.c., het begrip confirm IAS 12 ‘substantively enacted’).

Onder IFRS wordt een wetsvoorstel geacht “als wetgeving te zijn aangenomen” zodra eventuele toekomstige stappen in het wetgevingsproces het wetsvoorstel niet meer zal veranderen. In dit verband dient de zinsnede “niet meer zal veranderen” niet geïnterpreteerd te worden als “niet meer kan veranderen”. Aangezien de voorgestelde solidariteitsbijdrage wordt geregeld via een verordening, is het wetgevingsproces van een EU-verordening in dit kader relevant. De rechtsgrondslag van de voorgestelde verordening is artikel 122 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie. Als zodanig vereist het voorstel een gekwalificeerde meerderheid van stemmen in de Europese Raad om te worden goedgekeurd. Nadat goedkeuring is verstrekt, zal de voorgestelde verordening formeel worden aangenomen via de zogenaamde 'schriftelijke procedure. De verordening zal vervolgens gepubliceerd worden in het officiële EU-publicatieblad en de volgende dag in werking treden.

Ondanks het politieke akkoord dat was bereikt op 30 september 2022, zal de definitieve werking van de solidariteitsbijdrage pas bekend zijn zodra de desbetreffende EU-lidstaten hun keuze ten aanzien van het toepasselijk belastingjaar (i.c., 2022, 2023 of beide) bekend hebben gemaakt richting de EC. Naar onze mening is vanaf dat moment de solidariteitsbijdrage als “wetgeving aangenomen”.

Gelet op het wetgevingsproces dienen EU-lidstaten hun keuze ten aanzien van het toepasselijk belastingjaar richting de EC bekend te maken vóór 31 december 2022. Het moment dat de solidariteitsbijdrage als “wetgeving wordt aangenomen” zal daarom plaatsvinden in Q4 2022 (voor kalender boekjaren).