Coronacrisis toont gevoeligheden in supplychains

13/05/20

Creëer inzicht en flexibiliteit in de keten

‘Toen Covid-19 de wereld trof, kwamen supplychains in allerlei sectoren onder druk te staan’, vertelt Rolf Bos, PwC-expert op het gebied van supplychains. ‘Er deden zich acute problemen met toeleveranciers voor en er was sprake van een uitvallende of juist exploderende vraag naar specifieke producten.’ Nu langzaamaan de economische activiteiten worden hervat, noemt Bos het verstandig als bedrijven proberen lessen te trekken uit de coronacrisis.

Supplychain defensief of offensief herstarten

Op korte termijn zullen de meeste bedrijven druk zijn met het weer activeren van supplychains die door de coronacrisis verstoord werden. Hoe ingewikkeld dat is, hangt af van het type bedrijf en de sector. Bos: ‘In de automotive bijvoorbeeld zijn er heel veel toeleveranciers die elk hun eigen afhankelijkheden hebben en in vaste sequenties werken. Dat maakt het opstarten complex en vraagt om goede afstemming. Voor elke sector geldt dat bedrijven een afweging kunnen maken tussen een defensieve of een meer offensieve herstart. Wil het bedrijf de status quo beschermen of kan het marktaandeel vergroten? Wie productie en distributie snel weer op gang krijgt, kan mogelijk gaten vullen die andere bedrijven laten ontstaan.’

Risico accepteren of supplychain aanpassen

Behalve het weer opstarten van de business op korte termijn wijst Bos op het belang van visievorming voor de lange termijn. ‘De uitbraak van Covid-19 is voor heel veel ondernemingen de grootste marktverstoring ooit. De praktijkervaring die we hier noodgedwongen mee opbouwen, kan aanzetten tot bewuste keuzes: kunnen bedrijven de supplychain aanpassen zodat ze bij toekomstige verstoringen minder kwetsbaar zijn of accepteren ze een vergelijkbare situatie als waarin ze nu zitten? Die zakelijke afweging tussen aanpassen of accepteren is wat mij betreft zeer relevant, want dat er weer disruptie zal plaatvinden staat vast. Is het niet een virus, dan wel een natuurramp, een grensconflict of een handelsoorlog. We hebben daar in de afgelopen jaren genoeg voorbeelden van gezien.’

Beperkte transparantie in netwerk

De coronacrisis brengt een aantal kwetsbaarheden van supplychains aan het licht, zegt Bos. ‘We ontdekken in allerlei sectoren nu hoe complex het netwerk van bedrijven is. Toeleveranciers zijn vaak verdeeld over verschillende geografische regio’s en zijn afhankelijk van elkaar om in volgorde aan het eindproduct bij te dragen. Daarbij is de transparantie in het netwerk vaak beperkt – bedrijven hebben bijvoorbeeld nauwelijks inzicht in de voorraden en het productieniveau van toeleveranciers, en weten meestal niet waar de toeleveranciers hun onderdelen of grondstoffen vandaan halen. Ook zien we nu dat bedrijven vaak afhankelijk zijn van een beperkt aantal leveranciers voor specifieke onderdelen, wat de kwetsbaarheid van het bevoorradingsnetwerk vergroot.’

Kostenefficiëntie versus flexibiliteit

Bos wijst erop dat in de klassieke supplychain-afweging tussen kostenefficiëntie en flexibiliteit het zwaartepunt bij veel bedrijven de laatste jaren bij kostenefficiëntie is komen te liggen: ‘Daardoor is de flexibiliteit in de supplychains een minder prominent thema geweest. Die flexibiliteit zal nu weer om aandacht vragen, om beter te kunnen omgaan met crisissituaties.’ Aan wat voor stappen denkt Bos om de flexibiliteit te vergroten? ‘Probeer de afhankelijkheid van leveranciers te verminderen: zoek bijvoorbeeld meerdere toeleveranciers voor hetzelfde onderdeel. Of zorg dat je de productie verspreidt over verschillende geografische locaties, zodat lokale verstoringen niet onmiddellijk de hele productie raken.’

Digitale oplossingen

Bos ziet bedrijven die heel snel in staat zijn te reageren op de veranderende omstandigheden, bijvoorbeeld die de uitval van B2B-vraag compenseren met afzet van B2C, door de productie en distributie snel aan te passen: ‘Denk bijvoorbeeld aan professionele haarproducten voor kapperszaken die, misschien in een andere verpakking, nu via drogisterijen rechtsreeks aan consumenten worden verkocht.’ Betekent een toename van flexibiliteit dat de kosten van de supplychain zullen toenemen? Bos: ‘Dat hoeft niet altijd zo te zijn. Soms liggen er oplossingen voor grotere flexibiliteit door op een andere manier naar de supplychain te kijken: waar zitten mijn leveranciers, waar produceer ik wat, kan dat anders? Ook door op een slimme manier met digitalisering om te gaan, kunnen bedrijven hun inzicht in hun supplychain-flexibiliteit flink vergroten.’ Bos noemt het voorbeeld van geavanceerde planningtools, waarmee ondernemingen extreme scenario’s kunnen doorrekenen. ‘Daarmee ontdekken bedrijven waartegen ze zich eigenlijk willen wapenen en wat de risicobereidheid is.’

Connected supplychain

De recente PwC-studie Connected and autonomous supply chain ecosystems 2025 laat zien dat de digital champions die digitaal verbonden zijn met de partijen in de supplychain, risico’s in de keten beter kunnen beheersen. Bos: ‘Vaak hebben deze bedrijven end-to-end supplychain-planningsoplossingen geïmplementeerd, waardoor zij realtime inzicht hebben in de productie en voorraden van toeleveranciers en de leveranciers van de toeleveranciers. Op basis hiervan kunnen deze bedrijven sneller beslissingen nemen om gevolgen van een crisissituatie te beperken. Mijn collega’s Bas Weber en Bas Voeten vertelden daar al over in een artikel over digitalisering in de maakindustrie.’