Familiebedrijven tonen veerkracht en steeds meer innovatie

Voor het onderzoek hebben we gekeken naar de prestaties en acties van familiebedrijven op vijf gebieden: werkgelegenheid, omzet, arbeidsmarkt, duurzaamheid en innovatie. Dat hebben we gedaan aan de hand van onder andere CBS-data en de jaarrekeningen van de honderd grootste Nederlandse familiebedrijven.

Een van de belangrijkste bevindingen is dat familiebedrijven veerkracht hebben. Tijdens de coronapandemie bijvoorbeeld kende de werkgelegenheid een opmerkelijke stijging. Tussen 2015 en 2020 was er sprake van een gemiddelde stijging van 4,8 procent, terwijl andere bedrijven in dezelfde periode een daling van 2,7 procent kenden. Daarnaast lieten familiebedrijven een sterkere omzetgroei zien dan niet-familiebedrijven, vooral in sectoren als bouw en informatie & communicatie.

Innovatie 

Innovatie is een belangrijke factor geworden voor het succes en voortbestaan van Nederlandse familiebedrijven. Familiebedrijven investeren in innovatie om te kunnen blijven groeien en om te voldoen aan de veranderende behoeften en voorkeuren van klanten. Ze richten zich vooral op zogeheten incrementele innovatie, waarbij geleidelijke verbeteringen worden aangebracht aan bestaande producten, diensten of processen. 

Het is echter lastig om goed zicht te krijgen op de innovaties die familiebedrijven doen. Philip Vossenberg, leider van de praktijk voor familiebedrijven van PwC Nederland : ‘In een jaarrekening zie je bijvoorbeeld wel dat ze hebben geïnvesteerd in een nieuwe machine, maar is het niet duidelijk of dit gaat om een vervangingsinvestering of een compleet nieuw, zelfontwikkeld, beter apparaat. Net zoals bij het onderwerp duurzaamheid het geval is, zie ik dat het vooral de jonge generatie is die een impuls geeft aan innovatie. Regelmatig is het ook extern management dat dit hoog op de agenda zet.’

Innovatie om milieu-impact te verminderen

Familiebedrijven nemen ook stappen om hun milieu-impact te verminderen door middel van innovatie. Naast hernieuwbare energiebronnen, duurzame verpakkingen en duurzame landbouw heeft de circulaire economie aan populariteit gewonnen. Bij een circulaire economie is er sprake van  een economisch systeem dat gericht is op het minimaliseren van afval en het maximaliseren van het (her)gebruik van middelen.

Duurzaamheid

Het onderzoek laat verder zien dat familiebedrijven zich kenmerken door een langetermijnperspectief en een streven naar continuïteit. Ze hebben ook een hechte band met het personeel en de regio waarin zij opereren. Dat sluit goed aan bij de kaders van duurzaam ondernemen. Het familiebedrijf gaat voor de lokale verbinding met werknemers, klanten en leveranciers.

Bijna alle bedrijven zijn op een of andere manier bezig met duurzaamheid, maar dit lijkt vooral ad hoc en kleinschalig te gebeuren. Renate de Lange, PwC-expert op het gebied van duurzaamheid: ‘Ik zie in mijn praktijk dat veel familiebedrijven nog geen net-zero doelstelling hebben. Dat neemt niet weg dat veel familiebedrijven gemotiveerd zijn om duurzamer te werken; hun operatie én producten worden duurzamer. Voor familiebedrijven is dit vaak veel meer “business as usual” of “tegemoet komen aan de vraag van de markt" dan een duurzaamheidsstrategie gericht op het realiseren van net-zero doelstellingen. Ik denk dat het wel uitmaakt tot welke generatie de bestuurders horen. De jongere generaties zijn hier scherper op dan hun voorgangers.’

Sommige familiebedrijven zijn heel bescheiden over wat zij doen op ESG-vlak en communiceren dit niet op een duidelijke manier. Ook zien we dat communicatie hierover vaak weinig met data wordt ondersteund. Terwijl duurzaam rapporteren tegenwoordig net zo belangrijk is als financieel rapporteren. 

Meer diversiteit bij familiebedrijven biedt veel potentie voor groei

Familiebedrijven zetten regelmatig het familiegevoel en hun verbinding met een plaats of regio in om duidelijk te maken dat zij een aantrekkelijke werkgever zijn. Wat opvalt is dat inclusiviteit en diversiteit achterblijven als onderwerp om mensen te interesseren voor een baan. Slechts 32 procent heeft een persoon of team dat verantwoordelijk is voor het beleid hierop, zo blijkt uit de PwC Family Business Survey 2023. Terwijl, volgens hetzelfde onderzoek,diversiteit een belangrijke factor is voor werkzoekenden bij het beoordelen van potentiële werkgevers. Dit betekent dat met verbeteringen op het vlak van inclusiviteit en diversiteit bij familiebedrijven nog relatief veel valt te bereiken.