‘Maak EU-taxonomie eenvoudiger, maar niet minder streng’

Hoewel financiële instellingen grotendeels welwillend zijn om de richtlijn goed te implementeren, ervaren zij de regels als te strikt en te complex. Ook zijn er weinig data beschikbaar en omvatten de KPI’s nog niet alle economische activiteiten, duurzaamheidsdoelstellingen en verstrekte leningen en investeringen van banken en verzekeraars.

Duurzame investeringen identificeren en beoordelen

De EU-taxonomie definieert welke economische activiteiten als duurzaam (‘taxonomy aligned’) geclassificeerd mogen worden. ‘Het primaire doel is een gemeenschappelijke taal en structuur te creëren voor investeerders, bedrijven en beleidsmakers om ‘taxonomy aligned’-investeringen te identificeren en te beoordelen’, vertelt PwC’s ESG-specialist Job van Hemert. ‘Het gestandaardiseerde rapportagekader biedt transparantie, bevordert vergelijkbaarheid en gaat greenwashing tegen. Maar ondanks het belang ervan, slaagt de EU-taxonomie er nog niet volledig in de duurzaamheidsprofielen van financiële instellingen nauwkeurig weer te geven. Tegelijkertijd ziet de Europese Commissie wel dat banken de EU-taxonomie beginnen te gebruiken in hun uitleenstrategieën en bij hun beoordeling van de investeringsplannen van bedrijven.’

Belangrijke bevindingen benchmarkstudie 

Uit PwC's benchmarkstudie naar de effectiviteit van de EU-taxonomie onder negentien kredietinstellingen in Nederland, Duitsland en Frankrijk komen enkele belangrijke bevindingen: 

• De KPI's van de EU-taxonomie dekken slechts een klein deel van de economische activiteiten die verzekeraars en banken financieren (bijvoorbeeld geen gezondheidszorg of activiteiten met een sociaal doel) en een klein deel van de totale uitstaande financieringen (bijvoorbeeld geen MKB- en overheidsblootstellingen).
• Van het deel van de activa dat door de KPI's wordt gedekt, wordt door de beperkte dekking van de KPI, complexiteit van de wetgeving, strenge criteria en beperkte beschikbaarheid van data een aanzienlijk deel als niet-duurzaam (‘not taxonomy-aligned') en niet op de taxonomie afgestemd (‘non-eligible’) beschouwd.
• Wat financiële instellingen momenteel als duurzaam bestempelen, omvat voornamelijk duurzame hypotheken. Hierdoor zegt de KPI relatief weinig over de kapitaalstromen naar duurzame economische activiteiten van private ondernemingen.
• Er is een gebrek aan transparantie over economische activiteiten die niet in aanmerking komen om duurzaam te zijn. Dit kan gaan om sociale investeringen gericht op de gezondheidszorg of groene staatsobligaties voor infrastructuurprojecten, maar ook om de financiering van olie- en gasexploratie. Als gevolg hiervan bieden de KPI's van de EU-taxonomie slechts een beperkt beeld van het duurzaamheidsprofiel van de investeringen van banken en verzekeraars.
• Er zijn in de markt verschillende gangbare interpretaties en benaderingen bij het berekenen van de KPI's. Dit beperkt de vergelijkbaarheid tussen financiële instellingen.
• Naast duurzaamheid van investeringen rapporteren verzekeraars over EU-taxonomiegerelateerde verzekeringsactiviteiten: de ontvangen premie voor het verzekeren van schade door klimaatrisico’s. Verzekeraars hebben moeite om te voldoen aan de strenge ‘technische screeningscriteria’ en de ‘minimum safeguards’ (vereisten ten aanzien van mensenrechten, corruptie, omkoping, eerlijke concurrentie en eerlijke belastingpraktijken) en het aandeel in de totale ontvangen premie van het verzekeren van klimaatrisico is heel gering.
• Als gevolg van deze bevindingen hebben de meeste financiële instellingen nog geen plannen om de KPI's van de EU-taxonomie op te nemen in hun investeringsbesluitvorming En stellen zij nog geen specifieke doelen op het vergroten van ‘taxonomy-aligned’-investeringen.
• Het aantal sjablonen en de complexiteit van de regelgeving maakt de interpretatie van de KPI's voor belanghebbenden en de samenleving uiterst moeilijk.
• In combinatie met de CSRD en de SFDR is de EU-taxonomie een essentiële pijler in het regelgevingslandschap voor transparantie over het duurzaamheidsprofiel van financiële ondernemingen.

Hypotheken grootste reden voor hoge ‘taxonomy alignment’

Vaak gehoorde kritiek is dat de strenge criteria van de EU-taxonomie leiden tot lage alignmentpercentages bij banken, waarbij ‘alignment’ staat voor ‘daadwerkelijk duurzaam’. Van Hemert: ‘Onze benchmarkstudie laat zien dat de alignmentcijfers variëren van 0.1 tot 22.9 procent. Voor bijna alle beoordeelde financiële instellingen vallen hypotheken op als de enige activaklasse die aanzienlijk in overeenstemming is met de alignmentcriteria van de EU-taxonomie. Dit komt grotendeels door relatief makkelijk haalbare criteria. Verder is de bank zelf verantwoordelijk voor de data en dus beperkt afhankelijk van externe partijen. Daarbij hebben hypotheken een groot aandeel in de activa die de KPI bepalen.  Bij andere delen van de portefeuille is het vaststellen van ‘EU-taxonomie alignment’ een grotere uitdaging.’

Vergelijkbaarheid duurzaamheidsprofielen moet beter

Een ander doel van de EU-taxonomie is het verbeteren van de vergelijkbaarheid van de duurzaamheidsprofielen van financiële instellingen. Hoewel de regelgeving de openbaarmaking van vergelijkbare EU-taxonomie-KPI's voorschrijft, ontstaan er beperkingen bij het gebruik van deze cijfers om duurzaamheidsprofielen te vergelijken.

‘Zo sluit de EU-taxonomie tot op heden investeringen in niet-beursgenoteerde kleine en middelgrote ondernemingen (MKB) uit’, verduidelijkt Van Hemert. ‘Daardoor is het moeilijk de duurzaamheid van een portefeuille nauwkeurig te analyseren zonder gedetailleerde aanvullende informatie over die portefeuille te hebben. Bovendien ontstaan er inconsistenties doordat financiële instellingen verschillende benaderingen hanteren om te bepalen welke activa in overeenstemming zijn met de EU-taxonomie. Dat bemoeilijkt vergelijkingen én benadrukt de beperkingen in het vergelijken van EU-taxonomiecijfers.’

Om de bruikbaarheid van de taxonomie en de marktintroductie ervan te verbeteren, werkt de Europese Commissie aan implementatierichtsnoeren die regelmatig worden bijgewerkt en beschikbaar worden gesteld via de Taxonomy Navigator en een overzicht van veelgestelde vragen.

Bruikbaarheid EU-taxonomie verbetert per jaar, impuls door CSRD

Ruben Bongers, ook ESG-specialist bij PwC en betrokken bij de benchmarkstudie, oordeelt dat de KPI’s na drie jaar rapporteren onder de EU-taxonomie nog steeds weinig zeggen over kapitaalstromen richting duurzame activiteiten. ‘De KPI’s worden nog amper als instrument gebruikt. Dat is zonde, want de potentie van de EU-taxonomie is enorm. Het definieert wat duurzaam is en waar het geld heen moet om de doelstellingen van de EU Green Deal te kunnen financieren.’

‘Financiële instellingen zijn grotendeels welwillend om de EU-taxonomie goed te implementeren’, vervolgt Bongers. ‘Het probleem is dat de regels enerzijds te strikt zijn en anderzijds te veel ruimte aan interpretatie overlaten. Ook zijn er te weinig data beschikbaar en omvatten de KPI’s nog niet alle economische activiteiten en duurzaamheidsdoelstellingen. Hierdoor zijn de KPI’s van alle instellingen laag en zie je bijvoorbeeld maar beperkte verschillen tussen ING en Triodos.’

Niettemin verbetert de bruikbaarheid van de EU-taxonomie na verloop van tijd. ‘De cijfers zijn al betrouwbaarder en meer gestandaardiseerd in vergelijking met vorig jaar’, meldt Bongers. ‘Toen werden alleen in aanmerking komende gegevens gerapporteerd ('eligibility'). Met de toenemende beschikbaarheid van EU-taxonomiedata vanwege de infasering van de CSRD zullen er convergerende interpretaties komen en een uitgebreider toepassingsgebied van de EU-taxonomie met steeds betekenisvollere KPI's.’

De Europese Commissie heeft ook vastgesteld dat bedrijven steeds vaker de EU-taxonomie gebruiken om hun kapitaalinvesteringen in belangrijke sectoren te sturen en te presenteren, zodat ze voldoen aan de Green Deal-doelstellingen. Uit een onlangs gepubliceerde factsheet blijkt dat de kapitaalinvesteringen in EU-taxonomie-gerelateerde activiteiten in 2024 gestegen zijn ten opzichte van het voorgaande jaar. In 2023 rapporteerden ongeveer zeshonderd Europese bedrijven kapitaalinvesteringen van 191 miljard euro in EU-taxonomiegerelateerde activiteiten. Tot nu toe hebben bedrijven in 2024 al 249 miljard euro gerapporteerd, wat wijst op aanzienlijke groei. In totaal komt dit tot 6 mei 2024 neer op 440 miljard euro in 2023 en 2024.

‘Deze cijfers zullen naar verwachting verder groeien naarmate bedrijven gaan rapporteren over de volgende vier milieudoelstellingen van de EU-taxonomie', besluit Bongers. ‘Daardoor wordt het aantal in aanmerking komende bedrijven vergroot. Wat ik verder zou willen adviseren: vereenvoudig de regels, maar wees niet minder streng. Bijvoorbeeld door het aantal templates te reduceren en meer duidelijkheid te verschaffen over de interpretatie van de regels. Ook kunnen financiële instellingen meer samenwerken om consistentie te waarborgen en moet de EU de databeschikbaarheid vergroten. Dat kan door een database te faciliteren met alle CSRD-bedrijven in de EU – waarvoor de EU plannen en een juridische basis heeft.’