De nieuwe wetgevingsagenda van de Europese Commissie

De Europese Commissie (Commissie) blijft in hoog tempo nieuwe wetgeving aankondigen, zoals ook blijkt uit de op 11 februari jl. door de Commissie gepubliceerde wetgevingsagenda voor 2025. Met 50 wetsinitiatieven op diverse beleidsterreinen, maakt de Commissie de vernieuwde koers van Europa direct duidelijk. De ambitieuze beleidsagenda van de Commissie moet de positie van de EU op het wereldtoneel veiligstellen en geeft inzicht in hoe zij de uitdagingen omtrent bijvoorbeeld mondiale geopolitieke spanningen, de energietransitie en de strategische autonomie van Europa het hoofd wil bieden. Het doel van de nieuwe wetgeving is om een sterke en verenigde Europese Unie (EU) te waarborgen. Dat doet de Commissie door de EU concurrerender, veiliger en sterker te maken aan de hand van twee hoofdthema's: (1) de vergroting van de concurrentiekracht van de Europese economie en (2) de verlichting van administratieve lasten voor bedrijven in de EU. Wij verwachten dat deze thema's op korte termijn veel effect gaan sorteren op de concurrentiekracht van bedrijven in de EU en tegelijkertijd het nodige van bedrijven zullen vragen

In dit artikel bespreken wij op hoofdlijnen de belangrijkste wetsvoorstellen uit deze twee thema's. Ook leest u hoe PwC overheden en bedrijven kan helpen met een handelingsperspectief betreft de nieuwe EU- wetgeving.

Vergroting concurrentiekracht

Vooruitlopend op de wetgevingsagenda, heeft de Commissie vorige week al haar zogenoemde Competitiveness Compass gepresenteerd. Daarin komen de belangrijkste wetsvoorstellen aan bod die het concurrentievermogen van de Europese economie versterken. Vanzelfsprekend bouwen de plannen in belangrijke mate voort op de bevindingen uit de rapporten van Letta en Draghi. In deze rapporten worden aanbevelingen gedaan om de Europese interne markt concurrerender en weerbaarder voor invloeden van buitenaf te maken. De wat ons betreft twaalf belangrijkste wetsvoorstellen in dit kader zijn:

1. Herziening van de Aanbestedingsrichtlijnen, voorzien in 2026. Het doel is de invoering van een Europese voorkeur bij overheidsopdrachten voor strategische sectoren en technologieën. Dit is bedoeld om de productiecapaciteit in kritieke technologieën binnen Europa te waarborgen en te beschermen tegen oneerlijke concurrentie van buiten de EU. Ook moeten de nieuwe richtlijnen bijdragen aan het ondersteunen van innovatieve bedrijven door het vereenvoudigen en moderniseren van de procedures en het verminderen van de administratieve lasten. Hierdoor kunnen kleinere en innovatieve bedrijven gemakkelijker deelnemen aan aanbestedingen. Tot slot dragen de richtlijnen bij aan het verminderen van fragmentatie en het bevorderen van harmonisatie binnen de interne markt. Wanneer bedrijven in de EU onder dezelfde voorwaarden opereren, zorgt dat alleen maar voor meer efficiëntie en concurrentiekracht.
2. Een nieuw staatssteunkader in het tweede kwartaal van 2025. Het belangrijkste doel is het ondersteunen van investeringen in energie-intensieve sectoren, het bevorderen van de overgang naar schone technologieën en het bieden van de benodigde flexibiliteit om de concurrentiekracht van de Europese industrie te waarborgen zonder de algehele ambitie van de klimaatdoelstellingen voor 2025 te verlagen.
3. Strikte handhaving van de Foreign Subsidies Regulation (FSR) en het inzetten van andere handelsbeschermingsinstrumenten. De FSR is een Europese verordening die erop gericht is om oneerlijke concurrentie door buitenlandse subsidies aan bedrijven binnen de Europese Unie te voorkomen en te corrigeren. Dit acht de Commissie essentieel om een gelijk speelveld te waarborgen en de concurrentiekracht van Europese bedrijven te versterken, waarbij "de mix van instrumenten die worden ingezet per sector zal verschillen”, aldus de Commissie.
4. Zoals grotendeels al bekend, zullen ook in de Clean Industrial Deal richtlijnen worden voorgesteld voor gerichte en vereenvoudigde staatssteun om investeringen in schone technologieën te stimuleren. Het doel is om de Europese industrie concurrerend te maken en hoogwaardige banen te scheppen met een ambitieuze emissiereductiedoelstelling van 90% voor 2040. In dit plan zal onder meer aandacht worden besteed aan versnelling van de industriële decarbonisatie via verbeterde aanbestedingen en snellere vergunningverlening. Daarnaast wordt onder meer ingezet op verlaging van energiekosten voor huishoudens en bedrijven, investeringen in infrastructuur en technologieën voor schone energie. 
5. Een nieuwe Circular Economy Act. Deze wet is bedoeld om investeringen in recyclingcapaciteit te stimuleren, de EU-industrie aan te moedigen om onbewerkte grondstoffen (virgin materials) te vervangen en het storten en verbranden van gebruikte grondstoffen te verminderen. Dit zal gepaard gaan met de invoering van ecodesign-eisen voor belangrijke productgroepen.
6. Een nieuwe European Innovation Act, waarvan de realisatie van een 28e juridisch regime een van de meest baanbrekende voorstellen van de Commissie is. Dit regime zal een alternatieve, geharmoniseerde set van EU-brede regels voor innovatieve bedrijven bieden. Hierdoor hebben ze ze niet langer te maken  met 27 verschillende nationale juridische regimes. Daarnaast zal dit wetsvoorstel de toegang van innovatieve bedrijven tot Europese onderzoeks- en technologie-infrastructuren bevorderen. Om de innovatiekracht van de EU verder te versnellen, introduceert dit wetsvoorstel 'regulatory sandboxes' die innovators in staat stellen om nieuwe ideeën te ontwikkelen en te testen in een gecontroleerde omgeving. Dit helpt bij het verminderen van de risico's en kosten die gepaard gaan met innovatie. Ook worden in dit kader maatregelen genomen om de financieringsomgeving voor start-ups en scale-ups te verbeteren. Dit omvat onder meer diverse maatregelen om de toegang tot risicokapitaal te vergroten.
   
   Tot slot wordt er een TechEU Investeringsprogramma ontwikkeld. De focus zal op bedrijven zijn die investeren in AI, schone technologie, kritieke grondstoffen, energieopslag, kwantumcomputing, halfgeleiders, levenswetenschappen en neurotechnologie.
7. Een nieuwe European Research Area Act ter versterking van de innovatiecapaciteit van Europa. Een belangrijk instrument om deze doelstelling te bereiken, is de introductie van nieuwe staatssteunregels, die zich meer richten op strategische prioriteiten. Dit betekent dat er meer middelen zullen worden toegewezen aan onderzoeksgebieden die van cruciaal belang zijn voor de toekomst van de Europese economie. Denk aan kunstmatige intelligentie, quantumtechnologieën, en biotechnologie. Dit wetsvoorstel heeft ook als doel om publiek-private samenwerking en de samenwerking tussen EU en de Lidstaten te bevorderen.
8. Een nieuwe EU Cloud and AI Development Act. Dit moet leiden tot de oprichting van nieuwe AI Gigafactories die gespecialiseerd zijn in de training van zeer grote AI-modellen. Ook biedt dit wetsvoorstel meer ondersteuning voor chipontwerp en –productie en worden er eisen gesteld aan het vaststellen van minimumcriteria voor cloudservices die in Europa worden aangeboden.
   
   Tot slot wordt in dit kader de Data Union Strategy uitgewerkt. Het doel is om de veilige uitwisseling van privé- en publieke data te verbeteren en te vergemakkelijken. Dit zal de ontwikkeling van nieuwe systemen of toepassingen versnellen door het regelgevingskader te vereenvoudigen en de toepassing ervan te verbeteren.
9. Een nieuwe Quantum Strategy en Quantum Act. Een wet om de ontwikkeling en toepassing van kwantumtechnologieën in Europa te bevorderen. Door het aanpakken van regelgevingsfragmentatie, het afstemmen van EU- en nationale programma's, en het ondersteunen van investeringen in pan-Europese kwantumcomputing, communicatie en sensorinfrastructuur. 
10. Een Advanced Materials Act. Regelgeving met de focus op het bieden van kadervoorwaarden ter ondersteuning van de levenscyclus van geavanceerde materialen. 
11. Een European Biotech Act. Komt met een nieuw regelgevingskader, afgestemd op de specifieke behoeften van de biotechnologiesector. Dit kader moet het eenvoudiger maken voor bedrijven om nieuwe gezondheidstechnologieën te ontwikkelen en te testen door de administratieve lasten te verminderen en de goedkeuringsprocessen te versnellen.
12. Een Space Act. Ter verbetering van de werking van de interne markt voor ruimte-activiteiten door harmonisatie van vereisten voor veiligheid, veerkracht en duurzaamheid op unieniveau, en het wegnemen van fragmentatie door nationale wetgeving.

Houd onze aankomende artikelen in de gaten waarin wij dieper ingaan op de wetsvoorstellen uit de wetgevingsagenda 2025.

Lastenverlichting voor bedrijven

De administratieve lasten die voortkomen uit EU-wetgeving zouden het ondernemingsklimaat in de EU verslechteren, aldus het Draghi-rapport. De intentie van de wetsinitiatieven onder dit thema is dan ook om het ondernemingsklimaat te verbeteren en tevens de administratieve lasten met minstens 25% te verminderen (voor het MKB met minstens 35%). Kortgezegd wenst de Commissie de implementatie van EU-wetgeving in de lidstaten te verbeteren, efficiënter te maken en te versimpelen. Dat implementatieproces moet ook jaarlijks worden geëvalueerd. Binnen dit thema zijn als meest concrete wetsvoorstellen te noemen:

1. De invoering van het Omnibus-wetgevingspakket, dat uit drie tranches zal bestaan. Met dit Omnibus-wetgevingspakket wenst de Commissie in één keer wetgeving op een bepaald gebied te vereenvoudigen. De eerste tranche heeft als doel om de rapportageverplichtingen op basis van bestaande duurzaamheidsrichtlijnen, zoals de CSRD, de EU Taxonomie en de CSDDD, te bundelen en te stroomlijnen. Ook komt er een separaat rapportagekader voor kleine mid-cap ondernemingen, met aangepaste verplichtingen. Al met al moet deze stroomlijning van duurzaamheidsrichtlijnen leiden tot minder bureaucratie, meer eenduidigheid en efficiëntere rapportageverplichtingen voor bedrijven. De tweede tranche schept regelgeving om investeringen in de EU te versimpelen. Denk hierbij aan simplificatie van de rapportageverplichtingen voor bedrijven die gebruik maken van het InvestEU-programma en het Europees Fonds voor strategische investeringen. De derde tranche beoogt de administratieve lasten voor kleine en middelgrote bedrijven te verlichten. De planning is dat de Commissie op 26 februari 2025 duidelijkheid over inhoud en reikwijdte van de eerste tranche van Omnibus-wetgevingspakket gaat geven.
2. De Industrial Decarbonisation Accelerator Act. Deze wetgeving zal energie-intensieve industrieën ondersteunen met gerichte staatssteun voor onder andere goedkopere energie, verbeterde aanbestedingen en een versneld vergunningenproces. Daarmee zouden investeringen in Europa worden vergemakkelijkt.

PwC helpt bij nieuwe Europese wetgeving voor bedrijven en overheden

Duidelijk is dat het ‘Competitiveness Compass’ bedrijven binnen Europa beoogt meer mogelijkheden te bieden om concurrerender te worden ten opzichte van bedrijven buiten Europa. Dat vergt een uniforme implementatie van Europese wetgeving, én eenduidige uitleg van die wetgeving in de lidstaten. Op die manier scheppen lidstaten – zowel op centraal als op decentraal niveau – een zo gunstig mogelijk ondernemersklimaat binnen de Europese Unie. Tegelijkertijd vergt dat het nodige van overheden en bedrijven, nu wijzigingen in wetgeving onherroepelijk tot aanpassingen in procedures zullen leiden. Er zijn uiteraard ook nieuwe kansen om te benutten.

Door onze oplossingsgerichte werkwijze en multidisciplinaire benadering kan PwC bedrijven en overheden van dienst zijn bij onder andere:

• Implementatie van technologische oplossingen (waaronder AI) die helpen bij de implementatie en naleving van nieuwe wetten;
• Begeleiding van en advisering over duurzaamheidsrapportages (waaronder due diligence), impact, risico's en mogelijkheden en transitieplannen;
• Advisering over governance binnen ondernemingen en aansprakelijkheden met oog op de nieuwe Europese wetgeving;
• Advisering over het optimaal benutten van de staatssteunmogelijkheden voor onder andere energie-intensieve industrieën en innovatie. Denk aan schone technologie, kunstmatige intelligentie, quantumtechnologieën, en biotechnologie;
• Het opstellen van beleid voor overheden voor het vergroten van de (regionale) strategische autonomie: hoe kunnen overheden onafhankelijk beslissingen nemen en handelen in nationaal en/of Europees belang, zonder afhankelijk te zijn van actoren van buiten de EU.