Laat invaren verhoogt risico op capaciteitsproblemen
14/01/22
Pensioenfondsen bereiden zich voor op nieuw pensioenstelsel
Hoewel 85 procent van de pensioenfondsen zich op een of andere manier voorbereidt op het nieuwe pensioenstelsel, wacht vijftien procent nog op meer duidelijkheid over de wetgeving rondom het pensioenakkoord. ‘Ga aan de slag en voer regie op het transitieproces’, adviseren PwC-experts Lilian van Duijnhoven en Myrthe Oosterhout.
Complexe, omvangrijke en onomkeerbare transitie
De Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM) hebben in het najaar van 2021 een enquête gehouden onder 161 pensioenfondsen. De instellingen willen zo zicht houden op de voorbereidingen van de fondsen op de transitie naar het nieuwe pensioenstelsel. Deze transitie is een naar verwachting complex en omvangrijk proces. Daarbij is de overgang in beginsel ook onomkeerbaar.
Voor de meeste fondsen gaat het om een transitie naar het nieuwe stelsel. Een kleiner deel overweegt een overgang naar een andere uitvoerder of het voortzetten van het bestaande Financieel Toetsingskader (FTK). De fondsen die nog niet zijn begonnen, geven onder meer aan te wachten op meer duidelijkheid over de wetgeving rondom het pensioenakkoord.
Vijftien procent wacht onnodig met voorbereidingen
Veruit het grootste deel van de pensioenfondsen is al op enige manier gestart met de voorbereidingen. Ruim zeventig procent van de pensioenfondsen geeft aan zich voor te bereiden op een transitie naar het ‘nieuwe’ stelsel. Nog eens vijftien procent bereidt zich op een andere manier voor: zij overweegt door te gaan als gesloten fonds binnen het huidige stelsel of de pensioenrechten over te dragen aan een andere pensioenuitvoerder. Dat zijn vaak kleinere fondsen die de transitie zelf niet meer willen doorlopen en een overgang naar een Algemeen Pensioenfonds (APF), een Bedrijfstakpensioenfonds (BPF) of een buy-out naar een verzekeraar overwegen.
De overige vijftien procent van de fondsen is nog helemaal niet begonnen met voorbereidingen. Deze fondsen geven aan te wachten op meer duidelijkheid over wet- en regelgeving. ‘Dit verrast ons’, stelt Lilian van Duijnhoven, pensioenexpert bij PwC. ‘Hoewel er inderdaad nog veel onduidelijk is in dit complexe en langdurige traject kunnen pensioenfondsen en hun besturen op dit moment al heel veel ‘wel’ doen. Denk aan het opstarten van gezamenlijke overleggen met sociale partners om inzicht te krijgen in wensen en tijdslijnen waarmee partijen te maken hebben. Ook kunnen ze al nadenken over de (on)uitvoerbaarheid van regelingen en mogelijke voorkeuren voor contractvormen. Wat ons betreft, moeten deze fondsen zo snel mogelijk beginnen met de voorbereidingen.’
Invaren: helft fondsen weet nog niet wanneer
Een tweede belangrijke bevinding uit de uitvraag is dat ongeveer twee derde van alle pensioenfondsen verwacht straks de bestaande pensioenen in te varen in het nieuwe stelsel. Iets minder dan één op de zes pensioenfondsen verwacht niet in te varen, omdat de pensioenen nog voor die tijd worden overgedragen naar een andere pensioenuitvoerder. Dit zijn vooral kleinere pensioenfondsen.
Een in omvang vergelijkbare groep fondsen verwacht niet te kunnen of te willen invaren omdat zij al een beschikbarepremieregeling voeren, geen betrokken werkgever meer hebben of een bijstortingsverplichting hebben. Een beperkt deel van de pensioenfondsen geeft geen antwoord op de vraag of wordt ingevaren of niet. ‘Al met al sluiten deze bevindingen aan bij onze ervaringen uit de praktijk: invaren is immers de standaardroute, waarvan alleen wordt afgeweken als er een valide reden is’, zegt Myrthe Oosterhout.
Ongeveer de helft van de pensioenfondsen is voornemens redelijk verspreid in te varen tussen 2024 tot en met 2026. Meer dan de helft van de fondsen weet nog niet wanneer. Op dit punt uit DNB dan ook haar zorg: ‘Indien de pensioenfondsen die nog geen concrete verwachting hebben allemaal in de laatste jaren gaan invaren, ontstaat in die periode een piek. Dit geeft een risico op capaciteitsproblemen bij uitvoeringsorganisaties, actuarissen, accountants en toezichthouders.’
Van Duijnhoven: ‘De algemene oproep van DNB aan pensioenfondsen luidt dan ook: ga aan de slag en voer regie op dit transitieproces. Een boodschap met gelijke strekking verkondigde Else Bos – directeur toezicht DNB – tijdens een congres voor pensioenfondsen op 9 december 2021. Bos riep pensioenfondsen op zo snel mogelijk te beginnen en niet te wachten tot de wetgeving is afgerond. Ook wees zij pensioenfondsen op het belang van regievoering en onderstreepte zij de belangrijke schakel die pensioenfondsen vormen tussen sociale partners en uitvoeringsorganisaties, om vooral de uitvoerbaarheid van de pensioenregeling straks te borgen. Bos ziet verder een belangrijke rol voor pensioenfondsen in het bepalen van een realistisch tijdslijn, waarin alle stappen inclusief hun onderlinge afhankelijkheden een plek en tijd krijgen.’
Neem initiatief en ga aan de slag
Van Duijnhoven en Oosterhout moedigen pensioenfondsen die nog niet begonnen zijn aan in gesprek met de belangrijkste betrokkenen, zoals sociale partners en uitvoeringsorganisatie. ‘Bespreek wensen, tijdslijnen en (on)mogelijkheden in de uitvoering. Regievoering is belangrijk. Bent u ‘in control’ op het proces? Weet u wat u te wachten staat en is dat ook haalbaar? Is de benodigde capaciteit en kunde beschikbaar op de juiste momenten in de tijd? Zijn alle betrokkenen op de hoogte van hun verantwoordelijkheden en rollen?’
Ook werkgevers en sociale partners moeten niet stilzitten, vinden de PwC-experts. ‘In veruit de meeste gevallen zien wij dat ook werkgevers en sociale partners al – samen met de pensioenfondsen en uitvoeringsorganisaties - hard aan de slag zijn en nadenken over de toekomstige regeling. Indien u nog niets of weinig van uw pensioenfonds hoort: trek aan de bel en neem zelf het initiatief om een gezamenlijk project te starten. Wij verwachten dat u deze tijd echt nodig heeft om tot een goede uitkomst te komen.’
Contact
