Duidelijke kaders nodig voor elektronische gegevensuitwisseling zorg

17/03/22

Effectief, snel en veilig databeleid

Het wetsvoorstel voor de Wet elektronische gegevensuitwisseling in de zorg (Wegiz) is een belangrijke stap in het faciliteren van onderlinge gegevensdeling (interoperabiliteit) tussen zorgaanbieders. Eind maart bespreekt de Kamercommissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) de Wegiz en de geuite zorgen van een groot aantal partijen in het zorgveld.

‘Het ministerie van VWS moet sterkere regie nemen en in overleg met partijen tot een reactie komen op de voorstellen vanuit het veld’, stellen PwC’s legal en heathcare-experts Martje Weusten en Margriet Martin. ‘Daarna is versnelde afhandeling en implementatie van de Wegiz cruciaal. In een wereld waarin onze zorg steeds digitaler wordt, kunnen we niet nog langer wachten met duidelijke kaders voor elektronische gegevensuitwisseling. Effectief databeleid waarmee zorgmedewerkers data op een snelle en veilige manier kunnen beheren, is een voorwaarde voor het verlenen van verantwoorde (digitale) zorg.’

Wet elektronische gegevensuitwisseling in de zorg

De Wegiz is een kaderwet waarin de hoofdlijnen voor digitale gegevensuitwisseling in de zorg zijn opgenomen. In onderliggende regelgeving verplicht de wet zorgverleners stap voor stap specifieke gegevens elektronisch uit te wisselen, zodat goede zorgverlening gewaarborgd blijft. ‘De Wegiz stelt daarbij eisen aan zorgaanbieders over eenheid van taal (afspraken over wanneer en hoe welke vaktermen worden gebruikt) en techniek (eisen voor ICT-systemen)’, vertelt Weusten. ‘Zo kunnen zorgverleners, ook al werken ze met verschillende systemen, snel en foutloos gegevens over en weer uitwisselen. Tot slot verplicht de Wegiz aanbieders van diensten die elektronische gegevensuitwisseling mogelijk maken, tot certificering. In een meerjarenagenda wordt tot en met 2027 vastgesteld welke gegevensuitwisselingen onder de Wegiz moeten worden gebracht.’

Stimuleringsactiviteiten missen centrale regie

Al sinds 2011 spreekt de politiek over wettelijk stimuleren van digitalisering in het zorgveld. Destijds in de vorm van de wettelijke regeling inzake het elektronisch patiëntendossier. Dit voorstel werd uiteindelijk verworpen omdat de verantwoordelijkheid voor het faciliteren van elektronische gegevensuitwisseling bij het zorgveld moest liggen in de visie van het ministerie van VWS destijds.

‘We zijn inmiddels een decennium verder en we zien diverse stimuleringsinitiatieven rondom digitale gegevensuitwisseling’, vervolgt Weusten. ‘Denk aan het ‘Informatieberaad Zorg’ waarbij alle deelnemers samenwerken aan het bevorderen van e-health en de daaruit voortvloeiende programma’s en projecten zoals ‘Registratie aan de bron’, ‘Programma Digitale toegang’ en de VIPP-programma’s voor het uitwisselen van gestandaardiseerde informatie tussen zorgaanbieder en patiënt. Bij deze initiatieven ontbreekt centrale regie, waardoor versnippering en fragmentatie dreigt en de gewenste elektronische gegevensuitwisseling nog steeds onvoldoende van de grond komt. De Wegiz beoogt dit te faciliteren door wettelijk afdwingbare normen te introduceren. Hiermee neemt het ministerie van VWS – tien jaar later – toch de regie door zorgaanbieders verplichte en uniforme eisen voor elektronische gegevensuitwisseling te stellen.’

Kritisch geluid vanuit het zorgveld

Een groot aantal partijen in het zorgveld heeft in hun gezamenlijke brief aan de Kamercommissie voor VWS d.d. 27 mei 2021 kritisch op de Wegiz gereageerd. De partijen betogen dat een wettelijke verplichting zeker kan bijdragen aan interoperabiliteit, mits die juist is vormgegeven. ‘Met dit wetsvoorstel zou een zware, kostbare en langdurige normalisatie worden opgetuigd waarover op voorhand onvoldoende duidelijkheid is’, licht Weusten het kritische geluid toe. ‘De partijen betwijfelen of het wetsvoorstel volledige interoperabiliteit op de voorgestelde wijze realiseert. Daarnaast spreken zij hun zorgen uit over de administratieve last die met de opzet van het wetsvoorstel gepaard gaat en mogelijke vertragingen die normalisatietrajecten onbedoeld tot gevolg kunnen hebben.’

Op 9 maart jl. stelde Zorgverzekeraars Nederland (ZN) een aantal belangrijke onderdelen in de wet te missen. Concreet stelt ZN het verplicht gebruik van open ‘application programming interfaces’ (API’s) voor, om de koppeling met verschillende zorg-ICT-systemen te vereenvoudigen en ervoor te zorgen dat zorgaanbieders hiervoor geen extra kosten hoeven te maken. Zonder open API-verplichting kunnen ICT-partijen eigen standaarden blijven gebruiken met hoge(re) kosten voor gegevensuitwisseling als gevolg. Een gemiste kans volgens ZN, die aanvullend wijst op het afwegingskader voor generieke (basis)voorzieningen en het opnemen van een persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO)-verplichting.

Bespreking Wegiz in Kamercommissie

De Kamercommissie voor VWS bespreekt eind maart de Wegiz en de geuite zorgen vanuit het zorgveld. Volgens Weusten is harmonisatie van het gefragmenteerde digitale zorglandschap cruciaal voor de doorontwikkeling van interoperabiliteit in de zorg. ‘Eenduidige aansturing vanuit het ministerie is noodzakelijk om deze harmonisatie op een aantal onderdelen af te dwingen voor zorgaanbieders.’

Door het veld te betrekken bij de invulling van deze onderdelen borgt de Wegiz daadwerkelijk van meerwaarde te zijn voor zorgaanbieders en niet enkel extra administratieve lasten met zich mee te brengen. ‘Wij moedigen de aanvullingen van ZN aan’, vult Margriet Martin aan. ‘In het bijzonder het opnemen van een open-API-verplichting en een PGO-verplichting. Het zoveel mogelijk elimineren van verschillen in techniekstandaarden is essentieel voor effectiviteit en doelmatigheid. De PGO-verplichting is cruciaal om de patiënt onderdeel te maken van de keten van gegevensdelingen en biedt tevens een oplossing voor belangrijke privacyvraagstukken. Met de introductie van een PGO krijgt de patiënt (meer) regie over zijn medische data. Een anno 2022, in onze visie, onomkeerbare en belangrijke ontwikkeling voor verantwoorde digitale zorg.’