‘Leefstijlmonitoring’ in de ouderenzorg

Ongeveer 26 procent van de mensen met dementie woont alleen thuis, zonder de aanwezigheid van een mantelzorger in de nabije omgeving^1/2. Hoewel de meeste mensen met dementie bij voorkeur zo lang mogelijk thuis wonen, vormt deze situatie een uitdaging voor die mensen met dementie van wie de zorgvraag verandert of de behoefte aan ondersteuning toeneemt. Als gevolg van het ontbreken van inwonende mantelzorgers of mantelzorgers in de nabije omgeving, is de inzet van intensievere formele zorg (zoals onder andere wijkverpleging of de inzet van het sociaal wijkteam) of opname in een verpleeghuis eerder aan de orde voor deze groep mensen. Daarnaast is het lastig om tijdig veilige, passende en verantwoorde zorg aan deze groep cliënten thuis te verlenen, omdat het inzicht in de situatie van deze mensen met dementie beperkt is voor formele en informele zorgverleners (mantelzorgers).

_{¹Alzheimer Nederland

²Ongeveer 74% van de mensen met dementie woont zelfstandig thuis in de aanwezigheid van een inwonende mantelzorger of mantelzorg in de nabije omgeving. De mantelzorger biedt een bepaalde vorm van zorg en/of ondersteuning.}

Achtergrond

ZZG Zorggroep, een zorgorganisatie die zich richt op ondersteuning aan een brede groep cliënten, onderschrijft het belang van het verhogen van de zelfstandigheid en zelfredzaamheid van hun cliënten. Dit met als doel om hen daarmee zo lang mogelijk op een verantwoorde manier thuis, in hun vertrouwde omgeving, te kunnen laten wonen. ZZG Zorggroep werkt hierin niet alleen nauw samen met andere zorgaanbieders, zoals huisartsen, verpleeghuizen, gemeenten en ziekenhuizen maar ook met zorgverzekeraars en cliënten zelf. Om de veiligheid van deze alleenwonende mensen met dementie te waarborgen, heeft ZZG Zorggroep samen met PwC de meerwaarde van de inzet van een initiatief - genaamd ‘leefstijlmonitoring’, dat monitoring op afstand mogelijk maakt - onderzocht. Dit initiatief is er op gericht mantelzorgers en zorgprofessionals op afstand te helpen bij het vroegtijdig signaleren van potentiële crisissituaties bij mensen met dementie en de juiste zorg op het juiste moment in te zetten. Dit maakt het mogelijk voor mensen met dementie om veilig en verantwoord thuis te blijven wonen.

Initiatief ‘Leefstijlmonitoring’

Het idee achter ‘leefstijlmonitoring’ is relatief simpel en zeer effectief om de veiligheid van alleenwonende cliënten met dementie in de thuisomgeving te borgen. Door het plaatsen van verschillende, draadloze bewegingssensoren in de woning wordt het inzicht in het leef- en bewegingspatroon van mensen met dementie vergroot. Voor effectieve monitoring worden vijf tot zeven bewegingssensoren geïnstalleerd, onder andere nabij deuren, de koelkast en bij de ingang van de badkamer/wc. De signalen van de bewegingssensoren worden door slimme algoritmes en geavanceerde locatiebepalingstechnologie omgezet in informatie die betrokken zorgverleners en mantelzorgers op afstand inzicht geeft in de leef- en bewegingspatronen van mensen met dementie. Deze informatie geeft antwoord op vragen als: Wat is het dag- en nachtritme van mensen? Hoe vaak gaan ze naar het toilet ('s nachts)? Hoe actief zijn ze in de woning? Hiermee kunnen afwijkende bewegingspatronen vlot worden herkend en kan tijdig gepaste actie worden ondernomen. Wanneer een cliënt bijvoorbeeld plotseling vijf keer per uur naar het toilet gaat, kan dit duiden op een beginnende blaasontsteking, waardoor deze cliënt tijdelijk extra medicatie, verzorging of ondersteuning nodig heeft. Een ander voorbeeld: in het geval de koelkast een hele dag niet is geopend, worden mantelzorgers of de verpleging op afstand geïnformeerd om vervolgens na te kunnen gaan of alles goed gaat met de cliënt. Leefstijlmonitoring geeft inzicht welke situaties als ‘normaal’ kunnen worden beschouwd en als ingrijpen nodig is. Daarnaast is leefstijlmonitoring van toegevoegde waarde bij het verminderen van stressgevoelens bij mantelzorgers. Door het vertrouwen in het systeem wordt de mantelzorg-volhoudtijd (de periode dat mantelzorgers voor naasten kunnen zorgen) verlengd. Tot slot stelt de inzet van leefstijlmonitoring ZZG Zorgroep in staat deze groep cliënten tijdig thuis passende en verantwoorde zorg te verlenen.

De business case die voor dit initiatief is ontwikkeld heeft, in combinatie met de inzichten vanuit de praktijk, voldoende bewijs gegeneerd om de potentie van dit initiatief te onderbouwen en opschaling van dit initiatief mogelijk te maken (deelname van meer dan 290 cliënten³⁾. Inmiddels is er reeds sprake van een verdere inhoudelijke doorontwikkeling van het initiatief (bijv. koppeling met het elektronische cliëntdossier, integratie met sociale alarmering en dwaaldetectie).

Implementatie van leefstijlmonitoring toonde de noodzaak voor het genereren van data-inzichten om impact meetbaar te maken en toonde de meerwaarde om deze data-inzichten te gebruiken als leidraad bij besluitvorming – stap 3

Anno 2021 is de fase van uitproberen dan ook ruimschoots voltooid, waardoor de projectfase is afgesloten. Sinds 1 januari 2020 is leefstijlmonitoring ingekocht door het zorgkantoor en sinds 1 januari 2021 is leefstijlmonitoring ook door de zorgverzekeraar ingekocht. Dit biedt voldoende mogelijkheden om het volledige potentieel van leefstijlmonitoring nu en in de toekomst optimaal te benutten. In ieder geval is één ding zeker: leefstijlmonitoring is een veelbelovende technologie, omdat het de kwaliteit van leven van cliënten met dementie en hun mantelzorgers (alsook de mantelzorg-volhoudtijd) helpt verbeteren. Anderzijds worden zorgkosten verlaagd, aangezien het aantal uren benodigde thuiszorg per week kan worden gereduceerd, onnodige reistijd van de wijkverpleging kan worden voorkomen en opname van cliënten in het verpleeghuis met maximaal negen weken uitgesteld kan worden. Inmiddels experimenteren verschillende zorgorganisaties in Nederland met de mogelijkheden van leefstijlmonitoring. Tot slot heeft de uitbraak van Covid-19 het potentieel en belang van de inzet van dit soort digitale oplossingen aan het licht gebracht om mensen op een veilige afstand te volgen en toch tijdig de juiste zorg te kunnen bieden indien nodig.

_{³Uiteraard nadat hiervoor toestemming is verkregen van de cliënt en/of mantelzorger in verband met privacyoverwegingen.}

Lees meer over Sociale determinanten van gezondheid