Veiligheid vereist intensievere samenwerking publieke en private sector

13/11/19

Een veilige samenleving vraagt om een steeds intensievere samenwerking over de landsgrenzen en tussen publieke en private organisaties. Dat geldt in zowel het fysieke, digitale, economische als sociale domein.

Dat is de kern van de PwC-publicatie Achieving safety and security in an age of disruption and distrust. Wat kunnen we in Nederland van deze publicatie leren? ‘Ik zie nog veel ruimte om de samenwerking tussen publieke en private organisaties in Nederland te versterken, bijvoorbeeld op het terrein van cybercriminaliteit’, zegt George Alders, hoofd van het PwC Global Government Security Network.

Toename cybercriminaliteit raakt iedereen

De criminaliteitscijfers in Nederland dalen, maar dat betekent niet dat we achterover kunnen zitten, vindt Alders. Hij noemt als voorbeelden twee ontwikkelingen die om steeds intensievere samenwerking vragen: ‘Ten eerste zien we een toename van cybercriminaliteit die burgers, overheidsorganisaties en bedrijven raakt. Ten tweede dreigt Nederland steeds meer een narcostaat te worden. De ondermijnende effecten van de drugshandel op onze maatschappij zijn een groot gevaar. Deze ontwikkelingen zijn direct van invloed op de reële veiligheid en het gevoel van veiligheid bij burgers.’

Veiligheid in de samenleving heeft vele gezichten

'Veiligheid ligt aan de basis van voorspoed in welk land dan ook’, vervolgt Alders. ‘Het begrip veiligheid is in brede zin van toepassing op alles wat we willen beschermen tegen mogelijke risico’s en bedreigingen. Dit omvat digitale veiligheid, veiligheid van dataverkeer, nationale veiligheid, grensbewaking, voedselveiligheid en sociale veiligheid, om maar een paar invalshoeken te noemen. Vandaag de dag wordt de veiligheid in de samenleving op de proef gesteld in verschillende onderling verbonden domeinen: het fysieke, het digitale, het economische en het sociale domein. In deze nieuwe realiteit moet veiligheid in brede zin een centrale plaats hebben op de agenda’s van de overheid: nationaal, regionaal en lokaal, maar ook internationaal.’

Systematische aanpak om effectief te zijn

PwC stelt hiervoor een systematische aanpak voor in haar rapport Achieving safety and security in an age of disruption and distrust. Samenwerking tussen overheidsinstellingen en de private sector staat daarin centraal. Ook in een eerder visiedocument, Policing in a Networked World, werd al speciaal voor de politie het belang van opereren in netwerken onderstreept.

Steeds meer samenwerking nodig

Dat een overkoepelende aanpak met alle onderdelen van de samenleving nodig is, komt onder meer voort uit de bedreigingen die gepaard gaan met cybercriminaliteit. Alders: ‘De meer klassieke veiligheidsorganisaties zoals de politie-, justitie-, inlichtingen-, en defensieorganisaties werken al langer in diverse samenwerkingsverbanden aan veiligheid. De opkomst van cybercriminaliteit heeft met zich meegebracht dat deze organisaties meer en meer de samenwerking opzoeken met bijvoorbeeld Rijkswaterstaat, de energie- en telecombedrijven. Samenwerking tussen al deze organisaties ter bescherming van onze kritieke infrastructuur wordt steeds belangrijker. Een ander voorbeeld is samenwerking tussen overheid en banken ter bescherming van de veiligheid in het economische domein. Daarbij kan worden gedacht aan het tegengaan van witwaspraktijken, maar ook aan de veiligheid van het digitaal betalingsverkeer.’

Casussen voor preventieve werking

Het rapport bevat een aantal casussen waarin de samenwerking tussen organisaties wordt geïllustreerd. Alders noemt het hervinden van vertrouwen in Noorwegen na de terroristische aanslag van 2011: ‘PwC hielp daar om de rol van alle belangrijke partijen te analyseren voor, tijdens en na de aanslag. Het ging dan om de politie, de gezondheidszorg, verschillende ministeries en de gemeente Oslo. Dit leidde tot acties om plannen voor zulke aanslagen eerder te onderscheppen. Het pijnlijke van dit voorbeeld is dat het versterken van de preventieve aanpak moest voortkomen uit de tragiek van die aanslag. Maar dat partijen elkaar daardoor beter gevonden hebben, is een belangrijk resultaat.’

Hoe we in Nederland samenwerken aan veiligheid

Hoe is het met de samenwerking in Nederland gesteld? Alders: ‘Mijn beeld is dat in Nederland de samenwerking tussen de meer klassieke veiligheidsorganisaties in vergelijking met andere landen best goed te noemen is. Ook wordt meer en meer de verbinding gezocht met andere publieke en private organisaties. Zo kijkt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) ook naar de veiligheid van onze kritieke infrastructuur, zoals de elektriciteitsvoorziening. Dat neemt niet weg dat ik ook nog veel ruimte zie om die samenwerking tussen publieke en private organisaties in Nederland te versterken, bijvoorbeeld op het terrein van cybercriminaliteit.’

Kennis en expertise leveren

Dat de overheidsinstanties wel degelijk externe kennis en expertise gebruiken om de veiligheid te vergroten, ziet Alders in de bijdragen van PwC: ‘We dragen al langere tijd met onze (internationale) kennis, expertise en ervaring in verschillende programma’s en projecten bij aan het versterken van samenwerking in het brede veiligheidsdomein. Dit doen we onder meer in de strafrechtketen, de immigratieketen, voor nationale veiligheid en het bestrijden van ondermijning, rondom cybersecurity bij kritieke infrastructuur en bij het tegengaan van witwaspraktijken.

Allianties publieke en private partijen versterken

Over de samenwerking op veiligheid in Nederland is Alders, samenvattend, niet ontevreden, al ziet hij ook noodzaak en ruimte voor verbetering. ‘We zijn best een goed voorbeeld van hoe je een inclusieve overheid kunt vormgeven. Er is aandacht van overheidsinstanties voor veiligheid op het fysieke, digitale, economische en sociale domein. Laten we dat koesteren, kritisch blijven belichten en verder uitbouwen, onder meer door allianties tussen publieke en private partijen te versterken. De ontwikkeling van grensoverschrijdende criminaliteit, terreur en ondermijning vraagt voortdurend om het vernieuwen en versterken van allianties tussen publieke en private partijen. Zo kunnen we de bedreigingen voor veiligheid in onze samenleving het hoofd te bieden.’