De behandeling van de kadernota

Vijf adviezen voor raadsleden en Statenleden

Het is ongeveer een half jaar geleden dat gemeenteraadsleden de begroting van dit jaar hebben vastgesteld en het duurt nog een half jaar voordat zij de begroting voor komend jaar vaststellen. Nu is het tijd voor de kadernota. De kadernota vraagt van het college en van de raad om te beoordelen of politieke doelen bijgesteld moeten worden. Zijn er ontwikkelingen die van invloed zijn op het wel of niet kunnen realiseren van de doelen? Of moeten doelen in de tijd anders worden gepland? Daarnaast geeft de kadernota uiteraard kaders voor het opstellen van de begroting.

Martine Koedijk, accountant en sectorvoorzitter binnenlands bestuur bij PwC, helpt raadsleden op weg met concrete adviezen rondom de kadernota, net als in voorgaande artikelen rondom de begroting, managementletter of boardletter en najaarsnota. Deze adviezen gelden overigens ook voor Statenleden.

Advies twee: maak onderscheid tussen beïnvloedbare en niet beïnvloedbare kaders

In de kadernota is veel informatie opgenomen. Voor u als raad is het vooral belangrijk onderscheid te maken tussen de kaders waarop u wel en geen invloed kunt uitoefenen. Dit geldt voor zowel de opbrengsten als de kosten in de begroting. Valt de uitkering uit het gemeentefonds bijvoorbeeld tegen? Dan is dat heel vervelend, maar niet beïnvloedbaar. Maar u kunt wel besluiten de OZB of de kostendekkendheid van de leges te verhogen.

Voor de kosten geldt hetzelfde. U heeft nu eenmaal wettelijke taken die u moet uitvoeren en waarop u maar beperkt invloed heeft, zoals het verlenen van bijstand aan inwoners die niet meer zelf in hun levensbehoeften kunnen voorzien. Maar u kunt bijvoorbeeld wel keuzes maken in het kwaliteitsniveau van de openbare ruimte. Het inzicht krijgen aan welke knoppen u wel en niet kunt draaien, is cruciaal om als raad keuzes te kunnen maken over wat u wel en niet kunt realiseren dit jaar.

Advies drie: beoordeel of de kadernota het juiste niveau van detaillering heeft

De kadernota valt zowel in de tijd als qua inhoud tussen het coalitieakkoord en de begroting in. Feitelijk staan in de kadernota de bijgestelde doelen uit uw coalitieakkoord. In de praktijk zien we echter dat de kadernota vaak vrij gedetailleerd is. Daarmee wordt het steeds meer een conceptbegroting, waarna de begroting ‘slechts’ een update wordt van de kadernota. Bij teveel detail verdwijnt de functie van een richtinggevend, kaderstellend document op politieke hoofdlijnen en daarmee de sturende rol van de raad. Daarbij komt dat de kadernota sinds de decentralisaties in het sociale domein veelal voorafgaand aan de jaarrekening wordt behandeld. Hierdoor kunnen de structurele effecten van de beleidsmatige en financiële realisatie, die blijken uit de jaarrekening, niet vertaald worden in de kadernota. Bovendien krijgt de behandeling van de jaarrekening daardoor ook niet de aandacht die ze verdient. Het eerder afronden en behandelen van de jaarrekening is zeer aan te bevelen.

Overweeg dus goed met welk detailniveau u de kadernota opstelt. Mijn advies: zorg voor een uitwerking op hoofdlijnen van uw coalitieakkoord, de nadere uitwerking komt vervolgens in de begroting. Benoem daarbij welke doelen uit het coalitieakkoord u dit jaar graag wilt realiseren. En benoem of deze doelen bijgesteld moeten worden door ontwikkelingen die hebben plaatsgevonden tussen het opstellen van het coalitieakkoord en deze kadernota.