R&D-investeringen middelgrote bedrijven in ecosysteem semicon lopen achter

Nederland kent een succesvol ecosysteem rondom de sector voor de productie van semiconductor, oftewel halfgeleiders. In dat ecosysteem doen grote bedrijven (de ‘Big 5’) goede zaken. Daarentegen hebben bedrijven met een schaalgrootte direct onder de beursgenoteerde semiconbedrijven het een stuk lastiger, zo blijkt uit het PwC-rapport ‘Semicon R&D in NL’. 

Het rapport van PwC richt zich vooral op de R&D-activiteiten van semiconbedrijven in Nederland. Pattheeuws: ‘De afgelopen jaren groeiden de R&D-uitgaven in de semiconsector in Nederland hard. Voor elke euro omzet spendeert de Big 5 (ASML, NXP, Nexperia, ASM, Besi)  ieder jaar méér aan R&D. De middelgrote bedrijven blijven juist achter en spenderen jaarlijks minder per euro omzet. Hoe dat komt? Door margedruk kun je als bedrijf minder aan R&D spenderen. Ook talent- en groeibeperkingen zorgen ervoor dat R&D-activiteiten achterblijven of zich naar het buitenland verplaatsen.' 

Eyck duidt het probleem met cijfers uit het rapport als volgt: ‘Het aandeel van de middelgrote semicon bedrijven in Nederland daalde van 26 procent (2018) naar 17 procent (2024). Dit zal verder halveren naar elf procent tegen 2030. Daarmee komen de gemiste private R&D-investeringen door deze middelgrote bedrijven tussen nu en 2030 op een totale waarde van meer dan tweehonderd miljoen euro.’

Pattheeuws noemt een aantal factoren waarom de middelgrote bedrijven zo belangrijk zijn voor het innovatie-ecosysteem in Nederland:

• R&D is noodzakelijk om competitief te blijven in een sterk internationaal competitieve markt
• R&D is cruciaal om margekrimp te voorkomen
• Het behoud van kritische massa in R&D is cruciaal, want een dalend aandeel maakt het lastig om zowel kortetermijn- als langetermijninitiatieven te verkennen

R&D is kritisch in de razendsnelle semicon markt

De middelgrote bedrijven in de Nederlandse semiconsector moeten dus aan de bak. ‘Ze moeten blijven investeren in R&D en innovatie. Alleen dan kun je mee met de wereldtop. Semicon behoort tot een van de meest technologisch geavanceerde en beweegt razendsnel. De wereldwijde semiconsector staat aan de vooravond van een nieuwe groeispurt richting 2030, met onder andere nieuwe ontwikkelingen op het gebied van AI-chips, software-defined-vehicles, en quantum. Wanneer je als marktleider niet voldoende investeert, raak je snel je marktpositie kwijt’, is de boodschap van Pattheeuws. 

Toch ziet hij ook lichtpuntjes. ‘Er zijn middelgrote semiconbedrijven die sterk groeiden de afgelopen jaren. De budgetten zijn sterk toegenomen, net als de R&D-activiteiten.’ Maar, zegt Eyck, ‘toenemende margedruk in de keten leidt wel tot een vermindering van het investeringsvermogen in R&D.’

Pattheeuws bespeurt naast de uitdagingen rondom margedruk onder de middelgrote semiconbedrijven ook een probleem wat betreft het vinden van hoogopgeleid R&D-talent. ‘Met de sterke groei en toenemende complexiteit zien we dat veel bedrijven wel moeite hebben om grip te houden op hun R&D-functie’, vult Eyck aan. ‘Dat vergt een professionaliseringsslag om de effectiviteit van R&D te waarborgen.’

Gecoordineerde actie tussen overheid en bedrijfsleven noodzakelijk

Het tegengaan van margedruk is essentieel om druk op de betaalbaarheid van verhoogde R&D-uitgaven te vermijden. Dit vereist allereerst het aanpakken van operationele inefficiënties, vooral voor bedrijven die de afgelopen jaren sterk gegroeid zijn. Daarnaast kunnen bedrijvenhun portfolio (producten, diensten, segmenten en klanten) opnieuw evalueren. Zo kunnen bedrijven zich richten op clusters met hoge toegevoegde waarde en marges die R&D-uitgaven mogelijk maken. 

‘Het gaat niet alleen om hoeveel je uitgeeft aan R&D, maar ook om het optimaliseren van de output van R&D-investeringen. Professionalisering van de R&D-functie is essentieel. Het vereist een duidelijke roadmap, volledige transparantie (met realtime data en bewezen metrics) over het gehele R&D portfolio, en effectieve governance.De overheid kan ondersteunen bij het dichten van de talentkloof en het wegnemen van groeiberkingen. Daarnaast rechtvaardigt het toenemende belang van semicon voor Nederland ook een strategische co-funding vanuit de overheid, zegt Eyck.

Het belang van semicon voor de wereldwijde technologie

De halfgeleidersector is een voorbeeld van constante innovatie. Door halfgeleiders kunnen elektronische apparaten kleiner en beter worden, waardoor ze sneller en energiezuiniger werken. Het belang van halfgeleiders in onze moderne wereld is enorm. Ze zijn essentieel voor bijna elk elektronisch apparaat, zoals smartphones, elektrische auto’s, medische apparatuur en AI-datacenters. Zonder halfgeleiders kan technologie niet verder groeien. 

Nederlandse semiconsector koploper

Nederland is koploper in de halfgeleidersindustrie op verschillende gebieden. Denk aan materiaal voor machines, chipontwerp, de productie van krachtige chips en verpakking. Ook is Nederland voorloper in nieuwe technologieën zoals geïntegreerde fotonica. De beurswaarde van de Nederlands semiconbedrijven steeg de afgelopen vijf jaar van acht naar 22 procent van de totale waarde van alle beursgenoteerde bedrijven.