Hopes & Fears 2023: krapte arbeidsmarkt zorgt voor onhoudbare werkdruk

Groot deel werknemers tevreden ondanks hoge werkdruk

Wereldwijd hebben we ruim 53.000 werknemers ondervraagd, van wie zo’n 1600 in Nederland. Over het algemeen is 71 procent van de werknemers tevreden tot zeer tevreden met hun baan. We zien de oudere generaties het vaker naar hun zin hebben bij hun werkgever. Ongeveer de helft van de respondenten (49 procent) is in staat zijn of haar werk vanuit huis te doen. Van die groep werkt meer dan de helft (61 procent) hybride. Zo’n twintig procent werkt helemaal thuis, een even groot deel helemaal vanuit kantoor.  

Opvallend is dat een grote groep Nederlandse respondenten (31 procent) aangeeft dat de werkdruk te hoog is. 41 procent van die groep wijt dit aan een tekort aan collega’s.

Vooral jongeren ervaren hoge werkdruk

Vooral jongere generaties ervaren een hogere werkdruk dan hun oudere collega’s. Ruim een derde van de respondenten uit de generatie Z en millennials zegt de werkdruk te hoog te vinden. PwC-expert Raymond Welmers vindt dat een fors aantal. ‘Jonge generaties geven aan dat het bijna niet vol te houden is. Dat is niet zomaar iets. De krapte op de arbeidsmarkt begint pijn te doen en één op de drie jongeren trekt dat niet. Die krapte en de werkdruk leiden er ook toe dat het werk van iemand die om welke reden dan ook uitvalt, niet meteen opgevangen kan worden door collega’s.’

AI biedt mogelijk de oplossing

Volgens Raymond Welmers kan de inzet van kunstmatige intelligentie (AI) een oplossing zijn voor het verlagen van de werkdruk. ‘Ik voorzie dat nieuwe technologie, zoals AI, een belangrijke rol kan spelen in het verlagen van de werkdruk. Gebruik de invloed van AI om het werk gemakkelijker te maken, de werkdruk te verlichten en daarmee tegelijkertijd mensen langer aan je te binden.’

Werknemers verdeeld over de potentiële invloed AI 

Juist AI is een onderwerp waar de verschillen tussen generaties goed zichtbaar zijn. De jongere generaties schatten de invloed van AI groter in dan hun oudere collega's, zowel in positieve als negatieve zin. Welmers en Van der Steeg vinden het interessant dat bijna een derde van de jongeren aangeeft dat AI hun werk efficiënter en productiever maakt. Welmers: ‘Jongeren zitten denk ik dichter op de ontwikkeling van AI. Zij zien wat voor invloed het kan hebben.’ 

Van der Steeg: ‘Ik snap de jongere en oudere generaties wel. Mensen die al langer werken, moeten nog maar zien hoeveel invloed AI gaat hebben op hun loopbaan. Hun werkende leven ligt al voor een groot deel achter hen en het duurt nog wel even voor organisaties AI overal op grote schaal inzetten. Jongeren zien de kansen van AI. Tegelijkertijd rijst bij mij de vraag wat het perspectief wordt voor jongeren op de arbeidsmarkt als het werk deels geautomatiseerd wordt. We zien nu al dat mensen voor de grap in ChatGPT een vraag stellen, maar dat soort systemen gaan zich de komende jaren nog veel verder ontwikkelen.’

Jongeren vrezen voor voortbestaan organisaties

Misschien juist wel omdat ze de impact van nieuwe technologie veel groter inschatten dan hun oudere collega's, zetten vooral jongeren vraagtekens bij de toekomstbestendigheid van hun organisatie. Bijna de helft van de respondenten uit Generatie Z en een derde van de millennials denkt dat hun huidige werkgever over tien jaar verdwenen is als deze geen veranderingen doorvoert. Gen X denkt dat de organisatie er over tien jaar zeker nog is als deze op dezelfde weg doorgaat.

Don van der Steeg: ‘Jongeren hebben nog een lange carrière te gaan en zij hebben ook een punt. Als nieuwe technologie op grote schaal beschikbaar komt en je past je bedrijfsvoering daar niet op aan, komt er een moment dat je als bedrijf niet meetelt. Je kosten zijn dan te hoog en je producten of diensten zijn niet meer relevant.’

‘Organisaties moeten transformeren’

Welmers: ‘Jonge generaties hebben het aardig voor hun kiezen gekregen. Die hebben redenen om te twijfelen aan het voortbestaan van organisaties, gezien alle onzekere omstandigheden die er nu zijn ten opzichte van vroeger.’

Maar wat zou de oplossing kunnen zijn voor organisaties? Van der Steeg: ‘Het is niet voor niets dat jongere generaties verder kijken. Als bedrijf moet je daarom transformeren. Daarnaast moet je ook kijken welke leerpaden je kunt bieden aan mensen, zodat zij een idee krijgen van hoe ze waarde kunnen blijven toevoegen aan een organisatie en tegelijkertijd de organisatie aan hen. Dan creëer je een langetermijnrelatie van geven en nemen.’ 

Jongeren niet erg trouw aan werkgever 

Dat die langetermijnrelatie tussen werkgever en werknemer cruciaal is voor organisaties laat de volgende uitkomst uit Hopes & Fears zien: bijna de helft van Generatie Z en ruim een derde van de millennials denkt er sterk over na een andere baan te zoeken het komende jaar. Raymond Welmers maakt zich zorgen over deze grote aantallen. ‘Veel bedrijven gaan met jongeren om alsof ze 45 jaar zijn. Het feit dat oudere generaties tevreden zijn, is omdat werkgevers zich met een one-size-fits-all-aanpak op die groep richten en onvoldoende differentiëren naar verschillende generaties op de werkvloer.’

‘Kijk op maat wat mensen nodig hebben’

Van der Steeg en Welmers zien dat de huidige jongere generatie sneller om zich heen kijkt dan voorheen. ‘Maar er is wel een verschil tussen één jaar of vijf jaar bij dezelfde werkgever zitten’, aldus Van der Steeg. ‘Ik vind daarom dat organisaties zich veel meer moeten bezighouden met hoe ze mensen langer aan zich weten te binden. Je moet met mensen meedenken en samen met hen leerpaden bedenken. Stap één is om duidelijk in kaart te brengen welke mensen je als organisatie nu en in de toekomst nodig hebt. Kijk dan goed naar wat deze mensen nodig hebben om ze te behouden en te binden. Dat is dus maatwerk.’

Leren van andere organisaties

Welmers denkt dat organisaties kunnen leren van elkaar. ‘Je kunt kijken welke organisaties langer mensen aan zich weten te binden. De purpose van deze organisaties sluit mogelijk beter aan op de purpose van jongere generaties. Daarmee wil ik niet zeggen dat daar voor ieder bedrijf een bindende oplossing in zit, want ik besef dat het om maatwerk gaat. Maar er zijn altijd bepaalde elementen die organisaties van elkaar kunnen leren’.