‘Zolang er armoede is, helpen wij’

Covid-19

‘De grootste zorg van het landelijk bestuur was of de voedselbanken wel open konden blijven’, vertelt Tom Hillemans over maart 2020, toen de coronapandemie Nederland bereikte. ‘De gemiddelde leeftijd van onze dertienduizend vrijwilligers in 171 voedselbanken is hoog en daarmee de zorg om hun gezondheid ook. En konden we op al onze locaties wel anderhalve meter afstand houden? Dat soort vragen speelde acuut.’

Supermarktcadeaukaarten

Tien procent van de voedselbanken is in de beginperiode van corona kortere of langere tijd dicht geweest, maar de noodhulp ging vrijwel altijd door: ‘We hebben veel tijd gestoken in de supermarktcadeaukaarten, waar zo’n vijftien supermarktketens bij zijn aangehaakt. Met zo’n supermarktcadeaukaart konden klanten van gesloten voedselbanken zelf eten kopen. Een uitdaging daarbij was wel dat als alle voedselbanken met supermarktcadeaukaarten zouden zijn gaan werken, dit per week zo’n 1,3 miljoen euro kost. Daar zijn we fondsen voor gaan werven.  Verder zijn er ook voedselpakketten rondgebracht, als de locatie van de voedselbank niet bezocht kon worden.’

Zzp’ers en jongeren

De voedselbanken kregen extra hulp van nieuwe vrijwilligers, vertelt Hillemans: ‘Zzp’ers die tijd over hadden, veel jongeren, dat was een mooi neveneffect. We merken dat jongeren graag willen helpen maar anders dan wij gewend zijn. Zij leggen zich minder snel vast op elke vrijdagmiddag, zoals veel oudere vrijwilligers doen. Maar we zagen mooie voorbeelden van jongeren die met elkaar een appgroep begonnen en zeiden, wij zorgen dat er altijd op die vrijdagmiddag één van ons is. Meer in korte projecten werken, dat trekt ze ook. In die zin was de coronaperiode leerzaam voor ons.’

Complimenten aan donateurs en overheid

De overheid bood de voedselbanken een vangnet van vier miljoen euro, dat ze niet nodig hadden omdat de publieke fondsenwerving goed verliep. Hillemans: ‘Een groot compliment aan al die donateurs én aan de overheid voor de hulp in deze crisissituatie. Nog een voorbeeld: toen er discussie was of onze organisatie nu vitaal was of niet, hadden we binnen drie kwartier een bevestigend antwoord van de bewindspersoon.’

Ook het aanbod van voedsel in de coronaperiode was over het algemeen geen probleem, vertelt Hillemans, ‘op die eerste weken na waarin gehamsterd werd.’ De groei van de hulpvraag is in Nederland gemiddeld genomen maar weinig gestegen: ‘We stijgen al jaren zo’n vijf tot zes procent per jaar, dat was in 2020 niet veel hoger (7%), al zijn er lokale banken met uitschieters.’

Analyse op vijftig procent groei

Toch is Hillemans er niet gerust op. De voedselbanken bereiden zich voor op vijftig procent meer vraag in de komende twee jaar, als gevolg van de economische crisis die naar zijn stellige overtuiging komt. ‘Voor alle duidelijkheid, wij weten niet of die vijftig procent er komt, maar we hebben onze plannen erop gemaakt. Conclusie? Wat vrijwilligers betreft kunnen we dat bolwerken, wat de operationele kosten betreft moet het lukken, maar voldoende voedsel kan het grote probleem worden.’

Deze boodschap heeft de vereniging ook bij het kabinet neergelegd. Hillemans zegt dat de afstemming met Den Haag van ver komt: ‘Tot een paar jaar terug beschouwde de overheid ons als een particulier initiatief waar het geen rol in had. Inmiddels noemt het kabinet het mogelijke voedseltekort dat wij agenderen een maatschappelijk probleem. Het heeft stappen gezet om tot een voedselvangnet te komen mede met Europese subsidie.’