'Verduurzaming urgenter dan ooit'

29/01/21

Maria van der Heijden over maatschappelijk verantwoord ondernemen tijdens Covid-19

De coronapandemie heeft ons nu al bijna een jaar in haar greep. De verwachting is dat de pandemie een positief effect kan hebben op het behalen van de sustainable development goals (SDG’s), en het Klimaatakkoord.

‘Per saldo staat maatschappelijk verantwoord ondernemen hoger op de agenda. Covid-19 verdwijnt uiteindelijk, maar de onderliggende problemen, zoals de klimaatontwrichting, de afname van biodiversiteit en de kloof tussen arm en rijk, blijven bestaan”, zegt Maria van der Heijden, directeur-bestuurder bij MVO Nederland. ‘Deze thema’s zijn onder de huidige omstandigheden weer behoorlijk actueel en geven meer urgentie tot een nieuwe inrichting van onze economie.’

Maria van der Heijden, directeur-bestuurder MVO Nederland

De pandemie versus klimaatontwrichting

‘De pandemie laat zien hoe sterk de natuur en mensen met elkaar verbonden zijn. Ze laat ook zien dat globalisering grenzen kent en dat het erg lastig is om een wereldwijd probleem als een pandemie met lokale of landelijke besluiten te willen oplossen. Eigenlijk moeten er wereldbesluiten worden genomen’, betoogt Van der Heijden.

Volgens de bestuursvoorzitter valt met het oplossen van de pandemie een vergelijking te treffen met de oplossing voor het klimaatprobleem. ‘Het klimaat kun je niet “lokaal” oplossen. Dat moet mondiaal, anders kom je nergens. Covid-19 doodt dagelijks mensen, zo ook de klimaatontwrichting – maar die laatste groep tellen we niet. De overheid kan en moet daarom veel steviger ingrijpen om het klimaatprobleem op te lossen op mondiaal niveau.’

Nieuwe Economie Index (NEx)

MVO Nederland wil ook zelf een bijdrage leveren aan de oplossing van de wereldwijde uitdagingen en lanceerde daarom vorig jaar de Nieuwe Economie Index (NEx). Uit dit grootschalige onderzoek blijkt dat 12,1 procent van de Nederlandse economie duurzaam is. De NEx geeft jaarlijks het percentage van de economie aan dat ‘nieuw’ is. Hiermee wordt bedoeld dat het businessmodel circulair, klimaatneutraal en inclusief is – ook in de keten.

Uit het onderzoek is gebleken dat een NEx van twintig procent een kantelpunt kan betekenen. Vanaf dat moment verduurzaamt de economie steeds sneller en is de weg terug naar de oude, niet-duurzame economie bijna niet meer mogelijk. ‘Het is dus van groot belang dat we dit kantelpunt snel bereiken. De doelstelling is in 2025, maar daarvoor moet dus nog enorm veel gebeuren bij Nederlandse bedrijven’, aldus Van der Heijden.

Kortere ketens

Covid-19 kan een grote bijdrage leveren aan het behalen van de doelstelling om in 2025 een NEx te behalen van minimaal twintig procent. ‘We hebben gezien dat doordat veel internationale transportmogelijkheden wegvielen en fabrieken moesten sluiten, ketens enorm kwetsbaar bleken. Bedrijven kijken hierdoor naar robuustere en kortere ketens. Een kortere keten heeft op termijn een positief effect op het milieu.’

‘Om de SDG’s te behalen in 2030, moet er een groep koplopers zijn die al geruime tijd voor 2030 onderdeel zijn van de nieuwe economie. Hopelijk wordt dat op deze manier – vanuit een nu urgentere situatie door de pandemie – behaald.’

Voorwaarden aan de steun

‘Europese overheden trekken nu hun portemonnee om bedrijven die in financiële nood komen door de lockdowns overeind te houden. Wij willen dat aan die financiële steun voorwaarden worden gekoppeld voor een groen herstel’, zegt Van der Heijden. Volgens de bestuursvoorzitter is dit dé ultieme kans om het proces op vergroening te versnellen. ‘Overheden geven nu miljarden euro’s uit die ze volgend jaar niet meer kunnen uitgeven. Als deze uitgaven niet gekoppeld worden aan de opgave om klimaatontwrichting tegen te gaan, is het weggegooid geld. We kunnen niet oneindig leven op een eindige planeet.’

Juist nu belangrijk te kijken hoe zaken duurzamer kunnen

Als advies aan bedrijven geeft Van der Heijden aan dat het ‘juist nu heel belangrijk is om te kijken hoe je zaken duurzamer en anders kunt inrichten. Hiermee boek je op termijn een enorm voordeel.’ Daarnaast is de bestuursvoorzitter kritisch op de overheid. ‘Regelgeving is een van de sterkste middelen om gedrag te sturen. Dit is belangrijk, want de urgentie om te verduurzamen wordt nog niet door de volledige samenleving gevoeld. Met regelgeving kun je dan een heel eind komen. De overheid zou dus veel strenger moeten optreden, volgens Van der Heijden.