Een dag extra thuiswerken levert samenleving bijna 4 miljard euro op

Thuiswerken zal worden voortgezet

Als iedereen die thuis kan werken na Covid-19 één extra dag vanuit huis gaat werken ten opzichte van de situatie voor Covid-19, levert dat de samenleving zo’n vier miljard euro op. Deze kostenbesparing zit bij werkgevers en werknemers, maar ook in de samenleving als geheel. De uitstoot van CO₂ daalt met 606 kiloton. Dat blijkt uit het PwC-onderzoek ‘The costs and benefits of working from home’. Aanleiding voor het onderzoek is het massale thuiswerken sinds het uitbreken van de coronacrisis en de verwachting dat dit thuiswerken in de toekomst in elk geval voor een deel voortgezet zal worden. Ook als het op afstand van elkaar werken niet meer nodig zal zijn.

Helft werkend Nederland kan thuis werken

Uitgangspunt van het onderzoek is dat de helft van werkend Nederland in staat is om thuis te werken. Een ander uitgangspunt van de berekeningen is de veronderstelling dat al deze mensen één dag extra thuis blijven in de situatie na Covid. Uit de berekening die dan volgt komt het bedrag van netto 3,9 miljard euro aan kostenbesparingen voor werkgevers, werknemers en publieke goederen. De impact op de uitstoot is apart berekend.

De baten van thuiswerken zijn aanzienlijk

De baten van extra thuiswerken zijn aanzienlijk. Werkgevers besparen vooral op de huur van kantoorruimte. Voor werknemers tellen vooral de bezuinigen op het woon-werkverkeer. Het woon-werkverkeer is ook de voornaamste oorzaak van de verminderde CO₂-uitstoot en van de publieke opbrengsten: minder verkeer zorgt voor minder files, minder ongelukken en minder investeringen in de infrastructuur.

Kosten zitten in verminderde samenwerking en minder innovatie

Kanttekeningen zijn er ook. Zo leidt werken op afstand (mogelijk) tot een lossere bedrijfscultuur en een verminderde samenwerking tussen mensen. ‘Als mensen goed met elkaar samenwerken, leidt dat vaak tot verhoogde creativiteit en sterkere innovatiekracht. Deze effecten zijn niet goed kwantificeerbaar, maar voor organisaties cruciaal’, zegt PwC's hoofdeconoom Jan Willem Velthuijsen. ‘Als de crisis voorbij is, wordt werken op kantoor of thuis weer een keuze van werkgevers en werknemers. Dan is het heel erg belangrijk dat zowel de positieve als de negatieve aspecten worden betrokken in de besluiten en afwegingen. Juist de aspecten die niet meetbaar zijn, lopen het risico daarin niet meegenomen te worden.’

Het is zoeken naar een balans

De uitdaging is te zoeken naar een balans, aldus Velthuijsen. ‘Hoewel het in een aantal gevallen ook heel lastig is geweest, hebben we tijdens de crisis gezien dat thuiswerken over het algemeen heel goed gaat. Dankzij onze breedbandverbindingen ging werk naadloos door. Dit verklaart dat het debat over het nieuwe normaal op gang is gekomen. Want waarom zouden we met z’n allen weer in de file gaan staan? Daarom denken veel organisaties nu na over een permanente verandering in de manier van werken. Voor ons was dat aanleiding om de kosten en de baten eens echt op een rijtje te zetten, zodat organisaties daarin goede besluiten nemen.’

Belangrijkste conclusies uit het onderzoek

De kostenbesparing is groot...

Als alle werkers een dag extra thuis blijven (of gaan werken) bespaart dat de samenleving 3,9 miljard euro. Deze kostenbesparing komt voornamelijk bij werkgevers en werknemers terecht.
De besparing voor werkgevers loopt op tot 1.681 miljard euro. Het grootste deel van dat bedrag bestaat uit de lagere huurkosten voor kantoorruimte. Andere besparingen zitten in verminderde uitgaven voor gas, elektriciteit en catering.
Voor werknemers bedraagt de kostenbesparing 1.120 miljard euro. Werknemers krijgen te maken met hogere energierekeningen thuis, maar dat weegt niet op tegen de fors lagere kosten voor woon-werkverkeer.
Als alle werknemers een dag extra vanuit huis werken, levert dat een vermindering van de C02-uitstoot op van 606 kiloton, voornamelijk gerealiseerd door minder woon-werkverkeer.
De collectieve besparing komt uit op 1.102 miljard euro. Ook deze besparing hangt sterk samen met minder woon-werkverkeer, waardoor de samenleving minder te maken heeft met de kosten van verkeersongevallen en lagere investeringen in infrastructuur.

… maar er zijn kanttekeningen

Het werken op afstand heeft implicaties voor de bedrijfscultuur. Samenwerking verloopt minder gemakkelijk en dat kan invloed hebben op de creativiteit in en het innovatieve vermogen van een organisatie.

De invloed van thuiswerken op verzuim en verloop op verzuim is niet duidelijk. Een zwakkere bedrijfscultuur kan ertoe leiden dat het verzuim stijgt. Aan de andere kant kan het aantal ziekmeldingen en het verloop juist afnemen omdat veel werknemers flexibiliteit hoog waarderen.
Ook het effect op de productiviteit is niet ondubbelzinnig. Sommige onderzoeken wijzen op een verhoging van productiviteit als mensen thuis werken, terwijl andere erop wijzen dat de productiviteit juist daalt bij werk waarbij veel samenwerking nodig is.

De (mogelijk) minder positieve aspecten van thuiswerken zijn niet kwantificeerbaar, worden daardoor eerder over het hoofd gezien, maar moeten wel meegenomen worden in de afweging bij het vaststellen van een balans tussen thuis- en kantoorwerk.

De kostenbesparing die gerealiseerd wordt bij werkgevers en werknemers zijn niet gelijk verdeeld. De mogelijkheid van thuiswerken is niet gelijk voor elke sector. Het zijn vooral de grote bedrijven die een goede digitale infrastructuur hebben en die in staat zijn hun werknemers flexibel te laten werken, die het meest profiteren. Dat geldt dan ook voor hun werknemers. Van een schoner en beter milieu profiteren alle Nederlanders.