Op zoek naar de veerkrachtige supplychain van de toekomst

Van gebeurtenissen die de internationale handel verstoren, staat Rolf Bos niet zo snel te kijken. De afgelopen decennia barstte het van de voorbeelden waarin olie-embargo’s, oorlogen en natuurrampen wereldwijde toeleveringsketens verstoorden. Toch is er volgens hem wel een belangrijk verschil met vroeger: ‘De disrupties volgen elkaar sneller op en ze zijn feller en heftiger geworden’, aldus Bos. Hij leidt het consultancyteam binnen PwC Nederland dat zich dagelijks bezighoudt met vraagstukken rond de supplychain en procurement.

Investeren in duurzame productiemethoden

Volgens duurzaamheids- en ESG-expert Joukje Janssen komt het duurzaamheidsvraagstuk daar nog eens als extra disruptieve factor bovenop. Ze erkent dat investeren in duurzame productiemethoden een complex proces is dat vaak kosten aan de keten toevoegt. Maar het is volgens haar ook een kans. ‘Uit onderzoek blijkt dat 75 procent van de westerse consumenten duurzaamheid een belangrijke afweging vindt bij een aankoop. Als je daarmee de eerste bent, kun je marktaandeel veroveren.’

Drie oplossingen

Bos en Janssen onderscheiden drie oplossingen voor supplychainmanagers die worstelen met de uitdagingen van stijgende energieprijzen, oplopende tekorten, recessiedruk, inflatie, deglobalisering, geopolitiek wapengekletter én de niet aflatende noodzaak tot verduurzaming.

Slim samenwerken in één ecosysteem

Bos: ‘De inrichting van ketens met flinterdunne marges en hoge volumes werkte lange tijd heel goed. Maar de laatste jaren hebben we ook de kwetsbaarheid van “just in time” en “single source” ervaren. Iedere supplychainmanager kent de continue uitdaging tussen zo flexibel mogelijk willen zijn aan de ene en optimaal kosten besparen aan de andere kant. Die balans is door de pandemie, de recente geopolitieke ontwikkelingen en het groeiende protectionisme aardig verstoord. Toch blijft het besef dat je deel uitmaakt van één ecosysteem heel belangrijk omdat je zo ook op zoek kunt gaan naar andere partners, die zich bijvoorbeeld dichterbij bevinden waardoor je de risico’s kunt spreiden.’

Janssen: ‘Samenwerking is ook belangrijk als je de supplychain wilt verduurzamen. Als je duurzaamheid niet langer ziet als een extra sausje, maar als integraal onderdeel, kun je dat doel alleen realiseren als je álle onderdelen duurzaam inricht. Dus hoe koop je duurzaam in? Hoe pas je circulariteit toe? Dat gaat verder dan het voldoen aan de huidige regelgeving. Wie echt een duurzame keten wil inrichten, zal veel meer naar de toekomst moeten kijken. Daarvoor heb je partners nodig. En dat gebeurt nu nog te weinig.’

Beter voorspellen door digitalisering en AI

Bos: ‘Een groot dilemma voor supplychainmanagers is het dynamische deel, de mate van voorspelbaarheid. Traditioneel werken producenten met “demand forecasting”: de te verwachten vraag en aanbod. Dat is meestal gebaseerd op de geleerde lessen uit het verleden. Maar dat mechanisme waarmee je met een logische bril naar de toekomst kijkt op basis van het verleden werkt niet meer doordat de afgelopen jaren zo chaotisch waren. De oplossing voor deze onvoorspelbaarheid is investeren in digitale oplossingen. Door meer inzicht te krijgen in de statische en dynamische supplychain kun je de planning in scenario’s gieten. Zo kun je sneller reageren op ontwikkelingen binnen de keten. Op een bepaald moment ga je dan down- of upscalen. Dat zie je steeds meer als trend. Plannen op basis van inzichten. Met als aanjager AI, dat daar als generator onder zit.’

Janssen: ‘Inzicht in de keten, in waar je grondstoffen vandaan komen, heeft nog een voordeel. Daarmee kun je niet alleen op korte termijn, maar ook op de heel lange termijn vooruitkijken. Er zijn nu partijen die bijvoorbeeld rekening houden met de watertoevoer. Niet alleen vandaag, maar ook over veertig jaar. Dat hanteren ze als factor bij de keuze om wel of geen overname te doen. De invloed van klimaatverandering zie je ook bij producenten van voedingsproducten die nu al anticiperen op oprukkende droogte. Als klimaatrisicomodellen laten zien dat je in bepaalde landen straks geen koffie meer kunt oogsten, wat betekent dit dan voor je productie? Dat zijn ingrijpende keuzes die complete bedrijfsmodellen op hun kop kunnen zetten. Maar daar kun je AI dus ook weer voor gebruiken. Al zien veel organisaties daar nog tegenop vanwege het kostenelement.’

Verduurzaming: begin nu, de resultaten komen later

Janssen: ‘Wij komen momenteel heel vaak binnen bij klanten vanuit de regelkant. Die zeggen: er is compliance, ik moet iets. Dat leidt heel snel tot een strategische discussie. Maar het is niet alleen maar een zaak van de CFO of de CEO. Het is geen kwestie van een rapportage en daarna is het weer weg. Iedereen, van IT tot supplychain, moet iets anders gaan doen. Met vraagstukken die zich pas over vijf tot tien jaar gaan materialiseren. Het grootste vraagstuk rond weerbaarheid en veerkracht is de organisatie: hoe voorkom je dat iedereen zijn postzegeltje oppakt en hoe zorg je voor een multidisciplinaire benadering?’

Bos: ‘Als je kijkt naar ESG en de invloed op de supplychain, zie je dat het draait om intrinsieke motivatie. We hebben een tijdje geleden onderzoek gedaan en de echte winnaars zijn degenen die voorlopen op de regelgeving. Door de focus op databeschikbaarheid en die te slim te combineren, verbeteren ze niet alleen hun inzicht in de keten maar kunnen ze ook hun business verbeteren. Het is praktisch en strategisch vooruit willen maar ook keuzes maken: wat vinden wij zélf belangrijk? De winnaars hebben een visie. En die visie voeren ze uit.’

Dit artikel verscheen eerder op businessinsider.nl.