Wat we kunnen leren van de Log4j-dreiging voor een volgende cybercrisis

Hoe kunt u uw IT-afdeling voorbereiden op kwetsbaarheden in uw organisatie?

Nu is het Log4j die zorgt voor zwakke plekken in systemen, maar over een paar maanden kan het een nieuwe kwetsbaarheid zijn of een totaal andere dreiging. Een gewaarschuwd mens telt voor twee. Het nemen van de juiste voorbereidingen, is cruciaal in het effectief te reageren op zelfs de meest kritieke issue en kan er niet alleen voor zorgen dat u uit te crisis komt, maar het vergroot zelfs de kansen om sterker uit de crisis te komen. 

Daarom is de vraag: wat kunt u doen ter voorbereiding? In deze blog geven we een overzicht vanuit een crisismanagement perspectief:

1. Begrijp de impact van een kwetsbaarheid op uw bedrijf
   
   Vaak is er een scheiding tussen de business en de IT-afdeling. In het geval van de Log4j-kwetsbaarheid, is het belangrijk dat de IT-afdeling zich bezig houdt met:
   • Het bewustzijn van de infrastructuur en de plekken waar een aanval mogelijk zou kunnen plaatsvinden.
   • Het herstellen (als dat mogelijk is) van de getroffen software en hardware.
   • Het beperken, waar mogelijk, van externe toegang tot servers. Het aansluiten van deze apparaten op een aparte VLAN of een ander gescheiden netwerk is een goede eerste stap.
   • Het monitoren van kwaadaardig netwerkverkeer of abnormale transacties op de getroffen servers.
   • Het identificeren van het gedrag van een threat actor na de exploitatie.
   • Als de server niet essentieel is voor het bedrijf, kunt u overwegen hem uit te zetten totdat de bovenstaande aanbevelingen zijn opgevolgd.
     
     Als bestuurslid hoeft u niet alle technische details van de Log4j-kwetsbaarheid of soortgelijke zwakheden paraat te hebben. Wat wel belangrijk is om te begrijpen is de impact van zo’n kwetsbaarheid op jouw bedrijf, en dat dit niet alleen ‘IT-feestje’ is. Hierbij is het uiterst belangrijk dat uw deskundige security professionals in dienst hebt, op wie u kunt vertrouwen tijdens een cybercrisis, en die in staat zijn de dreiging te begrijpen en te communiceren.
2. Beschik over een solide en weerbare crisismanagementorganisatie met:
   • Duidelijke rollen en verantwoordelijkheden
     Duidelijke rollen en verantwoordelijkheden zijn cruciaal tijdens een crisis. Dit houdt in dat een team dient te worden samengesteld op basis van de juiste vaardigheden en competenties. Niet voor elk type crisis hoeft een IT- of security-vertegenwoordiger aan te schuiven, maar er moet wel plek zijn voor hem of haar in het geval van een IT/security-crisis. Daarnaast is het goed om iemand in het crisis response team te hebben, die kan fungeren als 'advocaat van de duivel'. Deze persoon stelt kritische vragen over de besluiten, omdat de hersenen onder stress vaak de kortste route kiezen. Hierbij ligt er vaak te veel nadruk op de korte termijn, waardoor slechte besluiten worden genomen. Gaat u echt het losgeld betalen?
   • Back-up team
     Vanuit een technisch oogpunt is het belangrijk om back-ups van de data en software te hebben. Maar dit stuk gaat niet over data-back-ups, maar over de back-ups van teamleden. Een crisis kan dagen, zoniet weken voortduren. Geen normaal mens kan de juiste beslissingen nemen na een stressvolle werkdag van 12 uur. Zorg er daarom voor dat er een back-up team is, dat kan inspringen en de leiding kan overnemen terwijl het primaire crisisresponse team kan opladen om weer scherp voor de dag te komen.
   • Gebruiksklare plannen en procedures 
     Hoewel een crisis altijd de verwachtingen zal ontstijgen, kunnen plannen en procedures een stabiele basis vormen, die de organisatie door de crisis kan leiden. Zorg ervoor dat de crisisprocedures klaar zijn voor gebruik met een duidelijke definitie van een crisis, communicatie templates en een effectieve manier om het crisis response team in te schakelen (in het geval dat communicatie via email of een ander platform niet mogelijk is). 
   • Train & simuleer
     Het is cruciaal om over een goed getraind team te beschikken. Veilig leren autorijden, leert u ook niet enkel uit een theorieboek. Ditzelfde principe geldt voor managementpraktijken. Daarom is het belangrijk om het crisis response team periodiek te trainen en om crises te simuleren, zodat er geoefend kan worden op kwalitatief goede besluitvorming onder stressvolle omstandigheden. Bovendien is dit een goede manier om meer te leren over de dynamiek binnen het team.
3. Het gouden uur - het moment dat er nog ruimte is voor manoeuvre
   In het geval van een ransomware crisis (of elke andere soort crisis) is het gouden uur hét moment dat een organisatie haar werknemers op sleutelposities op de hoogte stelt en de belangrijkste feiten over de crisis verzamelt. Het is essentieel dat er een moment genomen wordt om het crisis response team in te schakelen, zodat er geen overhaaste en ongegronde besluiten worden genomen. Natuurlijk is er geen tijd te verliezen tijdens een ransomwareaanval, maar een goede voorbereiding is het fundament van verdere response-procedures. 
4. Onderneem actie volgens de waarden van uw bedrijf
   Verifieer bij het nemen van besluiten in een crisis of ze aansluiten bij de waarden van uw organisatie. Is één van de waarden ‘teamwork’? Evalueer dan of de kritische, maar waardevolle kanttekening van de security-expert is meegenomen in het besluit. Als de waarden van het bedrijf worden gevolgd, kunt u als organisatie altijd de genomen besluiten naderhand toelichten als de organisatie daarop aangesproken wordt.
5. Een langetermijnvisie
   Vooral in een positie van leiderschap is het belangrijk om de langetermijnvisie van de organisatie in het achterhoofd te houden en te bedenken op welke manier kortetermijnbesluiten invloed hebben op de langetermijnpositie. Op deze manier zal het team beter begrijpen hoe uw plannen een onmisbaar gevolg zijn van de visie en missie van de organisatie.

In een wereld waarin alles onderling verbonden is, zullen dreigingen zoals de Log4j-kwetsbaarheid blijven voorkomen. Voorbereid zijn op de gevolgen en de potentiële crises die zulke dreigingen kunnen veroorzaken, maakt u en uw organisatie weerbaar.