Subsidies

De EU Clean Industrial Deal introduceert nieuwe subsidies en andere steunmechanismen

Op 26 februari heeft de EU de Clean Industrial Deal gepubliceerd as opvolger van de EU Green Deal, met een duidelijke verschuiving in het EU-denken over staatsteun aan de EU-industriële ontwikkeing. Deze update is onder andere relevant door de waargenomen verschuiving in het duurzaamheids investeringsklimaat in vergelijking met de VS. De toename van de industriële steun in de EU is voornamelijk gericht op Net Zero industrieën en decarbonisatieprojecten, met specifieke actieplannen voor de automobielsector, de staal- en metaalsector, de chemische industrie, de sector duurzame transport en de bio-economie. De steun van de EU voor deze sectoren is ofwel direct, via de nieuwe subsidie-instrumenten of wijzigingen in bestaande instrumenten, of is gericht op het uitbreiden van de ondersteuningsopties van nationale financieringsprogramma's of steun door de Europese Investeringsbank. Op basis van deze drie categorieën zijn hieronder de belangrijkste voorgestelde veranderingen te vinden.

Nieuwe subsidie-instrumenten en aanpassingen van bestaande EU-subsidies

Het Europese Netwerkpakket is geïntroduceerd in een poging de ontwikkeling van trans-Europese netwerken voor energie te stimuleren. Momenteel worden dergelijke projecten ondersteund door CEF-E-subsidies, waarvoor vereist is dat projecten deelnemen aan een langdurige procedure om in aanmerking te komen voor ondersteuning, inclusief opname in de lijst van projecten van gemeenschappelijk belang (PCI). Deze wijziging maakt snellere ontwikkeling van grensoverschrijdende energieverbindingen mogelijk.

Wijzigingen in herkomsteisen voor bestaande EU-subsidieoproepen. In een poging de EU-technologiesouvereiniteit te bevorderen, zullen bestaande subsidieoproepen de normen vanuit de Net Zero Industry Act volgen, waarbij 40% van de technologieën een herkomst vanuit de EU dient te hebben.

De EU introduceert in 2026 een nieuwe Industriële Decarbonisatie Bank. Dit nieuwe fonds is gericht op grootschalige decarbonisatie van ETS-sectoren en krijgt een omvang van 100 miljard euro. Dit is een uitbreiding van het steunkader van het Innovatiefonds, waarin technologische innovatie als voorwaarde voor financiering vereist is. De belangrijkste beoordelingscriteria voor deze op competitieve veilingen gebaseerde subsidie zullen waarschijnlijk de kosteneffectiviteit van decarbonisatie zijn, uitgedrukt in euro/ton CO2.

De EU introduceert een nieuw EU-concurrentiefonds, dat financiering biedt aan nationale overheden om financieringsprogramma's op te zetten ter ondersteuning van duurzame investeringen. Deze financiering is specifiek gericht op projecten met gedefinieerde criteria voor EU-toegevoegde waarde gericht op schone technologie, infrastructuur en industriële decarbonisatie.

Een belangrijkere rol voor de Europese Investeringsbank

De EU introduceert het Netwerkproductiepakket in 2025, waarin door middel van leningen risico-verlagende ondersteuning wordt geboden aan de fabrikanten van netcomponenten. Dit zal moeten leiden tot de grootschalige productie van netonderdelen via garanties, waardoor fabrikanten de capaciteit krijgen om de productie op te schalen.

De EIB zal zijn risicodragende capaciteit verhogen met aanvullende financiering en investeringen in belangrijke EU-beleidsprioriteiten, zoals de modernisering van industriële processen, productie en implementatie van schone technologie en schone mobiliteitsoplossingen, afvalvermindering en recycling.

De Commissie en de EIB zullen een TechEU-investeringsprogramma opzetten dat toegang biedt om de financiële kloof voor schone technologie start-ups en scale-ups te overbruggen.

Kansen voor nieuwe nationale subsidies

Met de voorgestelde aanpassingen in de staatssteunregels introduceert de EU de mogelijkheid om gebruik te maken van EU-templates voor nieuwe subsidies en competitieve veilingen voor decarbonisatieprojecten, ter ondersteuning van de EU-lidstaten. Dit geldt voor zowel decarbonisatieprojecten als voor waterstofprojecten.

De EU biedt steun aan nationale overheden om garanties te verstrekken aan projectontwikkeling, waarmee effectief de risico's van decarboniatie en netto-nul technologieprojecten wordt verminderd.