EU ETS

Wat betekent dit voor uw organisatie?

De wijzigingen hebben (ook) aanzienlijke financiële gevolgen voor de sectoren die nieuw in het EU ETS worden opgenomen. De prikkels om in CO₂-efficiënte alternatieven te investeren, moeten in de strategische besluitvorming van uw organisatie worden meegenomen. Het beoordelen van de impact en het overwegen van structurele aanpassingen zijn belangrijke stappen in de voorbereiding op de mogelijke tenuitvoerlegging van de voorgestelde regels in de lidstaten.

Het startpunt van een dergelijke exercitie kan een inventarisatie zijn van de CO₂-voetafdruk van uw huidige bedrijfsactiviteiten, van de (technische) mogelijkheden die beschikbaar zijn om die voetafdruk te verkleinen en van de effecten van en gevolgen voor uw toeleverings- en waardeketen. Een volgende stap kan zijn om de toepassing van de nieuwe maatregelen in uw huidige situatie ('as is'-situatie) te simuleren en de CO₂-reductiekosten te berekenen om tot beleidsopties te komen, rekening houdend met de beschikbare stimulansen en subsidies. 

Vanaf 1 januari 2027 moeten de nieuwe belastingplichtigen in de sectoren wegtransport en gebouwen (de ‘regulated entities’, distributeurs van energieproducten) een aantal aan te kopen emissierechten inleveren dat gelijk is aan de totale emissies, overeenkomend met de hoeveelheid brandstoffen die in het voorgaande kalenderjaar tot verbruik zijn geleverd (voor wegvervoer en gebouwen). Dit betreft een mechanisme voor de hele EU, voor twee binnenlandse sectoren in elk van de afzonderlijke lidstaten van de EU.

Scheepvaartmaatschappijen (‘shipping companies’) die binnen de werkingssfeer van de nieuwe EU-ETS vallen, zijn verplicht emissierechten in te leveren volgens het volgende schema:

a) 40 procent van de voor 2024 gerapporteerde geverifieerde emissies;

b) 70 procent van de voor 2025 gerapporteerde geverifieerde emissies; en

c) 100 procent van de voor 2026 en elk daaropvolgend jaar gerapporteerde geverifieerde emissies.

Met betrekking tot de verplichtingen onder het uitgebreide EU ETS zal de (nieuwe) Nederlandse maritieme autoriteit bevoegd zijn voor in Nederland geregistreerde scheepvaartmaatschappijen én voor niet-EU-maatschappijen wanneer Nederland het EU-land is waar die maatschappij het meest (geschat aantal in een bepaalde periode) met haar schepen in de haven(s) aanlegt.

De specialisten van PwC kunnen u helpen de gevolgen voor uw organisatie te beoordelen.

Context

De EU heeft zijn klimaatambities verhoogd en zich ten doel gesteld de netto-emissies tegen 2030 met 55 procent te verlagen. De voorgestelde wijzigingen in de EU ETS, waarbij de sectorale werkingssfeer wordt verruimd en het plafond sneller wordt verlaagd, zijn bedoeld om deze ambitieuze doelstelling concreet vorm te geven.

Gebouwde omgeving en wegvervoer

De invoering van een afzonderlijke, op zichzelf staande regeling voor de handel in emissierechten voor de gebouwde omgeving en het wegvervoer is een aanzienlijke uitbreiding van de sectorale werkingssfeer van het EU ETS. De betrokken ‘regulated entities’ (distributeurs van energieproducten) zullen in 2027 broeikasgasemissierechten moeten verwerven en zullen zij over hun emissies voor 2025 en 2026 al verslag moeten uitbrengen. De verplichting om emissierechten in te leveren (en andere nalevingsverplichtingen) zal pas vanaf 2027 gelden. De beschikbare emissierechten worden geveild zonder dat er sprake is van gratis toewijzing. Met de aangenomen verplichtingen wordt de mogelijkheid ingebouwd om de datum van effectieve inwerkingtreding met één jaar te verlengen tot 2028, indien de energieprijzen uitzonderlijk hoog zijn.

Gezien het grote aantal daadwerkelijke emittenten in deze sectoren worden de energieleverancier als diegenen aangewezen die verplicht zijn de vereiste emissierechten aan te kopen en in te leveren. De betreffende ‘regulated entity’ is dus niet de feitelijke emittent, maar de entiteit die verantwoordelijk is voor de levering voor verbruik van brandstoffen in de sectoren gebouwen en wegvervoer. Er is in uitzonderingen voorzien, zoals voor de levering van brandstoffen voor verbruik waarvoor de emissiefactor nul is. Met aanwijzing van ‘regulated entities’ als belastingplichtigen kan praktisch worden aangesloten bij bestaande systemen voor afdracht van accijnzen en energiebelastingen.

De EU-lidstaten moeten er vanaf 1 januari 2027 voor zorgen dat een ‘regulated entity’ uiterlijk op 30 april van elk jaar een aantal emissierechten inlevert dat gelijk is aan de totale emissies, overeenstemmend met de hoeveelheid brandstoffen die in het voorgaande kalenderjaar (2026 en verder) tot verbruik zijn geleverd en dat die emissierechten vervolgens worden geannuleerd.

Voor de sector wegvervoer gaat dit voorstel gepaard met de voorgestelde herziening van de verordening tot vaststelling van CO2-normen voor nieuwe auto's en bestelwagens. Aangezien nulemissie auto's of CO2-uitstoot- arme wegvoertuigen niet of in mindere mate onder het nieuwe EU ETS voor de wegvervoersector zullen vallen, zal de impact voor de meeste weggebruikers (particulier en bestelwagen) op termijn afnemen.

Maritiem vervoer

Volgens het voorstel zou de sector van het zeevervoer geleidelijk in het huidige EU ETS worden opgenomen via een overgangsperiode (2024 tot en met 2026). Scheepvaartmaatschappijen moeten aanvankelijk slechts voor een deel van hun geverifieerde emissies emissierechten inleveren, maar zullen geleidelijk steeds meer emissierechten moeten inleveren tot 100 procent van hun geverifieerde emissies over 2027. 

Wat het toepassingsgebied betreft, zou de uitbreiding van het EU ETS tot het zeevervoer gelden voor de helft van de emissies van vervoer buiten de EU, voor de emissies van vervoer binnen de EU en voor de emissies die plaatsvinden wanneer de schepen aangelegd zijn in een EU-haven. Wat de scheepsgrootte betreft, zullen grote schepen van meer dan 5.000 brutoton van meet af aan onder het toepassingsgebied van de EU-ETS maritiem vallen. Vóór 2027 zal de Commissie onderzoeken of het haalbaar is (offshore)schepen met een brutotonnage tussen 5.000 en 400 ton in de EU-ETS op te nemen. Er is overeengekomen om vanaf 2026 ook niet-CO2-emissies (methaan en lachgas) in de EU-ETS op te nemen. Voorts versterkt het akkoord de maatregelen ter bestrijding van het risico van ontduiking.

Strengere benchmark methodologie en vaststelling van voorwaarden voor kosteloze toewijzing

De EU ETS-benchmarks worden geactualiseerd om de emissiereducties in sectoren en subsectoren nauwkeuriger te benaderen. Dit gebeurt door het maximale actualiseringspercentage vanaf 2026 te verhogen tot 2,5 procent per jaar in plaats van de huidige 1,6 procent.

In het geval van industriële installaties die vallen onder de verplichting om een energieaudit uit te voeren in het kader van de EED (richtlijn energie-efficiëntie), wordt de kosteloze toewijzing van emissierechten alleen volledig toegekend als de aanbevelingen van het auditverslag worden uitgevoerd. Hierbij geldt dat de terugverdientijd voor de desbetreffende investeringen niet meer dan vijf jaar mag bedragen en de kosten van deze investeringen evenredig zijn. Worden de aanbevelingen niet opgevolgd, dan wordt het bedrag van de kosteloze toewijzing met 25 procent verlaagd. Het bedrag van de kosteloze toewijzing wordt niet verlaagd indien de exploitant van de installatie aantoont dat hij andere maatregelen heeft genomen die leiden tot een vermindering van de broeikasgasemissies die gelijkwaardig is aan die welke in het auditverslag wordt aanbevolen.

Carbon Capture and Utilisation

Er is geen verplichting tot het inleveren van emissierechten voor broeikasgasemissies die permanent chemisch gebonden worden in een product, zodat zij bij normaal gebruik niet in de atmosfeer terechtkomen.

Bijdrage van de luchtvaart tot de emissiereductiedoelstelling van de EU voor de gehele economie en passende uitvoering van een wereldwijde marktgerichte maatregel

Gratis emissierechten voor de luchtvaart worden geleidelijk afgeschaft vanaf 2026. Ook zou de huidige uitzondering van het toepassingsgebied van de EU-ETS voor vluchten van binnen de EU naar derde landen kunnen worden afgeschaft in geval van een negatieve evaluatie van de voortgang van CORSIA op 1 juli 2026. Behandeling van luchtvaartemissies is meer op één lijn gebracht met het mondiale systeem van CO₂-compensatie en -reductie voor de internationale luchtvaart (CORSIA, Carbon Offsetting and Reduction Scheme for International Aviation) van de ICAO (International Civil Aviation Organisation).

Dit voorstel brengt wijzigingen aan in de EU-wetgeving inzake de regeling voor de handel in emissierechten (EU ETS) met betrekking tot de toepassing ervan op de luchtvaart, teneinde ervoor te zorgen dat: 

1. de luchtvaart bijdraagt aan het behalen van de EU-emissiereductiedoelstelling voor 2030; 
2. het EU ETS waar nodig wordt gewijzigd in verband met CORSIA-regeling; en 
3. de toewijzing van emissierechten met betrekking tot de luchtvaart wordt herzien om het aantal veilingen te verhogen.