NETICS - Bouwen met bagger

Eldert Besseling en Hugo Ekkelenkamp, oprichters en directeuren van NETICS

Deze case komt uit het ‘Top bouwondernemingen in Nederland – Een performance-meting’ rapport van PwC.

Bouwen met bagger, dat is de specialiteit van de ingenieurs van NETICS. Eldert Besseling en Hugo Ekkelenkamp ontwikkelen samen al sinds hun studietijd technieken om baggerslib afkomstig uit rivieren, kanalen en havens om te zetten in bouwmaterialen voor dammen, kademuren, golfbrekers en andere civieltechnische constructies. Zo maken ze ontwerpen met ‘baggertubes’, tientallen meterslange worsten van ingedroogde bagger die worden toegepast in dijken en dammen. Samen met Royal IHC, sinds 2016 minderheidsaandeelhouder, ontwikkelt en bouwt NETICS machines die grote volumes aan baggerslib op locatie kunnen samenpersen tot bouwblokken.

Hugo Ekkelenkamp: “In veel gevallen wordt baggerslib afgevoerd en gestort in een depot. Dat kan soms nuttig zijn om land op te hogen, maar is meestal vanwege de transport- en depotkosten een dure oplossing. In de meeste gevallen wordt bagger die eenmaal gestort is niet opnieuw gebruikt. Voor ons staat bagger echter niet aan het eind van een afvalketen, wij plaatsen het aan het begin van een constructieketen. We zijn bijvoorbeeld bezig met het wapenen van samengeperste bagger met natuurlijke vezels van hennep of vlas. De blokken die je zo maakt zijn niet zo sterk als beton, maar wel sterk genoeg voor honderden toepassingen. En ze zijn veel gemakkelijker te recyclen dan beton; je hoeft ze maar te crushen en je hebt weer grond plus soms een verwaarloosbaar klein deel bindmateriaal. Zo kun je bagger een tweede, derde of zelfs tiende leven geven.”

Eldert Besseling: “We planten overal het zaadje dat bagger een bouwmateriaal kan zijn en zijn erop gericht onze kennis te delen met de hele keten waarin we samenwerken. Onze stijl is juist om samen met andere partijen de businesscase op te zetten. Een mooi voorbeeld is een project voor het waterschap Vechtstromen waarin we samen met aannemer KWS een deel van het Oranjekanaal in Drenthe hebben beschoeid met blokken van samengeperste bagger. Daarin hebben we de aannemer meegenomen in alle voorbereidende gesprekken met de opdrachtgever, en de gedachte is ook steeds geweest dat we daarna met elkaar doorgaan. Dan zit je heel anders in zo’n project.”

Hugo Ekkelenkamp: “Veel partijen gaan nog op de traditionele manier van project naar project. De opdrachtgever zegt tegen een ingenieursbureau wat er gebouwd moet worden, het bureau maakt een ontwerp op basis van wat er aan technologie en materialen in de markt beschikbaar is, en dan is het aan de aannemer om het conform bestek uit te voeren. Maar een circulair model vraagt juist dat je niet automatisch voor kant-en-klare oplossingen kiest maar dat je met alle partijen tot vernieuwende, betere oplossingen probeert te komen. Vanuit de circulaire gedachte ga je met de opdrachtgever kijken welke materialen en afvalstromen hij heeft en voor welke toepassingen die geschikt kunnen zijn. Het waterschap Vechtstromen was al eigenaar van de bagger uit het Oranjekanaal. Het is ook verantwoordelijk voor de zuivering van rioolwater, en de cellulose uit het wc- papier dat daarin zit is te gebruiken als bindmiddel voor baggerslib. Eigenlijk is de opdrachtgever dus al eigenaar van alle ingrediënten, wij helpen hem alleen door die om te zetten in de uiteindelijke constructie.”

Eldert Besseling: “De trend onder opdrachtgevers is een tijd geweest om zoveel mogelijk verantwoordelijkheid bij de aannemer neer te leggen. In een circulair model krijgen opdrachtgevers weer een prikkel om actief mee te denken over de meest efficiënte oplossing en zo mee te profiteren van de businesscase die daarbij hoort. Je merkt dat daar ook behoefte aan is. De crisis heeft zaken op scherp gezet waardoor partijen vaak tegenover elkaar zijn komen te staan. Maar dat zit helemaal niet in de aard van de meesten. Uiteindelijk zijn het in onze wereld toch vaak civiele ingenieurs die het gewoon mooi vinden om een mooi werk te maken. Als ik kijk naar toekomst denk ik dat partijen in de bouwsector dankzij de overgang naar een circulaire economie dichter bij elkaar worden gebracht en dat het weer leuk wordt om samen projecten te doen.”

"Bagger staat niet aan het eind van een afvalketen maar aan het begin van een constructieketen."

Eldert Besseling: “De kennis die we in Nederland opdoen kunnen we zeker ook in het buitenland gebruiken. Soms is het voor ons zelfs gemakkelijker om daar projecten te doen. Hier wordt de circulaire economie nogal eens als iets hips gebruikt om dingen in beweging te brengen, maar in veel landen is er gewoon sprake van een grondstoffentekort. Dat is vaak een veel sterkere prikkel.”

Hugo Ekkelenkamp: “Indonesië bijvoorbeeld heeft veel last van verzakkingen. De kustlijn van Jakarta daalt met decimeters per jaar en we hebben zelf gezien hoe het zeewater daar soms door de straten kolkt. Wij denken dat dat probleem voor een deel is op te lossen door gebieden op te hogen met lokale bagger of daar dijken of keermuren van te bouwen, in plaats van daarvoor duur bouwzand te importeren zoals nu gebeurt. In dat soort gevallen hebben we maar twee zinnen nodig om interesse te wekken voor onze ideeën over bouwen met bagger.”