Leefbaar loon: een sociale investering

De implementatie van de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) per 1 januari 2024 vereist van veel organisaties dat zij inzicht geven in hun toepassing van leefbaar loon (‘Living Wage’) in hun eigen organisatie en in hun ambities in de waardeketen. Het opbouwen van dit inzicht biedt ook een kans om daadwerkelijk te budgetteren voor de impact op de aanpassing in de eigen organisatie en de aanpassingen in de waardeketen, stellen PwC-experts Bas van de Pas en Corien Dieterman.

Van sociaal duurzaamheidsonderwerp naar financieel vraagstuk

Leefbaar loon is een bekend begrip uit de ‘Sustainable Development Goals’ van de Verenigde Naties, specifiek uit doelstelling 1: geen armoede. De echte betekenis ervan werd voor Nederland en Europa tastbaar in de herfst van 2022, toen het wettelijk minimumloon overduidelijk geen leefbaar loon meer was. Het kon niet langer voorzien in boodschappen, energierekeningen en basisbehoeften. 

Een aanpassing van het wettelijk minimumloon naar een daadwerkelijk leefbaar loon was onvermijdelijk, maar deze aanpassing bleek voor organisaties niet alleen een sociaal duurzaamheidsonderwerp, maar vooral ook een acuut ongebudgetteerd financieel vraagstuk vanwege de onvoorziene loonkostenstijgingen. Veel financieel directeuren en HR-directeuren in Nederland zagen de salarisbudgetten verdampen door onverwachte en noodzakelijke inflatiecorrecties.

Impact van ‘het juiste doen’: van mensenrechten tot organisatiestrategie

Organisaties die de duurzaamheidsagenda serieus nemen en al leefbare loonniveaus met hun leveranciers in verschillende landen afgestemd hebben, kennen de impact van de sociale investering van ‘het juiste doen’. Het respecteren van mensenrechten leidt niet alleen tot  verminderde uitbuiting in de lokale en internationale keten, maar heeft ook invloed op het werkgeversmerk door het uitbannen van moderne slavernij. Ook de kostenimpact die deze aanpassing van de loonkosten heeft en hoe dit doorrekent in de kostprijzen is bekend. Het al dan niet betalen van een leefbaar loon heeft hierdoor directe invloed op de strategie van een organisatie.

Bewijsvoering door CSRD kan domino-effect in keten teweegbrengen

De CSRD die op 1 januari 2024 in werking treedt, vraagt veel organisaties om bewijsvoering van het daadwerkelijk betalen van een leefbaar loon in de eigen organisatie én om hier ook in de gehele waardeketen een positieve invloed op uit te oefenen. De duurzaamheidsrichtlijn staat een beperkt aantal dataleveranciers toe voor bewijsvoering van leefbaar loon. PwC heeft met één van hen, Wagemonitor.org, een formele samenwerking. Naast het uitvoeren van benchmarks en impactanalyses voor klanten hebben PwC en Wagemonitor ook samengewerkt in een wereldwijd onderzoek naar de rol van leefbaar loon in duurzaam ondernemen.

Deze Global Living Wage Survey toont onder meer dat:

• 67 procent van de respondenten het betalen van een leefbaar loon een prioriteit vindt;
• 24 procent ook daadwerkelijk een leefbaar loon betaalt;
• 54 procent van de respondenten die nu nog geen geen leefbaar loon betaalt, dit wel verwacht te gaan doen in de komende vijf jaar;
• de drijfveren voor het betalen van een leefbaar loon uiteenlopen van ‘eerlijke beloning’, ‘een tegemoetkoming in de kosten voor levensonderhoud’, ‘het aantrekken en behouden van talent’ en ‘het uitvoeren en vertrouwen geven aan de duurzaamheidsagenda’.

Als deze indicaties wereldwijd waarheid worden, is een domino-effect in de keten denkbaar. Niet alleen in het sociale domein van de duurzaamheidsagenda, maar vooral ook op financiële planning en kostprijseffecten. Dit inzicht in prijseffecten kan de strategie en beslissingen over ‘far- of nearshoring’ beïnvloeden. Tijdig inzicht en adequate acties lijken dan ook vereist.

Als organisatie moet je allereerst zo snel mogelijk inzicht krijgen in je eigen personeelsbestand; wat betaal je nu op welke locatie en hoe verhoudt zich dat tot het lokale minimumloon? en tot het lokale leefbaar loon? Vervolgens maak je een inschatting van de financiële impact; als je naar een leefbaar loon streeft of omdat de lokale minimumlonen stijgen, zul je altijd meer gaan betalen. Tot slot stel je een visie en implementatieplan op hoe dit te adresseren. Onderdeel daarvan is een assessment hoe sterk (of niet) je organisatie leunt op (te) lage lonen en in hoeverre je de ondernemingsstrategie daarmee raakt. Op basis hiervan kun je daarna gewenste en gerichte acties ondernemen.