Platformbedrijven, vermijd keurslijf en pak regie

Modern werkgeversgezag

De maatschappelijke storm rond platformbedrijven veranderde dit jaar in een juridische wervelwind. Hoewel lang niet alle platformwerkers in loondienst willen werken, oordeelden rechters in binnen- en buitenland dat platformwerkers geen zelfstandigen zijn, maar werknemers. Cruciaal is de sturende werking van algoritmes waaraan werkers zijn onderworpen. Hiermee vallen platformwerkers onder ‘modern werkgeversgezag’, wat wijst op het bestaan van een arbeidsovereenkomst. Er lopen nog beroepsprocedures, maar de trend is duidelijk: de ‘free ride’ is voorbij. De positie van platformwerkers wordt versterkt.

Nieuwe wetgeving

Dat is niet alleen het gevolg van rechterlijke uitspraken. Ook de politiek heeft volop aandacht voor de ‘gig economy’. De Europese Commissie stuurt aan op verbetering van de arbeidsomstandigheden van platformwerkers met een voorstel voor een richtlijn. Kort gezegd vindt zij dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst tussen het platform en de platformwerker als wordt voldaan aan minimaal twee van de volgende criteria:

1. Het platform bepaalt de hoogte van de beloning of verbindt hieraan een maximum;

2. Het platform legt regels op aan de platformwerker over het uiterlijk, het gedrag ten aanzien van de klant of de uitvoering van het werk;

3. Het platform houdt toezicht op de uitvoering van het werk of de controle van de kwaliteit daarvan;

4. Het platform beperkt de vrijheid van de platformwerker in de organisatie van zijn/haar werk, ook door middel van sancties. Denk aan de werkuren of de perioden van afwezigheid, het al dan niet accepteren van klussen en het gebruik van vervangers;

5. Het platform beperkt de platformwerker in de mogelijkheid een klantenbestand op te bouwen of werk voor derden te verrichten.

Daarnaast introduceert de richtlijn van de Europese Commissie meer transparantie in het gebruik van algoritmes.

De voorgestelde 'Richtlijn ter verbetering van de arbeidsomstandigheden van platformwerkers' wordt door het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie besproken. Zodra de richtlijn is goedgekeurd, hebben de lidstaten twee jaar de tijd om de richtlijn in nationale wetgeving om te zetten. Het is evident dat deze ontwikkelingen de businessmodellen van platformbedrijven op de kop zetten. Tegelijkertijd nemen de rechterlijke uitspraken en politieke besluitvorming de sluimerende onzekerheid weg voor platformbedrijven. Zij kunnen daar hun voordeel mee doen door te anticiperen en tijdig maatregelen te nemen.

Vermijd keurslijf

Platformondernemers doen er goed aan duidelijk te krijgen in hoeverre hun systemen en algoritmes de arbeid van hun werkers beïnvloeden. Kijk of een medewerker voldoende vrijheid en autonomie heeft om werkelijk te kunnen spreken van een ‘zelfstandige’. Is daar geen sprake van, dan is het zaak de regie te nemen en te houden over de manier waarop arbeidsvoorwaarden vorm krijgen. Bedenk daarbij dat een traditionele cao gesloten is in de oude economie voor bedrijven met een totaal ander businessmodel – wat voor een innovatief platformbedrijf als een keurslijf kan werken. Dat is het het lot dat ondernemingen wacht die niet of onvoldoende anticiperen.

Verbeter kwaliteit en toewijding medewerkers

Zie deze ontwikkeling als de zakelijke kans die het is. Bedrijven die erin slagen op eigen termen kaders en arbeidsvoorwaarden te scheppen, verkleinen niet alleen de kans op juridisch getouwtrek, maar verbeteren vooral de kwaliteit en de toewijding van hun medewerkers. Op deze krappe arbeidsmarkt levert een dienstverband bij een vooruitstrevend platformbedrijf een serieuze voorkeurspositie ten opzichte van de concurrentie op. Daarbij komt dat investeerders steeds meer waarde toekennen aan ESG-kwesties. Ondernemingen die zich actief inzetten voor het welzijn van hun personeel hebben een streepje voor.

Vier tips om de regie te pakken

De ‘gig economy’ heeft de traditionele economie opgeschud. Nu wordt de ‘gig economy’ zelf opgeschud. In deze moderne, digitale samenleving zal vraag naar flexibele levering van goederen en diensten alleen maar toenemen. Zowel opkomende als meer gevestigde platformbedrijven krijgen nu de kans zich in deze markt verder te onderscheiden. Pak dus de regie voordat een ander dat voor u doet. Met de volgende vier tips kunt u anticiperen op nieuwe wetgeving en een streepje voor houden op de arbeidsmarkt:

✔ Denk na over uw businessmodel en strategische personeelsplanning

✔ Overleg met uw ondernemingsraad over het aanbod aan uw werknemers

✔ Besluit over uw arbeidsvoorwaarden en uw Employee Value Proposition

✔ Pas uw strategie aan met betrekking tot inhuur