Verantwoord versnellen met AI

De experimentele fase van kunstmatige intelligentie is voorbij, maar hoe kom je nu tot een strategische visie om verantwoord te versnellen met AI? PwC-expert Mona de Boer neemt je mee op die reis.

Stel je voor dat je een koffer inpakt voor een reis met een onbekende bestemming. De onzekerheid die hiermee gepaard gaat, kan avontuurlijk zijn en ruimte bieden voor het verkennen van interessante (nieuwe) bestemmingen. Maar op een gegeven moment is duidelijkheid over de eindbestemming nodig om te zorgen dat de reis het gewenste effect heeft en volbracht wordt. Zeker als de noodzaak voor die reis niet ter discussie staat.

Dit scenario weerspiegelt de situatie waarin veel organisaties zich momenteel bevinden als het om kunstmatige intelligentie (AI) gaat. Ze zijn gestart met het verkennen, het opzetten van pilots of zelfs het in een vroeg stadium implementeren van AI-oplossingen zonder vooralsnog een zonneklare strategie. Hoewel de eerste AI-toepassingen in een organisatie vaak bestaan uit 'quick wins’, met een direct zichtbare bedrijfswaarde en een beperkte investering en risico, ligt de daadwerkelijke transformatiewaarde van AI vooral bij de volgende lichting AI-toepassingen: de zogeheten ‘high-impact use cases’.

Van experimenteren met AI en quick wins naar structurele bedrijfswaarde

Deze toepassingen met een grotere impact hebben een hogere bedrijfswaarde dan de quick wins, maar vragen ook om meer investeringen in bijvoorbeeld AI-technologie en -infrastructuur, datakwaliteit en governance, en in de AI-vaardigheden van medewerkers. Door deze toepassingen krijgt een organisatie meestal ook te maken met nieuwe, meer of hogere risico's. Ze zijn namelijk vaak minder 'administratief' en meer 'transactioneel' gericht en eerder onderdeel van kernprocessen binnen het bedrijf dan van ondersteunende afdelingen. 

Een succesvolle AI-reis vereist het identificeren van deze categorie ‘use cases’ met een hogere bedrijfswaarde, zodat je duidelijkheid krijgt over de waarde van AI voor de organisatie op de middellange en lange termijn. Dit inzicht vormt echter op zichzelf niet de ‘bestemming’ van de AI-reis. Om die bestemming duidelijk te krijgen, moet je een standpunt vormen over welke risico's en investeringen je bereid bent tegenover de geïdentificeerde bedrijfswaarde op de middellange en lange termijn te zetten.

Hoe verder met verantwoord versnellen van AI?

Hoe nu concreet verder met zo'n strategische visie om verantwoord te versnellen met AI? Naast het vormen van een duidelijk beeld van de beoogde bedrijfswaarde van AI, kunnen organisaties hun voordeel doen met het momentum dat onlangs geïntroduceerde AI-regelgeving, zoals de EU AI Act, heeft gecreëerd. Hoewel de uitwerking van de reikwijdte, de verplichtingen en de vereisten van die regelgeving voor organisaties momenteel een reis op zich is, biedt ze een maatschappelijk en sectoroverstijgend perspectief op AI-risicobereidheid. Dat perspectief kunnen organisaties gebruiken om hun eigen AI-risicobereidheid uit te werken, evenals de governance ter ondersteuning van die bereidheid, de dagelijkse processen om de bedrijfsactiviteiten in lijn met die bereidheid te runnen, en de toewijzing van rollen en verantwoordelijkheden in de organisatie om dit laatste te doen.

Organisaties moeten vertrouwen in AI cultiveren. Medewerkers moeten erop kunnen vertrouwen dat AI-systemen doen wat ze beloven, terwijl klanten erop moeten vertrouwen dat AI ethisch en transparant wordt ingezet. Onderzoek van PwC wijst uit dat organisaties die investeren in Responsible AI niet alleen risico’s beter beheersen, maar ook directe voordelen ervaren:

• Verbeterde klantervaring (60%)
• Sterker risicobeheer en betere cyberbeveiliging (57%)
• Meer innovatie en snellere adoptie van AI (46%)
• Grotere transparantie en betrouwbaarheid (44%)
• Effectiever AI-beheer binnen de organisatie (40%)

De EU AI Act en de bijbehorende normen die door internationale ‘standard setters’ worden ontwikkeld, bieden organisaties richtlijnen voor organisatorische en technische maatregelen die zij kunnen implementeren om een verantwoorde inzet van AI in hun dagelijkse praktijk te realiseren.

Waarde creëren en waarde beschermen moet weer hand in hand gaan

Door de inhoudelijke benaderingen aangereikt door onder meer AI-regelgeving te benutten, kun je een duidelijke visie te bereiken over hoe AI op verantwoorde wijze in de organisatie te versnellen. Een gemeenschappelijke taal, doelafstemming en (voortdurende) samenwerking tussen belanghebbenden in de organisatie zijn echter onmisbaar. Functies gericht op het creëren van bedrijfswaarde en functies die de bedrijfswaarde juist moeten beschermen, kunnen in de loop van de tijd enigszins op afstand van elkaar zijn gekomen. Een fundamentele nieuwe ontwikkeling, zoals moderne AI, vereist dat de dialoog over het creëren en het beschermen van bedrijfswaarde (opnieuw) hand in hand gaat. Dit betekent concreet dat je een succesvolle 'bestemming' van een AI-reis alleen kunt bepalen met de relevante belanghebbenden aan dezelfde tafel vanaf het begin.