'3D-printen gaat hele waardeketens en supplychains omgooien'

Hugo da Silva (DSM) over de keuzes van en gevolgen voor het concern

Nieuwe technologieën veranderen de businessmodellen van bedrijven. Zo wordt 3D-printen in sommige markten al ingezet als volwaardige productietechnologie. DSM, dat vanuit een wetenschappelijke basis actief is op het gebied van gezondheid, voeding en materialen, richt zich al enige tijd op het leveren van materialen voor 3D-printen. Roger Quaedvlieg van PwC praat daarover met Hugo da Silva, vicepresident van DSM Additive Manufacturing. Hij vertelt over de keuzes van en de gevolgen voor het bedrijf.

Hoe ziet DSM de ontwikkeling van 3D-printen?

'Lange tijd werd 3D-printen vooral gebruikt voor het maken van prototypes, maar in een aantal markten wordt het inmiddels ingezet als een volwaardige productietechnologie. Dat gebeurt nog steeds op relatief kleine schaal, maar deze verandering is sinds anderhalf jaar wel duidelijk zichtbaar. Je ziet meer en meer bedrijven die onderzoeken wat 3D-printen voor hun productie kan betekenen, en hoe het hen kan helpen over te schakelen naar digitalisering en connected of distributed manufacturing. Grote productiebedrijven hebben inmiddels allemaal een volledig opgetuigde afdeling additive manufacturing.'

Wat drijft deze verandering?

'De wens van de consument. We leven in toenemende mate in een gepersonaliseerde wereld. Als je vroeger een auto kocht, werd het automatisch de spreekwoordelijke zwarte T-Ford. Als je nu een nieuwe auto bestelt, heb je bijna een academische titel nodig om uit honderden opties te kunnen kiezen. Daardoor duurt het vier tot vijf maanden voordat die auto afgeleverd wordt. Wij willen wel gepersonaliseerde producten, maar we hebben nog niet de processen om aan die vraag te voldoen. Daar komt 3D-printen in beeld. In markten waar het draait om kleine productieseries of waarin zeer complexe supplychains zijn ontstaan, kan 3D-printen een kostenefficiënt alternatief zijn. Tandprotheses of gehoorapparaten bijvoorbeeld zijn per definitie gepersonaliseerd, want zij verbeteren het comfort van de patiënt enorm. Daardoor maakt 3D-printen in die markten zo'n razendsnelle opmars. Een andere aanjager is het feit dat ingenieurs en ontwerpers langzaam de ontwerpregels loslaten die verbonden zijn aan de traditionele productiemethodes. 3D-printen zet al deze regels op hun kop. In feite zijn er geen regels meer en kun je doen wat je wilt. De jongste generatie ontwerpers en ingenieurs zit over tien jaar op posities waarin zij de ontwerpbeslissingen binnen hun bedrijf nemen. Dat zal tot een enorme versnelling van de invoering van 3D-printen leiden.'

En hoe zit het aan de aanbodkant?

'Natuurlijk, om dit allemaal mogelijk te maken moeten er aan de materiaal- en kostenkant nog de nodige ontwikkelingen plaatsvinden. Een van de grootste technologische uitdagingen ligt in de ontwikkeling van nieuwe materialen voor 3D-printen. Dat is onze rol. DSM levert duizenden materialen die geschikt zijn voor spuitgieten, maar het aanbod van materialen die geschikt zijn voor 3D-printen is nu nog een fractie daarvan. Daarom zijn we een aantal jaar geleden gaan investeren in deze technologie, en de komende jaren zullen veel nieuwe materialen op de markt komen.'

Op welke marktsegmenten richt DSM zich?

'Dat zijn er vier: gezondheidszorg, sport en lifestyle, transport en tools en elektronica. Binnen deze segmenten wordt momenteel fors geïnvesteerd in additive manufacturing, omdat er een behoefte is aan bijvoorbeeld gepersonaliseerde producten of nieuwe ontwerpen. En omdat 3D-printen op zowel korte als langere termijn concurrentievoordelen oplevert. Bovendien is DSM met andere businessunits al actief in deze markten, dus we kennen de applicaties en we hebben al een relatie met de belangrijkste spelers.'

Wat is DSM's ambitie in de 3D-printmarkt?

'We zijn langer dan al onze concurrenten actief in deze markt. De kennis en ervaring die we de afgelopen 25 jaar hebben opgedaan, gecombineerd met onze applicatiekennis, geeft ons een unieke positie. Daardoor begrijpen we wat de markt nodig heeft, en kunnen we snellere en betere beslissingen nemen om voorop te blijven lopen. Onze ambitie is om de groei van de markt te volgen. Als we vandaag het materiaal leveren voor één ge-3D-print onderdeel voor één model auto van één fabrikant, willen we over een paar jaar de materialen leveren voor tien onderdelen voor tien modellen van tien fabrikanten. Iedereen die goed gepositioneerd is én blijft in deze markt, zal een dergelijke groei doormaken. Dat is onze ambitie.'

Eind 2017 heeft DSM al zijn activiteiten op het gebied van 3D-printen ondergebracht in een nieuwe businessunit. Vanwaar deze verandering?

'Voorheen waren deze activiteiten georganiseerd naar technologie en waren ze versnipperd over verschillende businessunits en R&D-afdelingen. Maar de sleutel tot succes in deze markt is een benadering gericht op applicaties, op de toepassing van de technologie. Want uiteindelijk maakt het een klant niet uit of hij een poeder, een kunsthars of een filament gebruikt. Het enige wat telt is hoe wij hem kunnen helpen zijn ontwerpen 3D-printbaar te maken en hem de beste materialen daarvoor kunnen leveren. Daarom is het nodig om alle relevante technologie en kennis te bundelen.

De tweede reden voor deze verandering is dat ze ons meer vrijheid geeft om partnerschappen te sluiten. Rond applicaties ontstaan ecosystemen van printer- en materialenleveranciers, softwareontwikkelaars, universiteiten, dienstverleners en uiteraard klanten zelf. Ik ben ervan overtuigd dat dit soort ecosystemen essentieel zijn voor een snelle acceptatie en groei van 3D-printen. Wij moeten dus deel uitmaken van die ecosystemen en partnerschappen kunnen vormen met de verschillende spelers daarin.'

Wat is de grootste uitdaging bij deze verandering?

'De grootste uitdaging is proberen de veranderingen die op ons afkomen te begrijpen, en te zorgen dat we de mensen hebben die begrijpen wat het betekent om te veranderen. De ontwikkeling van 3D-printen tot volwaardige productiemethode leidt ertoe dat hele waardeketens en supplychains worden omgegooid. Je zult daarom voortdurend moeten nadenken met welk businessmodel je de veranderingen en kansen in de markt kunt benutten, anders blijf je achter. We hebben daarom veel nieuwe mensen voor die aparte businessunit aangetrokken, zowel van binnen als van buiten DSM. Je zoekt naar een bepaalde mindset: we werken in een dynamische omgeving, daarin heb je dynamische mensen nodig. Dat betekent openstaan voor veranderingen en kunnen omgaan met onzekerheid – zaken waarvan mensen van nature niet houden. Daarnaast heb je mensen nodig die een organisatie met structuur en processen kunnen kunnen bouwen. Je hebt een mix nodig.'

Wat betekent het werken met zoveel partners en nieuwe businessmodellen voor DSM?

'We analyseren voor elk van de marktsegmenten waarop we ons richten en per applicatie wat het businessmodel is dat leidt tot de snelste invoering van 3D-printen. Het kan zijn dat we in verschillende markten verschillende businessmodellen gaan hanteren. De meeste tandartsen bijvoorbeeld besteden het maken van kronen uit aan laboratoria die misschien nu nog onze klant zijn. Je kunt je voorstellen dat er binnenkort vele duizenden tandartspraktijken zijn met een eigen 3D-printer en dat kronen straks worden geprint tijdens de behandeling van de patiënt. Hoe kunnen we die ontwikkeling bevorderen en hoe kunnen wij die individuele tandartsen dan bedienen, zodat zij hun patiënten sneller en beter kunnen behandelen? Het vinden van de goede businessmodellen voor die nieuwe situaties is voor ons essentieel. Dat kunnen we niet allemaal zelf; vandaar dat we ecosystemen met de goede partners proberen te vormen. Alleen zo kun je in de wereld van vandaag het tempo van verandering bijbenen. Zonder partners wordt je leven een heel stuk moeilijker.'

‘3D-printen is meer dan een technologische innovatie’

Binnen de 'slimme industrie' ziet PwC 3D-printen als een van de acht disruptieve technologieën die bedrijven moeten integreren en inzetten om toekomstbestendig te zijn. ‘3D-printen begint de productie te verstoren - van ontwerp en ontwikkeling tot productie’, stelt Roger Quaedvlieg. Bij PwC maakt hij deel uit van het Industrie 4.0-team.

‘3D-printen is meer dan alleen een technologische innovatie en heeft impact op het hele bedrijfsmodel en de waardeketen van onze klanten in de markt. Van het printen van straalmotoronderdelen tot direct bedrukte mondbeschermers; de technologie wordt gezien als een revolutie in hoe producten worden ontwikkeld, geproduceerd... en zelfs verkocht.’

Lees meer over 3D-printen en Industrie 4.0.