Nederlanders tonen wel minder interesse in technologie zoals GenAI en ze beschikken – net zoals in andere landen – over skills die nog niet bij hun werkgever bekend zijn. Op deze onderwerpen is voor werkgevers nog winst te behalen, stelt Pieter Smit, PwC-specialist workforce strategy.
Voor Hopes & Fears 2024 werden wereldwijd 56.000 respondenten bevraagd, van wie 1500 uit Nederland. Ruim de helft van de Nederlandse respondenten heeft een mbo- of hbo-opleiding, is 26 tot 45 jaar en heeft een kantoorbaan.
Hybride werken is de norm
65 procent van de Nederlandse respondenten met een kantoorbaan werkt inmiddels hybride, afwisselend vanuit huis en kantoor. Dat percentage groeide in het afgelopen jaar met vier procent en ligt in Nederland hoger dan wereldwijd, waar 58 procent hybride werkt. Pieter Smit ziet in de praktijk werkgevers die proberen om mensen weer vaker naar kantoor te halen. ‘Met over het algemeen weinig succes. Hybride werken is sinds de coronaperiode de norm geworden, die we niet eenvoudig weer gaan wijzigen.’
Toch zouden werkgevers volgens Smit meer regie kunnen pakken als het gaat om de dagen waarop we naar de zaak komen. ‘Tot ieders ergernis zijn de files en de drukte op kantoor er niet minder om geworden, omdat we massaal op dinsdag en donderdag naar het werk gaan. Werkgevers zouden met het toewijzen van dagen en timeslots verandering kunnen brengen in dit enorm inefficiënte gebruik van middelen. Minder filerijden met brandstofvoertuigen is ook nog eens minder vervuilend.’
Nederlanders tevreden over hun werk
Wat verder opvalt aan de uitkomsten van de Hopes & Fears Survey 2024 is dat zeventig procent van de Nederlandse werknemers redelijk tot heel tevreden is met hun baan, tegenover zestig procent van de respondenten wereldwijd. Maar liefst 83 procent van de Nederlanders vindt dat de huidige baan voldoening biedt, tegenover 76 procent wereldwijd. Ook de baanzekerheid en de tevredenheid over de verdiensten liggen in Nederland hoger dan wereldwijd (zie grafiek).
De tevredenheid van de Nederlanders blijkt ook uit de vragen naar onderwerpen waarover ze zich zorgen kunnen maken. De zorgen zijn bij Nederlanders lager dan wereldwijd over baanzekerheid (Nederland 36 procent, wereldwijd 47 procent), de invloed op het werk door klimaatverandering (Nederland 33 procent, wereldwijd 37 procent), technologische verandering (Nederland 43 procent, wereldwijd 46 procent) en geopolitieke conflicten (Nederland 33 procent, wereldwijd 38 procent). Inzoomend op de impact van verschillende gevolgen van klimaatverandering op het werk, zoals extreem weer, hittestress of luchtvervuiling, maken Nederlanders zich ook telkens minder zorgen dan de wereldwijde groep werknemers.
Verhoogde werkdruk
‘Het is mooi dat een meerderheid van de Nederlanders zo'n goed gevoel over het werk heeft', zegt Smit. ‘Al geven de substantieel lagere zorgen over wat er om hen heen gebeurt aanleiding voor werkgevers om hun mensen explicieter voor te bereiden op mogelijke veranderingen in het werk.'
Die veranderingen zijn voor Smit aanleiding om de tevredenheid verder te nuanceren. ‘Zo zien we bij de voornaamste veranderingen die werknemers het afgelopen jaar ervoeren, dat bij 46 procent de werkdruk het afgelopen jaar sterk is toegenomen. Kijkend naar leeftijdsgroepen, loopt de ervaring van werkdruk op naar mate mensen jonger worden. Van de jongste generatie Z (18-27 jaar) noemt 56 procent de gestegen werkdruk, onder zestigplussers is dit 34 procent. Ook in het onderzoek van 2023 was werkdruk een belangrijk onderwerp – toen vond ruim een derde van de respondenten uit de jongste generatie de werkdruk te hoog.’
De veranderingen die werknemers op hun werk ervaren, zoals gewijzigde functie-invulling, teamstructuur en werkdruk, komen voor Smit niet als een verrassing: ‘Uit onze meest recente CEO Survey kwam naar voren dat ruim een derde van de CEO's denkt dat het bedrijf niet levensvatbaar is als zij geen veranderingen doorvoeren. Die veranderingen worden inmiddels dus ook ervaren door de medewerkers.’
Lagere interesse in generative AI
Een andere interessante uitslag ziet Smit in de reactie op generatieve kunstmatige intelligentie (GenAI), met programma's zoals Chat GPT en Copilot. De groep Nederlanders die nog nooit GenAI-tools gebruikte is acht tot tien procent groter dan de internationale groep. En de verwachting dat GenAI mogelijkheden biedt om nieuwe vaardigheden te leren, is bij Nederlanders (71 procent) lager dan wereldwijd (76 procent). Daarbij heeft maar 65 procent van de Nederlanders er vertrouwen in dat GenAI de kwaliteit van hun werk gaat verhogen (72 procent wereldwijd).
Smit: ‘Die lagere interesse in Nederland gaat samen met een ander belangrijk verschil. Gevraagd naar de reden waarom ze GenAI niet eerder gebruikten, noemt maar dertien procent van de Nederlanders dat werkgevers hen geen toegang tot deze tools geven, terwijl dat voor 24 procent wereldwijd de reden is. Gebrek aan toegang is dus hier minder een probleem, maar een deel van de mensen verwacht er blijkbaar niet zoveel van.’
Hopes and Fears
Impact van GenAI niet onderschatten
‘In combinatie met de tevredenheid over ons werk krijg ik van die terughoudendheid om nieuwe technologie te omarmen een ongemakkelijk gevoel. Zijn Nederlanders meer dan de internationale groep te vergelijken met kikkers in die langzaam maar zeker opwarmende pan water?’ vraagt Smit zich af.
‘In de CEO Survey zagen we al wel dat een meerderheid van de CEO's verwacht dat technologische verandering significante impact gaat hebben. In ons onderzoek GenAI@Work zagen we dat 44 procent van de Nederlandse banen in hoge mate blootgesteld worden aan GenAI. De cijfers van Hopes & Fears 2024 laten zien dat werkgevers echt een paar tanden bij moeten zetten om die impact van GenAI op hun business helder te krijgen en vervolgens medewerkers de nieuwe technologie te laten ontdekken en omarmen. GenAI kan helpen om de efficiëntie te verhogen, de genoemde werklast te beheren en mogelijk zelfs de werkzekerheid en salarissen verder te verbeteren.’
Werknemers vinden leren nieuwe skills belangrijk
In de Hopes & Fears Survey 2024 werden respondenten ook bevraagd over hun skills. 41 procent van de Nederlandse respondenten geeft aan dat ze skills hebben die niet duidelijk blijken uit hun kwalificaties, werkgeschiedenis of functietitels. Verder geeft bijna de helft van de respondenten wereldwijd aan dat mogelijkheden om nieuwe skills te leren in belangrijke mate bijdragen aan hun beslissing om naar een nieuwe werkgever over te stappen.
Smit: 'Deze cijfers laten zien dat er een schat aan potentieel onbenut blijft en dat een grote groep werknemers het leren van nieuwe skills belangrijk vindt. We zagen al in de CEO Survey dat meer dan de helft van de CEO's een gebrek aan skills onder werknemers als een obstakel ervaart voor transformatie. Toegang tot learning & development en zelfontwikkeling is een retentie-instrument in de concurrentie om talent. Het is aan werkgevers om mechanismen te creëren om verborgen skills te herkennen en te waarderen, en om werknemers mogelijkheden te bieden om nieuwe skills te leren.'
Technologie en skills als uitgangspunt
Samenvattend wijst Smit op de krapte op de arbeidsmarkt die de komende decennia in de westerse wereld zal aanhouden en de productiviteit die in Nederland daalt. ‘Technologie is zoals gezegd een van de oplossingen om aan die problemen tegemoet te komen en daarvoor moet je je medewerkers actief meekrijgen. Een benadering vanuit vaardigheden, een zogenoemde “skills first approach” is een andere belangrijke route. Elke CEO moet zich afvragen: welke skills heb ik de komende jaren nodig en wat heb ik in huis? De Hopes & Fears Survey 2024 laat zien dat er op beide onderwerpen nog winst te behalen is.’
Do workers agree with your priorities? Take our quiz.
Based on your answers to this quiz and the responses to the 2024 Global Workforce Hopes and Fears Survey, this tool will show you how closely your organisation's priorities align with the experiences of employees in your sector.
Benieuwd naar alle resultaten van de Hopes & Fears Survey 2024?
Neem dan contact met ons op.
Contact us
