‘CSRD is een vliegwiel voor verduurzaming’

‘Enorme intrinsieke motivatie', antwoordt manager financiën Frank Roerdinkholder op de vraag waarom hij samen met financial controller Luc Punte vanaf 2022 in de CSRD is gedoken. ‘Bij Domijn willen we vooruitstrevend zijn in de zaken die we belangrijk vinden. Toen we er intern mee aan de slag gingen, kreeg dat veel tractie, iedereen wilde meedoen.’

Domijn is met ruim 250 medewerkers en meer dan vijftienduizend woningen in Enschede, Haaksbergen en Losser een van de grootste corporaties in het oosten van het land. ‘Als woningcorporatie zijn we er voor de huurder en voor de maatschappij’, vervolgt Roerdinkholder. ‘Daarin is een gedegen ESG-beleid essentieel. In Nederland willen we alle huizen CO₂-neutraal krijgen en van het gas af. Daar dragen wij graag aan bij. En de E van "environment” raakt de S van “social” als het gaat om de energiekosten van onze huurders. Zij zijn gebaat bij verduurzaming om energiearmoede terug te dringen.’

Rapporteren over duurzaamheid is doorontwikkelen

Intrinsieke motivatie voor duurzaamheid bemerkt PwC’er Denise Kors wel bij meer organisaties. Als adviseur duurzaamheidsstrategie en CSRD ziet ze in de publieke sector, waar veel organisaties nog niet onder de rapportageverplichting vallen, de interesse toenemen. Dat bleek ook uit een eerder gesprek met zorggroep Alrijne en met spoorwegbeheerder Prorail. Kors: ‘Maar afgezien van motivatie zie ik dat over duurzaamheid rapporteren volgens de European Sustainability Reporting Standards (ESRS'en) complex wordt gevonden. De primaire reactie is toch veelal dat het sec een compliance-exercitie is. Wat is jullie motivatie om toch die rapportage op te pakken?’, vraagt Kors aan het Domijn-duo.

‘Het rapportageproces zelf draagt bij aan de doorontwikkeling van ons duurzaamheidsbeleid’, vertelt Luc Punte. ‘Door te rapporteren gingen we intenties uitwerken in concrete, meetbare doelen, actieplannen maken en resultaten boeken. Dat begon met de dubbele materialiteitsanalyse, waarmee we door gesprekken met onze stakeholders focus hebben aangebracht in de belangrijkste ESG-thema's voor Domijn. Dat zijn onder meer CO₂-uitstoot en energieverbruik. Daarvoor hebben we rapportage ingericht.’

Circulariteit en waardeontwikkeling

‘Dit jaar breiden we onze rapportage uit', vervolgt Punte, ‘met datapunten rondom onze eindgebruikers – de huurders – en met circulariteit en materiaalgebruik. Voor dat laatste zijn we nu bijvoorbeeld met een werkgroep aan het onderzoeken hoe we de bijdrage van circulariteit inzichtelijk kunnen maken aan de waardeontwikkeling van ons vastgoed. Zo zie je, de praktijk voedt de rapportage en andersom. De CSRD is een vliegwiel voor verduurzaming.’

Roerdinkholder vertelt dat de organisatie bewust klein begonnen is, met rapporteren over data die voorhanden was. ‘De CSRD is een marathon, geen sprint. En om die 42 kilometer zo efficiënt mogelijk uit te lopen, kun je het beste beginnen met rapporteren wat er al bekend is. Collega's konden eenvoudig aansluiten en er ontstond draagvlak in de organisatie.’ Bescheiden start of niet – het betekende wel dat Domijn de eerste woningcorporatie was die rapporteerde op basis van het CSRD-raamwerk. ‘En we willen dit jaar ook de eerste zijn die een beperkt oordeel vraagt van de accountant op de rapportage, zodat we in de verslaggeving ook stappen blijven zetten.’

CSRD vraagt tijd, draagvlak en aanjagen

Kors: ‘Beginnen met de dubbele materialiteitsanalyse, echte keuzes voor focus maken en starten bij wat bekend is, dat adviseer ik ook altijd. Hoe hebben jullie dat praktisch ingevuld?

Punte: 'Het kost natuurlijk tijd, je hebt draagvlak nodig en een aanjager. Ik kreeg een dag in de week om dit op te pakken met een werkgroep. Ik begon met de vertaalslag van de wetteksten naar wat er nu concreet gevraagd wordt van de collega's. Als registeraccountant vind ik dit reuze interessant.’

‘Niet elke corporatie zal zo iemand in huis hebben', valt Roerdinkholder in. ‘Bij kleinere corporaties is de personele invulling hiervoor vanzelfsprekend lastiger. Daarom delen we regelmatig onze expertise met andere corporaties, onder meer in corporatievereniging WoON Twente. En we zijn landelijk betrokken bij de recent opgerichte werkgroep ESG van Aedes.’

Roer om bij Aedes

De koepelorganisatie voor woningcorporaties Aedes was tot begin vorig jaar niet van plan om duurzaamheidsrapportage op te pakken, omdat het juridisch immers niet tot rapportage verplicht is. Toen de vragen uit de sector toenamen, ging het roer om. De werkgroep bij Aedes, die onder meer bezig is met een dubbele materialiteitsanalyse op sectorniveau, bestaat al uit meer dan veertig personen.

Roerdinkholder: ‘Dat is hartstikke mooi, al hadden wij dat liever eerder gezien, want de CSRD past helemaal bij onze maatschappelijke opdracht. Daarbij vallen onze ketenpartners, zoals banken, bouwers en leveranciers, wel onder de CSRD, en zij zullen bij ons met informatieverzoeken komen. Ik begrijp wel dat Aedes nee zei tegen de extra administratieve lasten, maar daarmee ging men ook voorbij aan de voordelen die de CSRD biedt. Dus wij dachten, we gaan dit gewoon zelf rustig aan oppakken. Eerst de teentjes in het water, dan de voet, dan leren we gaandeweg en hoeft niet de hele organisatie straks in één keer op de kop.’

Duurzaamheidslening met rentekorting

Kors: ‘Vooroplopen bekent ook het wiel uitvinden. Tegen welke zaken zijn jullie aangelopen?’

Punte: ‘De stap van verslaggevingstekst naar de praktijk, dat kan een taaie zijn. Je moet iemand hebben die het snapt en die er tijd voor krijgt. Vervolgens vraagt de CSRD ook om in kaart te brengen waarover je nog niet kunt rapporteren. Zo hebben wij nog niet een volledig transitieplan met CO₂-doelen om in 2050 CO₂-neutraal te zijn. Bij ons kregen we dat vrij soepel op papier, maar ik kan me voorstellen dat organisaties het lastig vinden om te laten zien waar ze nog niet perfect in zijn.’

Kors: ’Vooroplopen biedt vast ook voordelen. Hoe zien die eruit?’

Roerdinkholder: ‘Ja, doordat we tijdig zijn begonnen, leren we meteen dezelfde taal spreken als onze partners in de keten, die hier verplicht nu ook mee bezig zijn. Alle organisaties maken duurzaamheidsplannen, maar door nu al de standaard van de CSRD te volgen, hebben we later geen vertaalwerk. Verder hebben we als eerste corporatie een duurzaamheidslening afgesloten, waarbij we serieuze rentekorting krijgen als we onze doelen behalen. Dat was voor ons geen hoofdzaak, maar het is een mooi gevolg, waar we heel veel positieve reacties op hebben gekregen.’

Samenwerking in de keten

Kors: ‘Mooi, daar zie je dus de positieve werking in jullie ecosysteem. En het benadrukt het belang van je niet blindstaren op de kortetermijnverplichtingen, maar oog hebben voor de kansen op de lange termijn.’ Kors ziet in andere sectoren initiatieven van bedrijven die gezamenlijk zaken oppakken rondom gemeenschappelijke doelen en data. ‘Hoe ervaren jullie de samenwerking in de keten?’

Punte: ‘We merken dat de bedrijven die verplicht moeten gaan rapporteren, ook nog aan het zoeken zijn. Zo bespreken we hier en daar wat we bij elkaar willen gaan uitvragen. Daarin helpt het weer enorm dat we dezelfde CSRD-taal spreken. Ik denk bijvoorbeeld aan de schatting van de beperking van CO₂-uitstoot, die we wilden maken voor de duurzaamheidslening. Daarvoor gingen we in gesprek met onze renovatiepartner, die kon doorrekenen wat een bepaalde isolatie-ingreep betekent voor CO₂-uitstoot. Daar hebben we beiden van geleerd. Ook bij de aanbestedingen voor onze leveranciers vragen we sociale en duurzaamheidsaspecten uit. Zo komen we met elkaar telkens stappen verder.’

Eerste stappen met CSRD zetten

Volgens Kors toont de aanpak van Domijn wat de CSRD kan betekenen– ook voor organisaties die juridisch niet verplicht zijn om aan het raamwerk te voldoen. ‘Jullie ervaring laat zien dat de CSRD zoveel meer kan zijn dan de compliance-exercitie waar het nogal eens voor wordt aangezien. Het is een instrument om focus aan te brengen in strategische doelen en samenwerking in het ecosysteem te stimuleren. Ik hoop dat dit voorbeeld, net als dat van Alrijne en Prorail, een aanmoediging is voor organisaties om bestaande kennis in de sector op te halen en de eerste stappen met de CSRD te zetten.’

‘De CSRD helpt ons inderdaad vooruit in de praktische vormgeving van ESG ', zegt Roerdinkholder tot besluit van het gesprek, ‘In de kern komt het daarop neer: wat doe je op het gebied van ESG en waar maak je impact? Met dat voor ogen, kan elke organisatie die erin duikt, hier stappen in maken.’