Cijfers zijn goed, maar er blijft werk aan de winkel

Een Prinsjesdag met twee gezichten

Dit jaar hebben we een Prinsjesdag met twee gezichten. De overheidsmaatregelen zijn bijna allemaal teruggedraaid en we mogen bij evenementen, in voetbalstadions en in de restaurants weer gezellig tegen elkaar aan zitten. Ondertussen zeggen de cijfers dat onze economie weinig heeft geleden van de pandemie en zijn de vooruitzichten goed. 

Binnenkort belanden we met ons bruto binnenlands product op een hoger niveau dan vóór de Covid-19-uitbraak. Ondertussen hebben we lekker gespaard, hebben de meeste bedrijven een prachtige balans en vult de staatskas zich weer. Inmiddels hebben we ook de ongeveer tachtig miljard euro die we aan steun, uitgestelde belastingen en vaccins hebben uitgegeven, aan onszelf terugbetaald.

Om de tevredenheid nog meer te onderstrepen: de werkloosheid blijft laag en zelfs de vlakke lijnen van het consumenten- en producentenvertrouwen lopen ineens omhoog.

We zijn achteruitgegaan op bijna alle SDG's

Kortom, alles lijkt hosanna. Maar als we iets voorbij deze macro-economische indicatoren kijken, blijkt dat we er niet onbeschadigd voor staan. Tijdens de Covid-19-crisis zijn we er op bijna alle SDG’s op achteruitgegaan. De gedaalde CO2-uitstoot is de enige uitzondering, maar als het gaat om gelijkheid, onderwijs, aansluiting op de arbeidsmarkt, gezondheid, infrastructuur en de kwaliteit van de publieke instituties is er stevig reparatiewerk ontstaan. 

Het welzijn van een samenleving is meer dan economische welvaart

In onze macro-euforie lijken we voorbij te gaan aan iets dat we eigenlijk al sinds de dialogen van Plato weten, maar nauwelijks in de praktijk brengen: het welzijn van een samenleving moet worden gemeten aan de hand van een reeks algemene waarden, zoals gezondheid, gemeenschapszin, de toegang tot noodzakelijke voorzieningen, een eerlijke verdeling van schaarse middelen, een goed rechtssysteem. En natuurlijk ook een behoorlijk niveau van economische welvaart, want dat helpt altijd. Maar de reflexen in Den Haag en daarbuiten neigen ernaar de nadruk op dat laatste te blijven leggen.   

Dat is ook het makkelijkst. Meten met één indicator is voor statistici minder omslachtig. Het meten van iemands gezondheid of de meteorologische kwaliteit van de dag is ook eenvoudiger met alleen een thermometer. Maar we weten dat die getallen veel te simpel zijn en dat ze alle componenten negeren die samen voor echte welvaart en echte welzijn zorgen. Door te focussen op het bruto nationaal product of de winstcijfers, ontstaat het gevaar dat we ons blijven concentreren op monetair succes voor de korte termijn. Inmiddels is wel duidelijk dat organisaties hun bestaansrecht op de lange termijn ontlenen aan wat zij bijdragen aan mens, maatschappij en milieu.

SDG's beste manier om brede welvaartsbegrip in te vullen

Voor bedrijven zien we dat het inbedden van de ESG-thema’s (environmental, social en governance) in hun strategie en hun rapportages daarbij steeds belangrijker wordt. Op het niveau van landen zijn de SDG’s van de Verenigde Naties het beste antwoord op de wens om de definitie van het brede welvaartsbegrip in te vullen.

Nieuw kabinet wacht belangrijke keuzes

Terug naar nu. Het goede nieuws is dat we op macro-niveau geen geldgebrek hebben om het reparatiewerk snel ter hand te nemen en de schade die de bredere welvaart heeft opgelopen te herstellen. Maar de maatschappelijke thema’s waarover het gaat, zijn groot en vol dilemma’s, en dat vraagt om allerlei politieke beslissingen. Want als er door het hybride werken straks minder verkeer is, moeten we dan nog wel de wegen verbreden? Of kunnen we het geld beter steken in het herstel van bruggen, sluizen en kademuren? Laat dat nieuwe (minderheids)kabinet er dus maar zo snel mogelijk komen.