Drie lessen voor structurele adoptie van digitalisering in ouderenzorg

Rol medewerkers cruciaal

Twintig tot dertig procent van de ouderenzorg kan, zo blijkt uit onze analyses, structureel digitaal. Bijvoorbeeld door beeldbellen en domotica. In de praktijk loopt de implementatie van digitale innovaties echter spaak in veertig procent van de gevallen. Digitale innovaties zijn namelijk pas succesvol als de medewerkers die de innovaties moeten gebruiken ze ook daadwerkelijk omarmen. Precies daar is nog veel winst te behalen.

Gebrek aan fysiek contact versnelt digitale innovaties

Covid-19 heeft digitale innovaties versneld. Door acute urgentie, zoals het sluiten van de verpleeghuizen tijdens de eerste golf en het continueren van de zorg thuis, hebben ouderenzorgorganisaties in rap tempo stappen gezet. Waar bijvoorbeeld beeldbellen eerst op veel weerstand stuitte bij medewerkers kreeg deze innovatie breed speelveld door gebrek aan fysieke contacten. Tegelijkertijd was er een ‘terugval’ in het gebruik van digitale innovaties in de periode tussen de eerste en de tweede coronagolf. De eerder veelvuldig gebruikte tablets om op afstand zorg te bieden en met familie te kunnen beeldbellen, werden minder gebruikt omdat fysiek contact weer mogelijk was.

Drie lessen voor succesvolle structurele adoptie

Deze beweging kunnen we verklaren aan de hand van onderzoek dat we vorig jaar hebben uitgevoerd naar succesfactoren voor adoptie van digitale innovaties onder medewerkers in de ouderenzorg. Via interviews met ouderenzorgmedewerkers hebben wij een context specifiek adoptiemodel voor medewerkers in de ouderenzorg ontwikkeld. Ons onderzoek biedt drie lessen voor succesvolle structurele adoptie van digitale innovaties onder ouderenzorgmedewerkers.

1. Zorg dat de digitale oplossing geen afbreuk doet aan het persoonlijke contact tussen de zorgmedewerker en de cliënt

Zorgmedewerkers hechten veel waarde aan persoonlijk contact met cliënten. Zij zullen digitale toepassingen alleen gebruiken als zij geloven dat deze toepassingen op dat moment dé beste manier van zorgverlening is voor de cliënt. Als persoonlijk contact mogelijk is, zijn zorgmedewerkers minder snel geneigd dit contact in te ruilen voor de inzet van bijvoorbeeld tablets voor beeldbellen. Dat verklaart waarom het gebruik van technologische toepassingen als beeldbellen in het begin van de coronacrisis wél in een snel tempo omarmd werden: het was op dat moment de beste – en vaak enige – manier van zorgverlening voor de cliënt.

Voor structurele adoptie van digitale oplossingen is het daarom van belang te zoeken naar optimale combinaties tussen persoonlijke contactmomenten en het gebruik van digitale oplossingen, zodat zowel zorgmedewerkers als cliënten voldoende persoonlijke contactmomenten blijven ervaren.

2. Laat medewerkers weten hoe cliënten het gebruik van de digitale oplossing ervaren

Het is voor zorgmedewerkers van groot belang dat cliënten tevreden zijn over digitale toepassingen. Als zorgmedewerkers het gevoel krijgen dat cliënten minder tevreden zijn door de inzet van digitale oplossingen zijn zij minder snel geneigd deze oplossingen te gebruiken. Voor structurele adoptie is het daarom van belang aan medewerkers te laten weten wat de ervaringen van cliënten met digitale oplossingen zijn, bij voorkeur door cliënten dit zelf aan zorgmedewerkers te laten vertellen tijdens één-op-één contact.

3. Betrek medewerkers bij het besluitvormingsvormingsproces over de inzet van digitale innovaties

Door medewerkers te betrekken (bijvoorbeeld via dialoogsessies) bij zowel strategievorming als implementatie van het digitaliseringsproces binnen de organisatie zal de adoptie van digitale innovaties niet alleen sneller gaan, maar ook waarschijnlijker aanhouden. Als zorgmedewerkers het nut van de digitale innovatie niet zien, zullen zij deze niet structureel gaan gebruiken.