Overgang naar RJ geeft gemeenten en provincies ruimte voor groei

Martine Koedijk Partner en sectorvoorzitter Lokale Overheden, PwC Netherlands 27/02/20

Gebrek aan specialisten goede reden om over te stappen naar Richtlijnen voor Jaarverslaggeving

Door de specifieke regelgeving is de controle van gemeenten en provincies voorbehouden aan specialisten. Aan deze professionals is echter een groot gebrek. Volgens Martine Koedijk een goede reden voor gemeenten en provincies om over te stappen naar de gangbare Richtlijnen voor Jaarverslaggeving (RJ).

Effect op beschikbaarheid van professionals

Vorig jaar schreef ik in een artikel over waarom de verslaggevingsregels voor gemeenten en provincies moeten aansluiten bij de algemeen in Nederland toegepaste Richtlijnen voor Jaarverslaggeving. Eén van de voordelen van een dergelijke overgang wil ik hier nader bespreken: het effect op de beschikbaarheid van professionals bij zowel de gemeenten en provincies als bij de accountantskantoren.

Specifieke regelgeving gemeenten en provincies vraagt om specialisten

Door de specifieke regelgeving is de controle van gemeenten en provincies voorbehouden aan specialisten, zowel aan de kant van de gemeente en de provincie als aan de kant van de accountants. Maar net als in veel andere sectoren zijn specialisten lastig te vinden. In combinatie met het feit dat gemeenten en provincies op dit moment al moeite genoeg hebben de financiële functies kwantitatief en kwalitatief voldoende te bemensen, leidt dit tot een zorgwekkende situatie.

Gemeenten hebben al moeite met vinden van een accountant

Terwijl gemeenten sowieso al moeite hebben met het vinden van een accountant. Uit een vorig jaar door de VNG gehouden enquête onder gemeenten blijkt dat van de 162 respondenten 35 procent zich zorgen maakt over de beschikbaarheid van een nieuwe accountant (tegenover twintig procent in voorgaande jaren). Steeds vaker is bij aanbestedingen sprake van geen of één inschrijving. En dit terwijl het aantal accountantskantoren dat actief is in de sector, in de afgelopen jaren meer dan verdubbeld is (van negen in 2014 naar negentien in 2019). Kennelijk neemt het aantal kantoren wel toe, maar blijft het aantal specialisten in totaliteit beperkt.

Digitalisering van processen en controle lijkt de oplossing

Een verdere digitalisering van processen en de controle lijkt de oplossing. Ik denk dan bijvoorbeeld aan de inzet van bots (computerprogramma’s die op een autonome manier taken kunnen uitvoeren die normaal door mensen worden uitgevoerd) bij arbeidsintensieve handelingen in processen, de inzet van continue-monitoringtools op transactieniveau en de inzet van algoritmen om analyses uit te voeren. Meer digitalisering leidt tot efficiëntere processen en daarmee tot minder behoefte aan menselijk werk. Digitalisering vergroot echter ook de afhankelijkheid van specialisten die naast kennis van de financiële regelgeving van gemeenten en provincies nu óók digitale vaardigheden moeten hebben.

Standaardisering randvoorwaarde voor succesvol digitaliseren

Daarnaast is standaardisering een randvoorwaarde voor succesvol digitaliseren. Op dit moment ontbreekt die vaak. Zo kan het zomaar zijn dat er vijf verschillende manieren bestaan om een inkoopfactuur te verwerken, waarbij bovendien steeds andere informatie moet worden vastgelegd. Kortom: digitalisering is hard nodig om gemeenten en provincies toekomstbestendig te maken, maar leidt niet op korte termijn tot een oplossing voor de schaarste aan gespecialiseerde professionals. De overgang naar de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving (RJ) is daarom logischer.

Nieuwe talenten vanuit het bedrijfsleven

De overgang draagt ertoe bij dat het voor gemeenten mogelijk wordt nieuwe talenten vanuit het bedrijfsleven aan te trekken. In het bedrijfsleven werken deze talenten al met de RJ, waardoor een overstap weinig ingrijpend is en zeer beperkt bijscholing nodig is. Daarmee kunnen deze talenten juist ingezet worden op de digitalisering die veel gemeenten willen doorvoeren.

Accountants uit andere sectoren

Voor accountantskantoren geldt hetzelfde. Overgang naar de RJ zal ertoe leiden dat het makkelijker wordt voor accountants uit andere sectoren om gemeenten en provincies te controleren en zo een bijdrage te kunnen leveren aan het wegnemen van de door de gemeenten uitgesproken zorg.

Versterking van de democratische controle

De gemeenteraden en de Provinciale Staten hebben een cruciale rol in het democratisch proces. Raadsleden en Statenleden nemen belangrijke besluiten over de koers van de gemeente of provincie. Onderdeel van hun controlerende taak is het vaststellen van de jaarrekening. De accountant helpt daarbij, zodat de volksvertegenwoordigers zich vooral kunnen richten op de inhoud van beleid.

Bent u lid van de gemeenteraad of van de Provinciale Staten? Lees meer over hoe de accountant u als factchecker kan ondersteunen.