Overal in de wereld realiseren CEO’s zich dat hun bedrijf binnen tien jaar niet levensvatbaar meer is als zij geen veranderingen doorvoeren. In Nederland denkt bijna de helft van de CEO’s dat de organisatie op lange termijn niet levensvatbaar is als deze doorgaat op dezelfde koers.
Dat is één van de belangrijkste uitkomsten van PwC’s 26e CEO Survey, een jaarlijks onderzoek naar de visie van bedrijfsbestuurders over de economie, het eigen bedrijf en de omgeving waarin zij opereren. Uit de CEO Survey blijkt ook dat het optimisme van de CEO’s fors gedaald is ten opzichte van vorig jaar, toen de Covid-19-epidemie grotendeels achter de rug was en de invasie in Oekraïne nog niet had plaatsgevonden. Aan het onderzoek deden wereldwijd 4.410 CEO’s mee, van wie 85 in Nederland.
In Nederland denkt 45 procent van de CEO’s dat zijn of haar bedrijf moet veranderen om in de komende tien jaar levensvatbaar te blijven. ‘De weerbaarheid van bedrijven wordt getest in deze tijden van hoge energieprijzen en inflatie. Tegelijkertijd zitten we midden in een energietransitie, gaan de technologische ontwikkelingen door, blijft de arbeidsmarkt krap en komt er veel nieuwe regelgeving op bedrijven af. Dat gaat de meeste ondernemingen tot een flinke transformatie dwingen’, reageert CEO Agnes Koops-Aukes van PwC Nederland.
Agnes Koops-Aukes ziet de dilemma’s waar CEO’s tegenaan lopen. ‘Hoe verdeel ik mijn aandacht tussen het managen van acute uitdagingen en het investeren in de toekomst? Ga ik de hoge energieprijzen doorberekenen aan mijn klanten of tast dat mijn internationale concurrentiepositie te veel aan?
Koops-Aukes: Uit de survey blijkt goed de aandacht van CEO’s voor de uitdagingen op de korte termijn, die echt urgent zijn en vooral samenhangen met de hoge inflatie van het afgelopen jaar. Ze beantwoorden deze uitdagingen met het doorberekenen van de hogere kosten aan hun klanten, een focus op het verminderen van de operationele kosten en een herevaluatie van lopende projecten. Tegelijkertijd blijft het overgrote deel van de CEO’s investeren, vooral in de automatisering van processen en systemen. Er is dus focus op kostenreductie, maar met als expliciet doel toekomstgerichte investeringen mogelijk te maken. De afwegingen die ze daarbij dagelijks moeten maken, het vinden van een evenwicht tussen de uitdagingen op de korte en lange termijn, zullen niet gemakkelijk zijn.’
Uit de CEO Survey komt de spanning tussen lange en korte termijn duidelijk naar voren. Voor de komende twaalf maanden zien de Nederlandse bedrijfsbestuurders inflatie, economische volatiliteit en geopolitieke instabiliteit als de grootste bedreigingen. Op lange termijn denken ze dat de schaarste aan werknemers en nieuwe regelgeving het meeste invloed hebben op hun winstgevendheid.
Vorig jaar ging tachtig procent van de CEO’s er nog vanuit dat de economie zou gaan groeien. Nu voorziet tachtig procent juist een verslechtering van de economie de komende twaalf maanden. Uit de uitkomsten van de CEO Survey komt naar voren dat Nederlandse CEO’s pessimistischer zijn over de economische ontwikkelingen in hun eigen land dan hun wereldwijde collega’s. In Nederland denkt dat 89 procent dat de binnenlandse economie verslechtert. Op wereldwijd niveau is dit 59 procent.
‘Dat verschil is inderdaad groot’, zegt hoofdeconoom Jan Willem Velthuijsen van PwC. ‘Dit kunnen we niet anders dan toeschrijven aan een perfecte storm van hoge prijzen en krapte op de arbeidsmarkt, die in Nederland groter is dan in andere landen. Nederland is daarnaast veel gevoeliger voor de hoge energieprijzen, omdat Nederland een relatief sterk op fossiele brandstoffen gebaseerde economische structuur heeft.’
‘Om dezelfde reden is de energietransitie voor Nederland vermoedelijk duurder dan voor andere landen. Nederlandse bedrijven hebben het bovendien moeilijker om hogere prijzen door te berekenen, omdat ze zich op het wereldhandelsniveau snel uit de markt prijzen. Daarbij komt nog eens dat Nederlandse bedrijven en huishoudens in vergelijking met andere landen hogere schulden hebben, waardoor renteverhogingen de bestedingskracht sterker beperken.’
‘Deze perfecte storm heeft ons land in een half jaar tijd in productiviteit achteruit geworpen: voor dezelfde macro-productieniveaus moeten wij veel meer kosten maken dan een half jaar geleden. En de oorzaken zijn structureel, want ze zijn niet zomaar opgelost.’
PwC Nederland heeft de CEO’s ook gevraagd naar het belang van eenheid binnen de Europese Unie. Een grote meerderheid van de respondenten vindt die Europese eenheid belangrijk tot zeer belangrijk. Velthuijsen: ‘Sommige structurele factoren die ervoor zorgen dat we dubbele klappen krijgen, zijn typisch Nederlands en vergen een Nederlandse aanpak. Andere kunnen veel beter op EU-niveau worden geadresseerd, zoals energie en klimaat. En vergeet niet dat tachtig procent van onze export naar de EU gaat. Het is ons grootste handelsland. We hebben niets aan een instabiele EU.’