Greenwashing in de financiële sector: werk aan de winkel

Greenwashing is de laatste jaren sterk toegenomen, zeker in de financiële sector. De afgelopen vijf jaar is het aantal greenwashing-incidenten in deze sector verdrievoudigd. Logisch dus dat dit de aandacht heeft getrokken van regelgevers, nationale mededingings- en marktautoriteiten. Voor een bank, verzekeraar of vermogensbeheerder is het dan ook van  het grootste belang dat  duurzaamheidsclaims geloofwaardig zijn. PwC-expert Sophie de Vries geeft vijf tips om dat te vergroten.

Als het om greenwashing gaat, is de uitdaging voor financiële dienstverleners is tweeledig. Aan de ene kant kan het communiceren over duurzaamheidsprestaties leiden tot een beschuldiging van greenwashing. Tegelijkertijd kan het niet-rapporteren over duurzaamheid ertoe leiden dat financiële dienstverleners regelgeving zoals de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) overtreden. Daarnaast kunnen financiële instellingen omzet verliezen doordat klanten de voorkeur geven aan bedrijven die wél duurzaam opereren.

Deze tweeledigheid komt mede doordat er geen eensluidende definitie van greenwashing bestaat. De drie Europese toezichthoudende autoriteiten (ESA’s), die onlangs hun eindrapporten publiceerden, gaven wel een omschrijving: ‘Greenwashing is een praktijk waarbij duurzaamheidsgerelateerde verklaringen, acties of mededelingen het onderliggende duurzaamheidsprofiel van een entiteit, een financieel product of financiële diensten niet duidelijk en eerlijk weergeven. Deze praktijk kan misleidend zijn voor consumenten, beleggers of andere marktdeelnemers’. 

Hiervan is bijvoorbeeld sprake als het management alleen de groene kenmerken van een product benadrukt en vervuilende kenmerken onvoldoende rapporteert. Of als bedrijven hun groene doelstellingen wijzigen voordat die worden bereikt. 

Wetgeving biedt onvoldoende garanties voor goede duurzaamheidsrapportages 

CSRD zou, net als duurzaamheidswetgeving, juist moeten bijdragen aan een duidelijker kader voor duurzaamheidsrapportages. Toch bieden deze wetten en richtlijnen geen garanties. Want duurzaamheidsclaims publiceren zonder robuust bewijs kan aanzienlijke reputatieschade veroorzaken en risico’s op rechtszaken met zich meebrengen. Dit geldt niet alleen voor de financiële instelingen zelf, maar ook voor hun klanten. 

Klachten over greenwashing vinden nu een wettelijke basis in nationale consumentenwetten en -codes, zoals Empowering Consumers for the Green Transition (EU), en Green Claims Code (in het Verenigd Koninkrijk) . 

In de komende jaren is de verwachting dat nieuwe duurzaamheidswetgeving zoals de Green Claims Directive (EU) en de Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR) leidt tot meer greenwashingclaims. Bedrijven moeten daarom controles implementeren die ervoor kunnen zorgen dat duurzaamheidsverklaringen nauwkeurig, transparant en volledig zijn.

Geloofwaardig communiceren over duurzaamheid

Bij het communiceren over duurzaamheid is geloofwaardigheid dus cruciaal. Dit gaat echter wel gepaard met een aantal uitdagingen. De grootste uitdagingen zijn de beschikbaarheid en kwaliteit van gegevens en het afwegen van verschillende belangen en belanghebbenden. Ook zijn de standaarden die zijn ontwikkeld voor de inhoud en de vorm van de duurzaamheidsrapportages, de European Sustainability Reporting Standards (ESRS), nieuw.

Uitdaging #1: betrouwbare gegevens 

Zowel de beschikbaarheid als de kwaliteit van duurzaamheidsdata zijn op dit moment beperkt. Financiële instellingen hebben bijvoorbeeld betrouwbare klantgegevens nodig om duurzaamheidsclaims met betrekking tot scope 3-emissies te onderbouwen en greenwashing-risico’s bloot te leggen. Initiatieven die de overgang naar klimaatneutraliteit ondersteunen, kunnen ook niet altijd goed worden geïntegreerd in de bedrijfsvoering. Om de gegevenskloof te overbruggen, moedigt de CSRD het gebruik van benchmarks aan, maar deze werkwijze biedt geen garanties. 

Uitdaging #2: verschillende belangen

Een tweede uitdaging is een verschil in visie op het begrip duurzaamheid tussen verschillende stakeholders. Dit maakt het voor financiële instellingen moeilijk om aan al hun eisen te voldoen. Daarom moet er een gemeenschappelijk begrip van duurzaamheids- en greenwashing-risico's worden ontwikkeld binnen organisaties. 

Internationaal hanteren landen verschillende eisen voor duurzaamheidsclaims, en ook de publieke opinie of de verwachtingen van klanten kunnen verschillen. Bedrijven moeten al deze belangen afwegen en tegelijkertijd trouw blijven aan hun eigen doelen.

Uitdaging #3: een duidelijke definitie ontbreekt

Ook, zoals gezegd, zijn het ontbreken van een universele definitie en duidelijke richtlijnen over greenwashing een uitdaging, ondanks pogingen van de drie Europese toezichthoudende autoriteiten. Onzekerheid wordt gevoed door snelle veranderingen in wetgeving. Binnen organisaties is het vaak ook onduidelijkheid wie verantwoordelijk is voor greenwashing-risico's. Best practices op het gebied van governance moeten nog worden ontwikkeld.

Vijf tips om geloofwaardigheid van duurzaamheidsclaims te vergroten

Deze uitdagingen voor een geloofwaardige communicatie zijn één ding. Een andere vraag is: hoe stemt een financiële dienstverlener zijn strategie, verkoop en marketing af op duurzaamheid en voorkomt hij niet-onderbouwde duurzaamheidsclaims? Hiervoor is het slim te kijken naar bedrijven die hun claims geloofwaardig onderbouwen. Deze kunnen als leidraad dienen. Vijf tips om de geloofwaardigheid van duurzaamheidsclaims te vergroten:

Tot slot: bij duurzaamheidsverslaggeving is ambitie belangrijk, maar vooral is een bewijs van daadwerkelijke prestaties cruciaal voor geloofwaardigheid.