CSRD | Data & Tech

06/04/23

De CSRD vereist betere ESG-data en ondersteunende IT

De Europese Green Deal en het Green Deal Industrial Plan moeten de EU het meest duurzame economische blok ter wereld maken in de nabije toekomst. Ondernemingen in de EU spelen een centrale rol in het realiseren van die ambitie. De Europese Commissie vindt het daarom van essentieel belang dat bedrijven de kwaliteit van hun duurzaamheids- of ESG-rapportage op hetzelfde niveau brengen als hun financiële rapportage. Om dat te bereiken wordt vanaf 2024 een nieuwe richtlijn, de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), van kracht. Voor vrijwel ieder bedrijf dat onder de CSRD valt, betekent het dat de eisen aan de omvang en de kwaliteit van niet-financiële verslaggeving flink toenemen.

De CSRD is daarmee een belangrijke drijver voor het verbeteren van de ESG-rapportage. Maar CSRD-compliance, hoe belangrijk ook, is niet het doel op zich. De impact van ESG op bedrijven neemt toe en wordt een steeds belangrijker bron van risico's en kansen. Daarin zit dan ook het werkelijke belang van alle inspanningen om de ESG-rapportage, zowel de interne als de externe, naar een hoger niveau te tillen. De ESG-rapportage en de inzichten die daaruit ontstaan moeten goed en betrouwbaar genoeg zijn om als input te dienen voor de strategische keuzes die nodig zijn om een duurzaam businessmodel te ontwikkelen waarmee de onderneming ook op langere termijn bestaansrecht behoudt en relevant en winstgevend blijft.

Voor een goede en betrouwbare ESG-rapportage zijn data en technologie essentieel.

"Bij veel bedrijven zien we dat de rapportageverplichtingen een oneigenlijke druk oproepen. Data wordt aangekocht, verzameld en gerapporteerd zonder dat het doel duidelijk is."

Mark Tesselaar,Senior director

ESG-data: hét ingrediënt voor relevante rapportage richting stakeholders

Om te kunnen voldoen aan de CSRD moeten bedrijven meer, gedetailleerdere en ook nieuwe data verzamelen, verwerken, beoordelen om er uiteindelijk over te rapporteren. De CSRD omvat twaalf standaarden en 82 rapportagevereisen die samen leiden tot circa 500 kpi's en naar schatting meer dan 10.000 onderliggende datapunten. Naast de grote hoeveelheid ESG-data zijn er meer uitdagingen rondom de CSRD en data. We zetten de vier belangrijkste op een rij.

"Het belangrijkste advies: 'think big, act small'. Houd het strategisch belang voor ogen, maar begin pragmatisch en klein. Maak in ieder geval een start."

Mark Tesselaar,senior director

De scope van de rapportageverplichtingen wordt op verschillende manieren vergroot.
- Bedrijven moeten niet alleen over de eigen entiteit maar over hele waardeketen rapporteren.
- De ESG-rapportage moet zowel terugkijken als vooruitkijken naar de korte en de langere termijn.
- De eisen aan de ESG-rapportage zijn zowel kwantitatief als kwalitatief van aard. De rapportage moet inzicht geven in de impact, risico's en kansen die elk van de (materiële) standaarden met zich meebrengt voor de eigen organisatie en voor de waardeketen.
Datapunten zijn niet altijd niet intern beschikbaar en/of kunnen niet zelfstandig worden gegenereerd. Dat betekent dat in de rapportage een afhankelijkheid van leveranciers, klanten en andere ketenpartners, data providers en overige stakeholders ontstaat.
ESG-databronnen zijn over het algemeen nog niet van dezelfde kwaliteit als financiële informatie qua volledigheid, betrouwbaarheid en transparantie . In veel gevallen nog is er nog sprake van 'beste schattingen', ofwel data vermengd met een methodologie. Er is bovendien sprake van een onbalans; Environmental data is over het algemeen beter beschikbaar en van hogere kwaliteit dan data over de Social en Governance aspecten.
De aard van ESG-data is van nature complexer en diverser dan financiële informatie die vooral transactioneel van aard is.

De weg voorwaarts: gebruik de ESG-data journey voor actie

Het is duidelijk dat een handmatig of afzonderlijk proces voor de verzameling, verwerking en uiteindelijke rapportage van ESG-data onder de CSRD niet werkbaar is. ESG is niet langer een geïsoleerd onderwerp waarover eens per jaar wordt gerapporteerd, maar vormt een integraal onderdeel van de strategie, en daarmee van de managementrapportage en externe verslaggeving. Net als dat voor financiële informatie het geval is, moet ESG-rapportage ingebed worden in bestaande processen, controles en governancestructuren, en ondersteund door tools en systemen die zijn ingebed in het IT-landschap. Dit blijkt tevens uit de CEO survey van PwC.

Onze ESG-data journey leidt in verschillende stappen naar deze situatie.

Stap 1: Maak duidelijk welke data nodig zijn, en vooral waarvoor
Stap 2: Operationaliseer de dataverzameling
Stap 3: Integreer ESG in de bestaande data-architectuur
Stap 4: Organiseer kwaliteit, integriteit en governance van ESG-data

Stap 1: Maak duidelijk welke data nodig zijn, en vooral waarvoor

In deze fase is het essentieel om voor ogen te blijven houden dat CSRD compliance weliswaar belangrijk is, maar niet het hoofddoel. De data-behoefte wordt gedreven door de strategie, niet andersom. Recente aanpassingen van de CSRD maken deze stap beter behapbaar.

Niet langer is elke rapportagestandaard voor iedere onderneming bij voorbaat materieel. Wat materieel is volgt nu uit de 'double materiality assessment' die iedere onderneming moet maken en die gevoed wordt door de strategie. Die materialiteitsanalyse en de koppeling met de strategie helpen bovendien bij het stellen van prioriteiten. Niet de volledige ESG-rapportage hoeft vanaf het moment dat de CSRD van kracht wordt perfect te zijn, er is ruimte om te focussen op de meest materiële onderwerpen en waar nodig te laten zien welke plannen er zijn om de rapportage over de overige standaarden op peil te brengen. Zie ook de CSRD Quick Scan.

Stap 2: Operationaliseer de dataverzameling

Het veelgehoorde argument dat er een gebrek aan ESG-data is, gaat wat ons betreft niet op. Er is eerder een overvloed aan data. De vraag is vooral welke data precies nodig zijn en hoe je die beschikbaar maakt. Daarvoor zullen (nieuwe) interne en in veel gevallen ook externe databronnen moeten worden ontsloten en in een bruikbaar formaat worden omgezet.

Zoals gezegd is het hiervoor nodig om contact en samenwerking met ketenpartners, overige stakeholders of bijvoorbeeld brancheorganisaties te zoeken. Gespecialiseerde dataproviders, en in toenemende mate ook software- en IT-leveranciers die een deel van de dataverzameling en - structurering integreren in hun producten, spelen een rol op dit punt.

Stap 3: Integreer ESG in de bestaande data-architectuur

Breng de verzameling, opslag, transformatie, aggregatie en analyse van ESG-data zoveel mogelijk onder in de huidige data-architectuur. Waar nodig kan deze uitgebreid worden met specialistische tools voor bijvoorbeeld calculaties of dashboarding. in weerwil van IT- en software leveranciers die claimen 'dé ESG-oplossing' te hebben - we schatten dat er al meer dan 500 ESG-tools op de markt zijn - bestaat dé oplossing niet. Wat 'dé oplossing' is, is sterk afhankelijk van wat voor de onderneming en haar stakeholders materieel is, en van de staat van de legacy systemen.

Een focus op vooral CSRD-compliance kan leiden tot suboptimale kortetermijnoplossingen. Keuzes voor nieuwe tools en systemen blijven dan een kwestie van pleisters plakken op de meest acute knelpunten. Beter is het om voor de aanpassingen of de herinrichting van het IT-landschap uit te gaan van een architectuurschets die ook op langere termijn ondersteunend is aan de gekozen strategie en het toekomstige, duurzame businessmodel.

Stap 4: Organiseer kwaliteit, integriteit en governance van ESG-data

Dezelfde zorgvuldigheid die wordt gebruikt in de financiële verslaggeving moet ook worden toegepast in de ESG-rapportage. ESG-datamanagement is veel meer dan tooling, het komt ook aan op 'capabilities, skills & knowledge'.

Voer meerdere preventieve en detectieve beheersmaatregelen in om de datakwaliteit te vergroten. Datakwaliteit is de verantwoordelijkheid van de onderneming, ook als de data afkomstig is uit externe bronnen.
CSRD vereist assurance van een externe accountant op de ESG-rapportage, betrek deze bij het inrichten van de kwaliteitscontroles.
Maak duidelijk waar eigenaarschap en verantwoordelijkheden liggen voor verschillende elementen van ESG-data en ESG-rapportage.
Bouw de kwaliteiten op om ook de data te kunnen interpreteren en vertalen naar inzichten.

De aanpak: wees pragmatisch, begin klein én handel multidisciplinair

Het belangrijkste advies is om in ieder geval te beginnen. Het motto 'think big, act small' is daarbij van toepassing: houd het strategisch belang voor ogen, maar begin pragmatisch en klein. Bijvoorbeeld door als eerste aan (een van) de meest materiële vereisten te gaan werken, of aan de vereisten onder 'Klimaatverandering'; daarover moet in ieder geval gerapporteerd worden en veel data is daarvoor al beschikbaar.

Belangrijk is ook om van start te gaan met vertegenwoordigers van de betrokken organisatieonderdelen. CSRD dwingt ondernemingen om ESG niet langer als een afzonderlijk onderwerp te benaderen, maar om het als volwaardig en integraal onderdeel van strategie, kernprocessen en rapportage te gaan behandelen. ESG kan daarmee niet het domein blijven van enkele specialisten in een sustainability-team of de reporting-afdeling. Dat geldt ook voor ESG-rapportage, daarom is het belangrijk om vanaf het begin van de data journey de business owners en alle betrokken disciplines aan tafel te hebben.