Mensenrechten

Van regelgeving tot implementatie en strategie

In een steeds meer verbonden wereld worden bedrijven geconfronteerd met toenemend toezicht op hun duurzaamheidsprestaties, formeel van regelgevers en informeel van belanghebbenden. Een kritisch aspect hiervan is het handhaven van de mensenrechten in de gehele waardeketen. Respect voor mensenrechten is niet alleen een morele verplichting. Het is recentelijk ook een wettelijke verplichting geworden in veel EU- en niet-EU-landen, en zal een strategische noodzaak zijn die op lange termijn succes en veerkracht kan bevorderen.

Erken impact, onderneem actie

Elke industrie en zelfs elk bedrijf kan risico's voor mensen opleveren door negatieve gevolgen voor de mensenrechten. Voorbeelden hiervan zijn gedwongen arbeid en mensenhandel in toeleveringsketens, schending van privacy en digitale rechten van klanten en gebruikers, gevolgen voor landrechten of toegang tot basisdiensten, water en sanitaire voorzieningen voor gemeenschappen die dicht bij grote industriële of extractieve locaties wonen. De risico's kunnen per sector of onderdeel van de keten verschillen, waardoor bedrijven regelmatig specifieke en op maat gemaakte beoordelingen moeten uitvoeren. Over het algemeen hebben bedrijven die afhankelijk zijn van een breed scala aan grondstoffen en ingrediënten voor hun producten een grote impact op de mensenrechten in het bovenstroomse deel van hun toeleveringsketens - dat wil zeggen, bij hun leveranciers, onderaannemers en andere zakelijke partners.

Bedrijven die diensten verlenen aan individuen, zoals technologie, onderwijs of financiële diensten, moeten zich ook richten op het benedenstroomse deel van de keten - kwesties zoals kinderrechten online of discriminatie op basis van geslacht bij toegang tot diensten zijn waarschijnlijk relevant. Ongeacht de getroffen mensenrechten, moeten bedrijven erkennen en gebruik maken van de invloed die ze hebben op hun waardeketens om de rechten van individuen en gemeenschappen te waarborgen.

Regelgeving en standaarden

De wetgeving met betrekking tot mensenrechten en de sociale impact van bedrijven groeit. Regelgeving zoals de CSRD bevat verschillende toelichtingsstandaarden (ESRS's) met vereisten die vastliggen in mensenrechtenwetgeving en in de praktijk. Deze standaarden vereisen openbaarmakingen over de impact van het bedrijf op zijn eigen werknemers, werknemers in de waardeketen, getroffen gemeenschappen en consumenten en eindgebruikers. De EU-taxonomie verplicht organisaties om menselijke rechten due diligence uit te voeren in overeenstemming met de OESO-richtlijnen voor multinationale ondernemingen en de Richtlijnen van de Verenigde Naties inzake bedrijven en mensenrechten om aanspraak te maken op taxonomie-alignment.

De onlangs aangenomen Richtlijn inzake zorgvuldigheid van ondernemingen op het gebied van duurzaamheid (CSDDD) verplicht de implementatie van zorgvuldigheid met betrekking tot mensenrechten en milieu volgens dezelfde OESO- en Verenigde Naties standaarden. De laatste toevoeging aan de lijst, de EU-regelgeving inzake gedwongen arbeid, introduceert een verbod op de import en verkoop van producten die zijn gemaakt met gedwongen arbeid of kinderarbeid.

Transparantie in toeleveringsketens

Het opbouwen van transparantie in toeleveringsketens is van essentieel belang voor bedrijven. Het helpt om de risico's van verstoringen te minimaliseren, vooral in tijden van ingrijpende regelgevingsveranderingen en geopolitieke spanningen.

Transparantie is ook nodig om te voldoen aan de CSDDD en de EU-regelgeving inzake gedwongen arbeid. Sociale audits en inspecties op locatie voor leveranciers van de eerste laag zijn niet voldoende en worden zwaar bekritiseerd omdat ze een eenzijdige aanpak hanteren die leveranciers niet effectief helpt om daadwerkelijke en potentiële schendingen van de mensenrechten te identificeren en aan te pakken. Een van de manieren om transparantie te bereiken, is door training en bijscholing van alle actoren langs de waardeketen, zodat zij zakelijke beslissingen kunnen nemen die in overeenstemming zijn met de normen voor mensenrechten.

Belang voor investeerders

Fouten uit het verleden hebben bedrijven beïnvloed door reputatieschade, negatieve marktreacties en verlies van investeerders. Nu de S van ESG steeds meer in de schijnwerpers staat, worden bedrijven steeds meer aansprakelijk gehouden voor hun impact, vooral door investeerders en financiële instellingen. Er is een groeiend aantal bedrijven waarvan de kredietvoorwaarden afhankelijk zijn van hun ESG-prestaties. Beoordelingsbureaus nemen ook de prestaties op het gebied van mensenrechten op naast andere ESG-data in hun evaluatie van bedrijven. Beoordelingen worden steeds geavanceerder en gaan veel verder dan alleen controleren of een bedrijf een mensenrechtenbeleid op papier heeft of een link naar een klachtenmechanisme op hun website.

In de toekomst zullen bedrijven die hun aanpak op het gebied van mensenrechten openbaar maken waarschijnlijk gemakkelijker toegang krijgen tot kapitaal en lagere kosten hebben. Deze verschuiving zal gedeeltelijk worden gekoppeld aan het vermogen van bedrijven met aandacht voor mensenrechten om meer zakelijke kansen te krijgen: een voorbeeld hiervan is grondig onderzoek naar mensenrechten dat een integraal onderdeel wordt van de criteria om deel te nemen aan openbare aanbestedingen.

Bedrijfswaarden en purpose

Vanwege de verwachtingen en druk van belanghebbenden denken organisaties steeds meer na over hun redenen van bestaan en te leveren diensten. Wat voegt onze organisatie toe aan de samenleving? Wat is onze positie nu en in de toekomst? Hoe behouden en vergroten we onze 'lisence to operate'? Deze cruciale vragen worden gesteld in bestuurskamers en in bedrijfsafdelingen, variërend van HR tot risicobeheer en van productontwerp tot klantenservice. De antwoorden gaan niet alleen over economische waarde, maar ook over het creëren van sociale waarde voor een brede groep belanghebbenden, waaronder werknemers, klanten en lokale gemeenschappen. Een geloofwaardig doel moet worden ondersteund door acties en beslissingen. Het schenden van mensenrechten past daar niet bij.