Bijdragen aan een duurzame samenleving

Een duurzame toekomst vereist een gezonde planeet en een samenleving met sociaaleconomische samenhang. In die duurzame toekomst is er fatsoenlijk en zinvol werk voor iedereen, met gelijke kansen in een inclusieve samenleving. PwC wil bijdragen aan die duurzame samenleving, via onze dienstverlening, kennisdeling en als stem in het maatschappelijke debat.

Heatmap laat verslechtering ondernemingsklimaat zien

PwC heeft een Business Climate Heatmap ontwikkeld die aan de hand van zestig indicatoren de ontwikkelingen volgt in het Nederlandse ondernemingsklimaat tussen 2013 en 2023. Dit laat zien dat het ondernemingsklimaat sinds 2018 verslechterde. Vooral de laatste twee jaar was dat het geval. De heatmap volgt niet alleen de ontwikkeling in de tijd binnen Nederland, maar vergelijkt over dezelfde periode ook de trends in het Nederlandse ondernemingsklimaat met die in zeven andere Europese landen.

We doen onderzoek naar dit thema omdat we zien dat het ondernemingsklimaat in Nederland onder druk staat en onderdeel is van maatschappelijk debat. Met onderzoek, feiten en cijfers willen we eraan bijdragen dat dit debat onderbouwd en genuanceerd gevoerd wordt.

Het onderzoek is gedeeld met onze stakeholders, zoals politici, ambtenaren, werkgeversorganisaties en klanten en we zijn hierover met hen in gesprek gegaan.

Impact klimaatbeleid op concurrentiepositie Nederlandse industrie

Wijzigingen in het energie- en klimaatbeleid hebben invloed op industriële bedrijven en hun handelingsperspectief in Nederland. Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat wil die invloed in kaart brengen. PwC voert daarom jaarlijks een speelveldtoets uit. In de speelveldtoets 2024 ligt de nadruk van het onderzoek op de gevolgen van het klimaatbeleid in vergelijking met andere landen.

Concurrentiepositie energie-intensieve industrie Noordwest-Europa

De concurrentiepositie van de energie-intensieve industrie in Noordwest-Europa staat onder druk, blijkt uit het PwC-onderzoek ‘The Future of the Energy-Intensive Industry in Northwestern Europe’. CO₂-vrije productie in de staal-, kunstmest- en chemiesector kan in 2050 in andere landen 36 procent goedkoper zijn. Als er niets gebeurt, is de kans groot dat er industrieën verdwijnen. Beleidsmakers moeten daarom keuzes maken over welke industrie in Nederland behouden moet blijven. PwC heeft het rapport overhandigd aan de voormalige minister van Economische Zaken en Klimaat.

De kosten en baten van thuiswerken

Deels thuis en deels op kantoor werken is niet meer weg te denken. Daarom doet PwC onderzoek naar dit zogenoemde hybride werken. In 2020 heeft PwC de kosten en baten van thuiswerken in kaart gebracht (1, 2). Hieruit kwam o.a. naar voren dat deels thuiswerken flinke CO2-reductie kan opleveren maar bijvoorbeeld ook tot meer isolatie kan leiden. Uit vervolgonderzoek (2023) blijkt dat deels thuis en deels op kantoor werken Nederland niet armer heeft gemaakt, maar de betrokken werknemers wel gelukkiger. Deels thuiswerken leidt niet tot een verminderde productie en het heeft een positieve invloed op het mentale en fysieke welzijn van werknemers. Kanttekening is dat het hybride werken een negatieve impact kan hebben op samenwerking en innovatie.

Kwaliteit en toereikendheid van bekostiging MBO, HBO en WO&O

Het MBO, HBO en WO&O zijn belangrijke vormende motoren voor Nederland. In opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft PwC onderzoek gedaan. Het rapport ‘toereikendheid, doelmatigheid en kostentoerekening in het MBO, HBO en WO&O’ stelt dat - hoewel er ruimte is voor verbeteringen - de financiering van het MBO en HBO grotendeels op orde is. Dat geldt niet voor de financiering van het WO&O, wat een van de oorzaken is van de groeiende werkdruk. Zowel het MBO, HBO als WO&O presteren in de breedte goed op het behalen van gewenste kwaliteitsindicatoren, zoals toegankelijkheid, arbeidsmarktaansluiting en internationale positie van het wetenschappelijk onderzoek. De uitkomsten van het onderzoek zijn in de onderwijssector en Tweede Kamer besproken.

Arbeidsmarkt in 2025

De mate waarin de Nederlandse arbeidsmarkt verandert, hangt sterk samen met de dynamiek rondom flexibel werk en de snelheid waarin de beroepsbevolking nieuwe, digitale vaardigheden leert. Omdat beide ontwikkelingen zeer onzeker zijn, heeft PwC vier scenario’s ontwikkeld van hoe de arbeidsmarkt er in 2025 zou kunnen uitzien. De scenario’s zijn terug te vinden in het rapport ‘Reshaping work. Future scenarios for the labour market in the Netherlands’. Elk scenario leidt tot andere uitkomsten als het gaat om bijvoorbeeld de samenstelling van de beroepsbevolking (een verdeling tussen vast, flexibel en zelfstandig) en de arbeidsproductiviteit. De publicatie heeft als doel alle partijen die hiermee te maken hebben inzicht te geven in de gevolgen van mogelijke ontwikkelingen en besluiten.

‘Net-zero’ in 2030 - zelf én samen met onze klanten

PwC wil een 'net-zero'-uitstoot van broeikasgassen hebben in 2030, in lijn met SDG 13 ‘klimaatactie’. Daarom nemen wij verschillende acties en rapporteren daarover. Ook helpen wij onze klanten in hun duurzame vooruitgang, onder meer via een blauwdruk met daarin negen bouwstenen voor een bedrijfsbrede net zero-transformatie.

Benodigde vaardigheden op de werkvloer in 2035

Werkenden in Nederland moeten hun vermogen om te blijven leren, hun creativiteit en hun sociale vaardigheden verbeteren als ze over vijftien jaar nog een baan willen hebben. Dit is voor het merendeel van de Nederlanders belangrijker dan het aanleren van technische of IT-vaardigheden. Dit is de belangrijkste conclusie uit het PwC-rapport ‘The tectonics of skills – measuring the evolution of our skills landscape’.

Het rapport laat ten eerste zien dat alle beroepen – van schoonmakers en lassers tot leraren en architecten – met nieuwe technologieën moeten gaan werken. Maar als eindgebruiker, niet als IT’er. Ten tweede laat onze analyse duidelijk zien dat werkenden in Nederland geen compleet nieuwe competenties hoeven te ontwikkelen, maar de bestaande competenties moeten verbeteren door middel van bijscholing. Het vermogen van mensen om met collega’s, klanten en andere stakeholders te communiceren en om te gaan, is en blijft de belangrijkste competentie.

Aanbevelingen voor de inrichting van begrotingsfondsen

Een begrotingsfonds is een apart onderdeel van de Rijksbegroting waarin geld voor een bepaald doel wordt beheerd. Het reserveren van een aanzienlijk budget voor een beleidsdoel heeft onmiskenbare voordelen. Via een fonds kunnen overheid en private partijen samenwerken om maatschappelijke doelen te behalen. Maar er zijn ook valkuilen. Want hoe een fonds is ingericht en welke voorwaarden vooraf aan uitkering uit het fonds worden gesteld, zijn bepalend voor het succes ervan. Als het fonds niet goed werkt, het geld naar verkeerde partijen gaat en de oplossing voor het maatschappelijke probleem niet wordt gerealiseerd, is de maatschappelijke schade én tumult groot. In de publicatie ‘Aanbevelingen voor de oprichting van begrotingsfondsen’ zetten specialisten uit de publieke sectorpraktijk van PwC voordelen, valkuilen en aanbevelingen op een rij.

Pensioenstelsel

Het kabinet heeft met sociale partners een pensioenakkoord gesloten. Hierin staan nieuwe afspraken over pensioenen en AOW. Het wetsvoorstel ‘Wet toekomst pensioenen’ is de uitwerking van deze afspraken. PwC heeft zijn visie op het wetsvoorstel gedeeld. PwC deelt via zijn website regelmatig zijn visie over relevante ontwikkelingen op het gebied van pensioenen.

Beprijzing van stikstof

Teveel stikstof heeft negatieve effecten op onze natuur. Beprijzing is in theorie een doeltreffend en doelmatig beleidsinstrument om schadelijke stikstofuitstoot te reduceren. Dat stelt PwC in het rapport ‘Biedt beprijzen een structurele oplossing voor de stikstofproblematiek?’ Het rapport presenteert beprijzing, bij voorkeur in Europees verband, als een mogelijk onderdeel van de structurele stikstofaanpak en wijst erop dat er meer aandacht nodig is voor het vormgeven van stikstofbeleid voor de lange termijn.

Benchmark universiteiten en hogescholen

PwC voert jaarlijks een benchmark uit om inzicht te geven in hoe de dertien Nederlandse universiteiten ‘scoren’ in internationale en nationale ranglijsten ten aanzien van onder meer onderzoek, studenttevredenheid en duurzaamheid. Sinds 2021 voert PwC ook een benchmark uit voor de twintig - naar totale opbrengsten - grootste (rijksbekostigde) hogescholen.

Publieke sector en ESG-verslaggeving; de vrijblijvendheid voorbij

Een groot aantal organisaties binnen de publieke sector heeft in de jaarverslagen toelichtingen opgenomen over duurzaamheidsinitiatieven. Dat blijkt uit PwC’s onderzoek naar de mate van duurzaamheidsverslaglegging binnen vijftig organisaties in de publieke sector. Toch blijven zij achter lopen op de private sector. In veel verslagen lichten publieke organisaties acties op het gebied van milieu (E) toe, terwijl sociale aspecten (S) ten opzichte van vorig jaar meer aandacht krijgen. Governance (G) blijft echter onverminderd achter.

Productiviteit uitvoeringsorganisaties

Er wordt de komende jaren veel van de overheid gevraagd, bijvoorbeeld wat betreft de verduurzaming van Nederland. Personeel voor de uitvoering is echter schaars, wat een verhoging van de productiviteit wenselijk maakt. PwC onderzocht daarom de productiviteit van de vijftig grootste uitvoeringsorganisaties van de overheid over de periode 2015-2021. Uit deze ‘Productiviteit uitvoeringsorganisaties’ benchmark kwamen proces, IT en personeel als grootste uitdagingen. De resultaten zijn besproken met diverse uitvoeringsorganisaties en ministeries. Ook hebben wij het onderzoek onder de aandacht gebracht bij diverse politieke partijen als input voor hun verkiezingsprogramma van 2023.

Gendergelijkheid op de werkvloer

PwC onderzoekt sinds 2011 jaarlijks de positie van vrouwen op de arbeidsmarkt in 33 landen. De scores in deze ‘Women in Work Index’ worden bepaald aan de hand van een aantal variabelen, waaronder de arbeidsparticipatie van vrouwen, de loonkloof, het werkloosheidspercentage en het aandeel vrouwelijke werknemers in fulltimeposities. In de Index neemt Nederland al jaren een plek in de middenmoot in.