EU Clean industrial deal

Europa's investeringsplan voor een schone en concurrerende economie

De Clean Industrial Deal (CID) van de Europese Commissie richt zich op het versterken van de industriële concurrentiekracht van Europa en (verdere) stimulering van decarbonisatie. Deze strategie richt zich op klimaatverandering, economische veerkracht en concurrentievermogen door industrieel, concurrentie-, economisch en handelsbeleid te integreren. Het legt de nadruk op de relevantie van energie-intensieve industrieën en de schone technologie-sector voor het realiseren van klimaatneutraliteit en het bevorderen van een circulaire economie.

De overkoepelende gedachte is om hiervoor fondsen te creëren en innovatie te stimuleren. Het CID benoemd zes 'key drivers’ voor bedrijven: betaalbare energie, topmarkten, financiering, circulariteit, wereldmarkten en vaardigheden, essentieel voor een duurzaam industrieel ecosysteem. Bedrijven kunnen profiteren van topmarkten beleid voor de schone technologiesector en energie-intensieve industrieën, die schaalvoordelen creërt en de kosten verlaagt. Het waarborgen van toegang tot betaalbare energie, met name voor energie-intensieve sectoren, is een hoeksteen van de strategie, met het Affordable Energy Action Plan. De EU is van plan over te schakelen naar schone, binnenslands gegenereerde energie en de interne energiemarkt te verbeteren.

Naast de vereenvoudiging van het juridische en nalevingskader, spelen belastingprikkels een cruciale rol. De lidstaten worden aanbevolen belastingmaatregelen in te voeren ter stimulering van ‘schone’ investeringen. Als maatregelen kan worden gedacht aan versnelde afschrijvingsperioden voor schone technologie activa, waardoor bedrijven versneld kunnen afschrijven op investeringen en daarmee hoge initiële investeringen compenseren. Daarnaast wordt het gebruik van belastingkredieten aangemoedigd voor bedrijven in strategische sectoren voor de schone transitie om het financieel aantrekkelijker te maken te investeren in gedecarboniseerde praktijken.

Het nieuwe Clean Industrial Deal State Aid Framework vereenvoudigt staatssteunregels, waardoor snelle goedkeuring voor decarbonisatieprojecten en productie van schone technologie mogelijk wordt. Daarnaast beoogt de voorgestelde Industriële Decarbonisatie Bank 100 miljard euro aan financiering te verstrekken, private investeringen te stimuleren en de effectiviteit van staatssteun te vergroten om industriële transitie en innovatie in schone technologie te ondersteunen.

Voortbouwend op de Green Deal en in lijn met het Draghi-rapport

De CID draagt bij aan het overkoepelende doel van de Green Deal om Europa tegen 2050 klimaatneutraal te maken en ondersteunt het Fit for 55-pakket, dat als tussendoelstelling heeft de netto-uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met 55 procent te verminderen. Met de CID streeft de Commissie naar een nieuwe tussendoelstelling van een netto reductie van 90 procent in 2040. Zie hier voor de details en achtergronden van het Fit for 55-pakket.

De CID is in lijn met het Draghi-rapport door decarbonisatiebeleid te integreren met industrieel, concurrentie-, economisch en handelsbeleid om groei te stimuleren. Het adresseert de uitdagingen die in het Draghi-rapport worden benadrukt, zoals hoge energieprijzen en wereldwijde concurrentie, door betaalbare energie, schone technologieën en principes van een circulaire economie te promoten. De CID ondersteunt ook strategische investeringen en innovatie, wat het industriële leiderschap van Europa en de open strategische autonomie versterkt, zoals aanbevolen in het Draghi-rapport. Het benadrukt de noodzaak van een robuuste industriële basis om economische veerkracht en concurrentievermogen te waarborgen.

Flagship actions

De Clean Industrial Deal schetst verschillende 'flagship actions’ die met name relevant zijn vanuit fiscaal en stimuleringsperspectief. Enkele van de meest relevante aangekondigde acties zijn het Actieplan Betaalbare Energie, dat samen met de CID wordt gepubliceerd, de vereenvoudiging van de CBAM en de EU Vereenvoudiging Omnibus, beide naar verwachting in het eerste kwartaal van 2025 gepubliceerd. In het tweede kwartaal van 2025 wordt het staatssteunkader voor de Clean Industrial Deal gepubliceerd met aanbevelingen voor lidstaten om belastingprikkels te adopteren ter ondersteuning van de CID. In het laatste kwartaal van 2025 zouden we de Wet Industrieel Decarbonisatie Versneller moeten zien en in 2026 zouden de Circulaire Economiewet en de Groene BTW-initiatief moeten worden uitgebracht.

Made-in-Europe Strategie

De "Made-in-Europe" strategie is onderdeel van de nieuwe strategie van de Europese Commissie. Dit kwam al aan de orde in de Competitiveness Compass. Het is nu onderdeel van de Clean Industrial Deal die de Europese Commissie net hefet uitgebracht. Het doel is om de concurrentiekracht van Europa en de Europese industrie te versterken door lokale productie te bevorderen. De Europese Commissie wil dit onder andere bereiken via aanpassing van de regels voor openbare aanbestedingen. De Europese Commissie wil de aanbestedingsrichtlijnen herzien in 2026. Hierdoor hebben aanbestedende diensten meer mogelijkheden om een Europese voorkeur als onderdeel te maken van hun aanbesteding. De mogelijkheden gaan vooral gelden in voor projecten in strategische sectoren.

De Europese industrie staat voor aanzienlijke uitdagingen, waaronder hoge energieprijzen, concurrentie van buiten de EU, en de noodzaak om te vergroenen. Door lokale productie te stimuleren, wil de EU de afhankelijkheid van buitenlandse leveranciers verminderen, de veerkracht van de Europese industrie vergroten en banen binnen de EU behouden. Dit initiatief is ook bedoeld om de overgang naar een groene economie te versnellen door duurzame productiepraktijken te bevorderen.

De “Made-in-Europe” strategie heeft impact op onder andere:

Aanbestedende diensten: publieke organisaties die gebonden zijn aan het Europese aanbestedingsrecht, worden geacht bij inkoopactiviteiten en aan te besteden opdrachten rekening te houden met de vernieuwing van de aanbestedingsregels met specifieke focus voor Europese (schone) goederen.

Marktpartijen: ondernemers die inschrijven op (Europese) aanbestedingen kunnen een concurrentievoordeel krijgen ten opzichte van ondernemers uit landen buiten de Europese Unie. Voor ondernemers zal het van belang worden om aan te kunnen tonen dat zij voldoen aan de “Made-in-Europe” criteria.

Industrieën in energie-intensieve sectoren: Deze sectoren zullen waarschijnlijk worden geconfronteerd met een toenemende vraag naar lokaal geproduceerde, duurzame producten.

De Clean Industrial Deal introduceert tevens de Industrial Decarbonisation Accelerator Act, die criteria voor veerkracht en duurzaamheid zal invoeren om de vraag naar EU-gemaakte sustainable producten te versterken. Dit biedt kansen voor Europese bedrijven om te investeren in innovatieve en duurzame technologieën, hetgeen de concurrentiepositie van de EU op de wereldmarkt moet verbeteren. Bovendien zal de herziening van de aanbestedingsrichtlijnen in 2026 de toepassing van andere criteria dan prijs-gerelateerde criteria verdere stimulansen bieden voor duurzame en lokale productie.

Foreign Subsidy regulation

De Foreign Subsidy Regulation (FSR) is een Europese die is geïntroduceerd om de verstorende effecten van buitenlandse subsidies op de interne markt van de EU aan te pakken. Deze regelgeving stelt de Commissie in staat om subsidies van niet-EU-landen te onderzoeken en maatregelen te nemen tegen subsidies die de concurrentie binnen de EU verstoren. In Q1 2026 zullen de FSR Guidelines – towards greater clarity – worden geïntroduceerd waarmee onder andere opheldering zal worden gegeven over situaties waarin de Commissie onderdrempelige M&A activiteiten kan/zal onderzoeken als daarbij het risico op verstoring van het gelijke speelveld zich voordoet.

De FSR is ingevoerd om een gelijk speelveld te waarborgen voor alle bedrijven die actief zijn op de interne markt van de EU. Buitenlandse subsidies kunnen Europese bedrijven benadelen doordat oneerlijke concurrentievoordelen worden gecreëerd door staatssteun aan bedrijven van buiten de EU. Dit kan leiden tot marktverstoringen, verlies van banen en een afname van investeringen in de EU. Door deze buitenlandse subsidies te adresseren en daar maatregelen tegen te treffen, beoogt de EU haar economische soevereiniteit te beschermen en de integriteit van haar interne markt behouden.

Handhaving van de FSR heeft impact op:

Buitenlandse bedrijven die actief zijn in de EU: deze bedrijven moeten voldoen aan de nieuwe regels en kunnen worden onderzocht op ontvangen subsidies.

Europese bedrijven: zij profiteren van een eerlijker concurrentieklimaat zonder de verstorende effecten van buitenlandse subsidies.

De FSR biedt de Europese Commissie de mogelijkheid om subsidies te onderzoeken die buitenlandse bedrijven een oneerlijk voordeel geven bij fusies en overnames, openbare aanbestedingen en andere marktactiviteiten binnen de EU. De guidelines die in Q1 2026 worden aangenomen, zullen verduidelijken hoe de Commissie de verstorende effecten van buitenlandse subsidies zal beoordelen en in welke omstandigheden zij fusies kan herzien die niet aan de drempelwaarden voldoen maar toch een risico vormen voor het gelijke speelveld in de interne markt.

Voor Europese bedrijven biedt de FSR een kans om te concurreren op basis van eerlijke voorwaarden, wat kan leiden tot meer investeringen en innovatie binnen de EU. Bovendien kunnen bedrijven die zich houden aan de nieuwe regels profiteren van een stabieler en voorspelbaarder zakelijk klimaat.